اختلالات کنترل تکانه چیست؟

اختلالات کنترل تکانه ICDs دسته‌ای از اختلالات روانپزشکی هستند که با مشکل در کنترل تکانه‌های پرخاشگرانه یا ضد اجتماعی مشخص می‌شوند.  از آنجایی که این اختلالات می‌تواند شامل خشونت فیزیکی، دزدی یا تخریب اموال باشد، اغلب اثرات مضری هم بر فرد مبتلا و هم بر اطرافیان او دارد. علائم اختلالات کنترل تکانه بسته به نوع اختلال متفاوت است اما به طور کلی کسانی که دچار این اختلالات هستند در دو زمینه خویشتنداری هیجانات و رفتارها مشکل دارند.

اختلالات کنترل تکانه در dsm 5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویرایش پنجم) که تحت عنوان طبقه اختلالات اخلالگر، کنترل تکانه و سلوک شناخته می‌شوند شامل شش اختلال است:

  1. اختلال انفجاری متناوب (که با عدم مقاومت در برابر تکانه‌های خشونت‌آمیز مشخص می‌شود)
  2. کلپتومانیا یا دزدی بیمارگون (تکانه برای سرقت چیزهایی که برای استفاده لازم نیست)
  3. پیرومانیا یا آتش افروزی بیمارگون (یک انگیزه غیرقابل کنترل برای آتش زدن)
  4. اختلال لجبازی و نافرمانی
  5. اختلال سلوک
  6. اختلالات اخلالگر، کنترل تکانه و سلوک مشخص و نامشخص

فهرست مطالب

درک اختلالات کنترل تکانه

تصور می‌شود که اختلالات کنترل تکانه از طریق ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و محیطی ایجاد می‌شود. آنها اغلب با سایر اختلالات روانپزشکی – به ویژه افسردگی، اضطراب و سوء مصرف مواد – همراه هستند، اما همیشه مشخص نیست که آیا بیماری‌های همراه به طور مستقل ایجاد می‌شوند یا اینکه چالش‌های سلامت روان ناشی از مشکل در مدیریت تکانه‌ها و پیامدهای آن است. صرف نظر از این، بسیاری (و نه همه) افراد مبتلا به اختلالات کنترل تکانه، ناراحتی یا تعارض بین فردی قابل توجهی را در نتیجه رفتار خود گزارش می‌دهند، که اغلب احساس می‌کنند خارج از کنترل آن‌هااست.

اختلالات کنترل تکانه چقدر شایع است؟

این اختلالات خود نادر هستند و هر کدام تقریباً 1 تا 3 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهند. با این حال، اختلال ICDها روی هم روی تعداد قابل توجهی از کودکان و بزرگسالان تأثیر می‌گذارند.

علائم اختلالات کنترل تکانه معمولا چگونه ظاهر می‌شوند؟

رفتارها و احساسات مرتبط با اختلالات کنترل تکانه اغلب از یک مسیر مشابه پیروی می‌کنند. قبل از اینکه بر روی تکانه عمل شود، بسیاری از مبتلایان به این دسته از اختلالات افزایش تنش داخلی را گزارش می‌کنند که می‌تواند به ظاهر غیرقابل تحمل شود. هنگامی که تکانه انجام می‌شود، تنش به طور موقت از بین می‌رود، اما پس از آن، ممکن است احساس گناه وجود داشته باشد. این اختلالات اولین بار در کودکی یا  نوجوانی ظاهر می‌شوند. به همین دلیل احتمالاً شما هم در مورد اختلالات کنترل تکانه در کودکان و نوجوانان شنیده‌اید، شروع برخی از این اختلالات در بزرگسالی بسیار نادر است و مثلاً در مورد اختلال سلوک اگر ادامه یابد معمولاً تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی گذاشته می‌شود.

