واکنشهای عاطفی در همه افراد رایج هستند، اما زمانی که به هیجان خواهی در نوجوانان بیشتر توجه کنیم، میبینیم که بیشترین بروز هیجان اغلب در این دوران اتفاق میافتد. هیجان طلبی در نوجوانان ویژگی اغلب آنهاست زیرا سرشار از شور و هیجان زندگی هستند و در دورانی به سر میبرند که با چالشهای زیادی باید مواجه شوند.
در مدیریت هیجان نوجوانان، با دانستن روشهای موثر ابراز احساسات مثبت و همچنین مدیریت احساسات منفی، به خود و اطرافیانشان آسیب نخواهند رساند. همه ما باید به خاطر داشته باشیم که نوجوان بودن سخت است. مدیریت تغییرات مختلفی که به یکباره اتفاق میافتد دشوار است، تغییرات فیزیکی، تغییرات عاطفی، تغییرات زندگی. در طول سالهای نوجوانی، مغز با چنان سرعتی رشد میکند که سیستم لیمبیک را در حالت جنگ، گریز یا انجماد قرار میدهد. وقتی مغز در این حالت قرار میگیرد، کمتر میتواند به عملکردهای اجرایی مانند عقل، منطق یا توانایی استفاده از قضاوت خوب دسترسی پیدا کند.
بسیاری از چیزهایی که زندگی در مسیر نوجوان قرار میدهد، میتواند منجر به تروما، اضطراب، افسردگی یا ناراحتی عمومی شود. در نظر بگیرید تلاش برای گذر از موقعیتهای اجتماعی، قلدرها و سایر عوامل استرسزا، مدرسه، همراهی با خانواده و همچنین شروع (یا ادامه) فرآیند خودیابی، همه و همه بسیار سخت است.
در این مقاله از ماروم به بررسی هیجانات نوجوانان و راههای مدیریت هیجان در نوجوانان خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
احساسات در نوجوانان
عواطف احساسات ذهنی انسان هستند که خلق و خو را رقم میزنند. آنها نیروهای محرک برای رفتارهای انسانی هستند. احساسات در دو دسته مثبت و منفی قرار میگیرند.
احساسات مثبت شامل:
- شادی
- رضایت
- قدردانی
- حق شناسی
- نگرانی
- انتظار
- تعجب
- تحسین
احساسات منفی شامل:
- عصبانیت
- تلخی
- نارضایتی
- غمگینی
- اضطراب
- ترس
- شرم
- گناه
- حسود
افراد دارای احساسات مثبت خوش بین، پرانرژی، آماده کمک به دیگران و مقابله با استرس هستند. از سوی دیگر، احساسات منفی افراد را ناراضی، افسرده، دلسرد، گوشهگیر و خشمگین میکند.
مدیریت هیجان در کودکان
تنظیم هیجان در کودکان و نوجوانان کم سن با تکنیکهایی ساده قابل آمورش دادن است. کودکان باید با هیجانهای مختلف آشنا شوند و بدانند احساس یا هیجان با رفتار مجزا هستند. بسیار اهمیت دارد که کودک بداند هیجانات و احساسات خود را با رفتار درست اجتماعی بیان کند.
موارد زیر تمرین هایی ساده برای کودکان در جهت مدیریت هیجان است:
- تمرین تنفس عمیق؛ به او بگویید تجسم کن گلی را با بینیات بو میکنی و سپس تصور کن یک بالن را با دهان باد میکنی.
- در صورت بلد بودن اعداد شمارش معکوس را انجام دهد.
- کمی بین بازیها استراحت کند.
- جعبه آرامش بخش هم بسیار کاربردی است. تهیه جعبهای پر از وسایلی که کودک دوست دارد و به لحاظ عاطفی درگیر میشود.
- از خود کودک کمک بگیرید.
موارد مطرح شده تنها چند راهکار بوده است و در این مقاله تمرکز بر مدیریت هیجان در نوجوانان است.