درمان اختلالات کنترل تکانه

مانند بسیاری از اختلالات روانی، درمان دائمی اختلالات کنترل تکانه قطعی نیست. در حالی که نتایج بسته به شدت اختلال و همکاری بیمار متفاوت است، پیش آگهی به طور کلی مثبت در نظر گرفته می‌شود. راه های درمان اختلالات کنترل تکانه متعدد است. درمان شناختی رفتاری یا CBT برای بسیاری از اختلالات کنترل تکانه موثر است. علاوه بر این، تکنیک‌های آرام سازی و درمان بیزاری هر دو مفید هستند. در موارد تعارض بین فردی ناشی از رفتار تکانشی، خانواده درمانی یا زوج درمانی ممکن است حمایت بیشتری را فراهم کند. از آنجا که این اختلالات اغلب با سایر شرایطی که باید در درمان لحاظ شوند، مانند سوء مصرف مواد یا افسردگی، همراه هستند، رویکردها متفاوت است. در درمان موثر ممکن است از هر دو روش دارودرمانی و روان درمانی استفاده شود.

انواع اختلالات کنترل تکانه

اختلال انفجاری متناوب

اختلال انفجاری متناوب معمولاً در اواخر دوران کودکی یا نوجوانی شروع می شود و می‌تواند تأثیر منفی جدی بر زندگی مبتلایان بگذارد. «قسمت‌های» تهاجمی می‌تواند به آسیب اموال یا حمله فیزیکی ختم شود، که احتمالاً منجر به مشکل در قانون یا سایر عواقب طولانی‌مدت می‌گردد  و در بسیاری از موارد، انفجارهای خشمگین به روابط با دیگران آسیب می‌رساند، که به همین دلیل، بسیاری از مبتلایان به اختلال انفجاری متناوب پس از طغیان خود احساس پشیمانی واقعی می‌کنند، حتی اگر در لحظه ابراز خشم احساس آرامش کنند. خوشبختانه، درمان، اگرچه چالش برانگیز است، می‌تواند بسیار موثر باشد، به خصوص اگر در اولین فرصت ممکن شروع شود.

از آنجایی که به نظر می‌رسد اختلال انفجاری متناوب در خانواده‌ها وجود دارد، احتمالاً یک جزء ژنتیکی دارد. با این حال، بسیاری از مبتلایان به اختلال انفجاری متناوب در خانه‌هایی بزرگ شده‌اند که رفتار انفجاری یا خشونت در آنها رایج بوده است و این امکان وجود دارد که رفتار انفجاری آنها تا حدودی آموخته شود.

اختلال انفجاری متناوب با تفاوت در ساختار و عملکرد مغز مرتبط است. به عنوان مثال، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که این اختلال با اختلال در مسیرهای سروتونین در مغز و سیستم لیمبیک مرتبط است. تحقیقات بیشتر نشان داده است که این اختلال با یکپارچگی ماده سفید کمتر و حجم ماده خاکستری کمتر در اتصالات بین لوب پیشانی و سایر مناطق مغز مرتبط است، که ممکن است به اختلال در شناخت اجتماعی و دشواری بیشتر در تنظیم احساسات دامن زند.

علائم اختلال انفجاری متناوب چیست؟

علامت اولیه اختلال انفجاری متناوب، شکست مکرر در کنترل تکانه‌های پرخاشگرانه است. ممکن است به صورت پرخاشگری کلامی (تند مزاجی، صدای بلند و غیره) یا پرخاشگری فیزیکی (به افراد دیگر، اموال، حیوانات و غیره) ظاهر شود. چنین طغیان‌هایی تکانشی هستند (نه از پیش برنامه‌ریزی شده)، معمولاً کوتاه هستند و اغلب با مسأله‌ای که باعث آنها شده است، نامتناسب هستند. برای تشخیص، فرد باید تقریباً دو بار در هفته به مدت حداقل 3 ماه پرخاشگری تکانشی کلامی یا فیزیکی از خود نشان دهد. کسی که کمتر “منفجر می‌شود” نیز می‌تواند واجد شرایط باشد به ویژه اگر طغیان او مخرب باشد. سه انفجار در یک دوره 12 ماهه که منجر به آسیب فیزیکی یا آسیب مالی شود نیز باعث تشخیص اختلال می‌شود.

چگونه اختلال انفجاری متناوب را درمان می‌کنید؟

اختلال انفجاری متناوب اغلب با ترکیبی از روان درمانی و دارو درمان می‌شود. درمان شناختی رفتاری می‌تواند به بیماران کمک کند تا تکانه های پرخاشگرانه خود را بشناسند و مکانیسم های مقابله‌ای را برای پاسخ به آنها ایجاد کنند. برای مثال، یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی می‌تواند به کنترل خشم کمک کند تا زمانی که انگیزه از بین برود. برنامه‌های مدیریت خشم نیز می‌تواند کمک کند، مانند درمان گروهی با سایر افرادی که برای مهار پرخاشگری تلاش می‌کنند. اگر اختلال همراه مانند اضطراب یا افسردگی وجود داشته باشد، باید آنها را در برنامه درمانی لحاظ کرد، به خصوص اگر از دارو استفاده شود.

کلپتومانیا یا جنون دزدی

فرد مبتلا به کلپتومانیا اغلب احساس می‌کند که مجبور به سرقت اقلام کوچک یا کم ارزش است و مقاومت در برابر این اصرار برایش بسیار دشوار است. بر خلاف بسیاری از افراد دیگری که دزدی می‌کنند و این کار را برای منفعت مالی، انتقام‌جویی، یا به دلیل نیاز شدید به چیزهای خاصی انجام می‌دهند، افراد مبتلا به کلپتومانیا این کار را بدون هدف مشخص انجام می‌دهند: آنها صرفاً به خاطر دزدی، دزدی می‌کنند. دزدی در این افراد به طور موقت باعث لذت یا احساس آرامش می‌شود، اما بسیاری از افراد احساس گناه یا شرم را پس از آن گزارش می‌کنند. مشابه اختلال انفجاری متناوب، تصور می‌شود که کلپتومانیا، حداقل تا حدی، ناشی از اختلال در مسیرهای دو انتقال دهنده عصبی (سروتونین و دوپامین) است، که در پرخاشگری و نحوه واکنش مغز به پاداش نقش دارند. همچنین ممکن است عدم تعادل در سیستم اپیوئیدی مغز وجود داشته باشد که بر توانایی (یا ناتوانی) فرد در مقاومت در برابر اصرار تأثیر می‌گذارد.

تقریباً دو سوم موارد کلپتومانیا شناخته شده در زنان رخ می‌دهد. اما از آنجایی که این اختلال نادر است و اغلب تشخیص داده نمی‌شود، رابطه دقیق بین جنسیت و اختلال به خوبی مشخص نشده است.

علائم کلپتومانیا عبارتند از:

  • اصرار مکرر و مداوم برای سرقت اقلام غیر ضروری، بدون انگیزه و منفعت مالی
  • احساس تنش منجر به دزدی و به دنبال آن احساس لذت شدید یا تسکین در زمان سرقت

به منظور واجد شرایط بودن برای تشخیص کلپتومانیا، سرقت‌ها نباید به تمایلات ضداجتماعی، شیدایی، یا توهم مرتبط باشند یا به عنوان وسیله‌ای برای انتقام انجام شوند. در بیشتر موارد، فرد پس از سرقت احساس گناه و پشیمانی و اغلب افسردگی شدید می‌کند.

چگونه کلپتومانیا درمان می‌شود؟

درمان شناختی رفتاری رایج‌ترین درمان برای کلپتومانیا است، اگرچه برخی از پزشکان در تلاش برای کشف مشکلات روان‌شناختی زمینه‌ای که ممکن است باعث میل فرد به دزدی شود، رویکرد روان پویشی را اتخاذ می‌کنند. دارو گاهی همراه با درمان استفاده می‌شود.