تنظیم هیجان در نوجوانان
تنظیم هیجان یعنی فرد بتواند بر هیجانات خود هنگام تجربه هیجان و ابراز هیجان، تأثیر بگذارد. مهارتهای متعددی به تنظیم هیجان کمک میکند در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد و در ادامه این مقاله به بررسی دقیقتر آنها خواهیم پرداخت.
- خودآگاهی: منظور شناخت هیجانات و عواطف خود است.
- ذهن آگاهی: افزایش ظرفیت خود، یافتن ابعاد درونی ذهن خود، مشاهده بدون قضاوت و حضور در لحظه
- تنظیم شناختی هیجان در نوجوانان: برای مدیریت هیجان در نوجوانان، آنها باید خطاهای شناختی و افکار خود را بشناسند و افکار کارآمد را جایگزین افکار ناکارآمد کنند.
- شفقت به خود: مدیریت هیجان در نوجوانان و به طور کلی همه انسانها زمانی که فرد با خودش مهربان است راحتتر میشود. تواناییهایمان را به خودمان یادآوری کنیم و برای خود وقت بگذاریم. گاهی باید خود را محکم در آغوش گرفت.
راه های کنترل هیجان در نوجوانان در 3 گام اصلی
1- برای مدیریت هیجان در نوجوانان آنها باید در گام اول از احساسات خود آگاه باشند.
- احساسات خود را به طور دقیق شناسایی کنید.
- محرکها را درک کنید.
- نسبت به احساسات دیگران حساس باشید.
2- احساسات خود را به درستی بیان کنید.
- ابراز احساسات مثبت میتواند زندگی را غنیتر و معنادارتر کند. همچنین روابط بین فردی را موفقتر و هماهنگتر میکند.
- احساسات را سرکوب نکنید. احساسات منفی را با آرامش و معقول بیان کنید تا از آسیب رساندن به خود و دیگران جلوگیری کنید.
3- احساسات خود را به طور موثر مدیریت کنید.
- عصبانیت خود را مدیریت کنید: از منابعی که احساسات شما را به صورت منفی تحریک میکنند، دوری کنید. به انجام فعالیتهای لذتبخش و آرامشبخش بپردازید.
- غم و اندوه را به حداقل برسانید: دلیل غم و اندوه را درک کنید، شجاعانه با مشکلات روبرو شوید. از نشخوارفکری کردن در مورد شکست خود بپرهیزید. با دیگران در تماس باشید.
- از بین بردن اضطراب و ترس؛ از نظر روانی برای بلوغ آماده باشید: برای کاهش ترس از مکانهای ناآشنا به فعالیتهای اجتماعی بپیوندید. برای امتحانات یا مسابقات آماده شوید. تمرینات تمدد اعصاب و تنفس عمیق را در موقعیتهای اضطرابآور انجام دهید.
- از شرم خلاص شوید. یاد بگیرید که محدودیتهای خود را بپذیرید: قدردان زحمات خود باشید. از شکست درس بگیرید. اعتماد به نفس و عزت نفس را بازسازی کنید.
- خود را از گناه رها کنید: نسبت به شکست یا اشتباهات خود بیش از حد واکنش نشان ندهید. دلایل شکست را پیدا کنید تا از تکرار اشتباه جلوگیری کنید. از پشیمانی مکرر وقایع گذشته خودداری کنید. شجاع باشید و آماده رویارویی با چالشهای جدید باشید.
توسعه مهارتهای مدیریت هیجان در نوجوانان
خوشبختانه مهارتهایی برای مدیریت هیجان در نوجوانان و تغییرات زیادی که با آن روبرو هستند، وجود دارد. مدیریت هیجان در نوجوانان و بزرگسالان یکی از مهمترین مهارتهای زندگی است که یک فرد میتواند توسعه دهد. یکی از مهمترین راهبردهایی که باید در مدیریت هیجان در نوجوانان ایجاد شود، توانایی شناسایی احساسات است. گاهی اوقات نوجوانان به سختی میتوانند بفهمند که چه احساسی دارند.
هنگامی که نوجوان قادر به شناسایی و بیان احساسات خود شود آسیبپذیری وارد بازی میشود، اما اغلب به دلیل ترس از طرد شدن، از قطعه آسیبپذیر اجتناب میشود. مکانیسمهای دفاعی مانند انتقاد، حالت تدافعی، سرزنش دیگران یا استفاده از خشم برای ارعاب، برخی از راهبردهایی هستند که نوجوانان ممکن است برای حفظ ظاهر به آن متوسل شوند. برای کنترل هیجان در نوجوانان نیاز به یکسری تواناییها است که در ادامه به آن میپردازیم.
یادگیری پذیرش احساسات
مانند بزرگسالان، برای نوجوانان نیز اهمیت زیادی دارد که یاد بگیرند چگونه احساسات خود را بپذیرند. گاهی نوجوانان در جلسات مشاوره از درمانگر میپرسند، چگونه احساسات پربارشان را از بین ببرند.
باید به نوجوانان یادآوری کرد که احساسات لزوماً واقعیت نیستند. احساسات میتوانند تصویر بزرگ را مبهم کنند و وقتی نوجوانان تسلیم احساسات خود میشوند، ممکن است دیدگاه خود را نسبت به آنچه واقعی است از دست بدهند. باید نوجوانان را تشویق کرد تا به صحبت با خود توجه کنند. آنها در مورد احساسات خود با خود چه میگویند؟ خودگویی بسیار قدرتمند است و بیشتر ما بیشتر از خودگویی مثبت درگیر خودگویی منفی هستیم. نوجوانان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. درمانگر نوجوانان را تشویق میکند که به خود اجازه دهند احساساتشان را داشته باشند، در لحظه بمانند (حضور بمانند) و با احساساتشان، حتی آنهایی که ناراحتکننده هستند، «باشند»، فقط در این صورت مدیریت هیجان در نوجوانان اتفاق میافتد. انجام این کار مستلزم آن است که نوجوانان یاد بگیرند که در پردازش احساسات خود هوشیار و هدفمند باشند و همچنین یاد بگیرند که چگونه خود را آرام کنند.
نوجوانان با چیزهایی روبرو میشوند که خارج از کنترل آنها است و میتواند منجر به اضطراب مبتنی بر ترس شود. در یک جمله، آنچه قابل کنترل نیست ممکن است ترس ایجاد کند. توانایی تشخیص اینکه چه چیزی را میتوان کنترل کرد و چه چیزی را نمیتوان کنترل کرد، مهم است. یادگیری مهارت کنترل هیجان در نوجوانان منوط به این است که چگونه هیجانها را تشخیص دهند و سپس آنچه را که قابل کنترل نیست رها کنند. ناگفته نماند که گفتن این کار بسیار سادهتر از انجام آن است!
مدیریت هیجان در نوجوانان زمانی است که احساسات به نحوی رها شوند که نه به خود نوجوان و نه به شخص دیگری آسیب نرسانند.
تکنیکهای ابراز هیجان
تکنیکهای مناسب متعددی وجود دارد که نوجوانان میتوانند برای بیان احساسات خود از آنها استفاده کنند:
- نوجوانان میتوانند در مورد احساسات خود بنویسند.
- نوجوانان میتوانند احساسات خود را از طریق هنر بیان کنند.
- موسیقی به بسیاری از نوجوانان کمک میکند تا احساسات خود را درک کرده و ابراز کنند.
- فعالیت بدنی میتواند در کمک به نوجوانان برای رهایی از احساسات مفید باشد.
- گاهی گریه کردن بسیار مفید است. نوجوانان باید بدانند که گریه کردن اشکالی ندارد.
- صحبت کردن و پردازش احساسات با شخص مورد اعتماد میتواند هم برای رهاسازی احساسات و هم برای به دست آوردن دیدگاه مفید باشد.
- گاهی اوقات نوجوانان نیاز دارند که کمی فشار را از خود دور کنند و «فقط باشند». این باید مجاز و تشویق شود.
تکنیک صندلی خالی
تکنیک صندلی خالی، که در ادامه به آن میپردازم، میتواند بسیار جذاب باشد. تکنیک صندلی خالی که در رهاسازی احساسات و درک تعارضات درونی تحسین برانگیز است، از نظریه گشتالت سرچشمه میگیرد. اگر نوجوانی در مورد فرد دیگری یا موقعیت اجتماعی مشکلات عاطفی را تجربه میکند، نوجوان این فرد یا موقعیت را با تصویرسازی ذهنی روی صندلی خالی میگذارد. نوجوان روی صندلی مینشیند و نقش طرف مقابل را بر عهده میگیرد و آنچه را که تصور میکند طرف مقابل میگوید، میگوید. سپس نوجوان به صندلی خود برمیگردد و آنچه را که میخواهد (با صدای بلند) به فردی که دوست دارد احساسات خود را به او ابراز کند، میگوید.
وقتی برای مدیریت هیجان نوجوانان، فرد از این تکنیک استفاده میکند نباید نگران آنچه میگوید، باشد. اگر نیاز به فریاد زدن دارد، میتواند فریاد بزند. نوجوان میتواند احساسات خام خود را بدون نگرانی در مورد تلافی بیان کند. هدف این تمرین کمک به نوجوان در درک معضل درونی است که در مورد فرد یا موقعیت دیگر تجربه میکند.
والدین برای مدیریت هیجان در نوجوانان چه کاری میتوانند انجام دهند؟
برخی از راهبردهای موثر والدین برای حمایت از فرزندشان در یادگیری مدیریت هیجان در نوجوانان شامل موارد زیر است:
- استفاده از زبان بدون قضاوت؛ به راحتی میتوان تصور کرد که ما به عنوان والدین، هدف رفتار نوجوانان را میدانیم، اما گاهی اوقات نمیدانیم. مهم است که قصد رفتار را از تأثیر رفتار جدا کنیم و قصد رفتار را منفی فرض نکنیم.
- اجتناب از فکر کردن به همه یا هیچ و پذیرش وجود یک نقطه خاکستری نه یک کل سیاه
- تسهیل استقلال با ارائه کمک
- ارائه انتخابها و محدودیتها
- مایل به مذاکره مجدد و انتخاب اولویتها باشید
- ایجاد صلابت و لطافت؛ شامل عشق بی قید و شرط و اقتدار
- نمایش پذیرش و امید
- اعتبارسنجی از طریق توجه؛ کمک به نوجوان خود برای شفاف سازی افکار خود، عادی سازی احساسات یا رفتارهای نوجوان و نشان دادن همدلی و پذیرش. در صورت لزوم، زمانی که نوجوان شما آسیبپذیر است، خودافشایی و آسیبپذیری شما میتواند بسیار کمک کننده باشد.
- در نهایت، خودمراقبتی یک مهارت مهم برای نوجوانان و والدین است. آنها برای مراقبت از خود چه نیازی دارند؟ ورزش؟ حمام طولانی؟ غذای سالم؟ آنها از شخص دیگری که میتوانند به او اعتماد کنند چه میخواهند؟ در آغوش گرفتن، کلمات تشویق کننده یا یک شانه برای تکیه (همگی بدون قضاوت) میتوانند بسیار شفابخش باشند.
سخن پایانی
اگر کمی در رفتار نوجوانی خود و نوجوانان اطرافتان دقیق شوید، رفتارهای هیجانی و بروز احساسات با شدت بیشتر را حتما به خاطر خواهید آورد. احساساتی مانند شادی، خشم و غم اغلب در زندگی روزمره ما رخ میدهد. واکنشهای عاطفی شدید به ویژه در نوجوانانی که در حال رشد سریع جسمی، روانی و اجتماعی هستند، رایج است.
مدیریت هیجان در نوجوانان سلامت روانی بالاتری به همراه دارد و روابط بین فردی آنها در جهت مثبت رشد میکند. کمک به نوجوان در جهت خودشناسی، رشد فردی و آموزش مهارتهای زندگی یکی از حوزههایی است که برخی از همکاران ما در ماروم به صورت تخصصی به آن میپردازند.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینههای درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
No comment