بیزاری درمانی یک تکنیک رفتاری است که گاهی برای درمان کلپتومانیا به کار می‌رود، که در آن فرد عمداً چیزی ناخوشایند را با میل خود به دزدی مرتبط می‌کند. برای مثال، ممکن است با تمرین، هر بار که میل به دزدی را تجربه می‌کند، به چیزی ناپسند فکر کند. به طور مشابه، برخی از افراد هر زمان که به دزدی فکر می‌کنند، نفس خود را حبس می‌کنند تا باعث ناراحتی خود شوند.

پیرومانیا یا آتش افروزی بیمارگون

پیرومانیا یا آتش افروزی بیمارگون

برخی افراد علاقه یا حتی شیفتگی به آتش را تجربه می‌کنند. اما مبتلایان به پیرومانیا این شیفتگی را به حد افراطی می‌رسانند  و با آتش زدن عمدی برای دامن زدن به آن، اغلب خود و دیگران را در معرض خطر بزرگی قرار می‌دهند. از آنجایی که پیرومانیا بسیار نادر است، درک و درمان آن مشکل است. با این حال، برخی از رویکردها نویدبخش بوده‌اند، به خصوص اگر بلافاصله پس از تشخیص شروع شوند و در صورت امکان، سایر اعضای خانواده را نیز در بر گیرند.

علت دقیق پیرومانی ناشناخته است، اگرچه تحقیقات کمی که در مورد این بیماری انجام شده است نشان می‌دهد که ممکن است یک جزء ژنتیکی وجود داشته باشد. محققان حدس می‌زنند که ریشه در سایر اعتیادهای رفتاری مانند قمار و همچنین سایر رفتارهای اجباری داشته باشد. پیرومانیا انگیزه‌های درونی دارد. آتش‌ها برای ارضای عاطفی ایجاد می‌شوند، نه برای پول یا منافع شخصی.

علائم پیرومانی عبارتند از:

  • علاقه و جاذبه به آتش
  • ایجاد آتش‌های متعدد عمدی
  • احساس هیجان یا تنش که قبل از افروختن آتش و به دنبال آن تسکین یا لذت رخ می‌دهد.

افراد مبتلا به پیرومانیا ممکن است علاقه غیرمعمولی به آتش سوزی یا اطفاء حریق نشان دهند، اغلب در مکان‌هایی که آتش سوزی می‌شود ظاهر می‌شوند یا هشدارهای کاذب آتش نشان می‌دهند. فرد مبتلا به پیرومانیا ممکن است مقدار غیرضروری از وسایل آتش‌زا مانند کبریت یا فندک نیز داشته باشد. در مکان‌هایی که این افراد زندگی می‌کنند یا زیاد می‌روند، ممکن است آثار سوختگی یا سوراخ‌هایی روی پارچه، فرش یا مبلمان یا وسایل سوخته در سطل‌های زباله یا سینک‌ها وجود داشته باشد.

چگونه پیرومانی را درمان می‌کنید؟

درمان پیرومانی باید بلافاصله پس از تشخیص شروع شود، زیرا درمان این اختلال با افزایش سن دشوارتر می‌شود. درمان معمولاً شامل رویکردهای رفتاری شناختی است که به فرد کمک می‌کند تا “تنشی” را که قبل از یک رویداد آتش سوزی ایجاد می‌شود تشخیص دهد و راهبردهای جدیدی را برای رهایی از آن احساسات شناسایی کند. اگر درمان از دوران کودکی شروع شود، آموزش والدین می‌تواند به اعضای خانواده کمک کند تا این اختلال را بهتر درک کنند و راهکارهایی برای ایمن نگه داشتن خانه خود بیاموزند.

اختلال لجبازی-نافرمانی

ویژگی اصلی اختلال لجبازی نافرمانی الگوی مداوم خلق خشمگین و تحریک پذیر است که حداقل شش ماه ادامه یابد و همراه با نشانه‌هایی مثل تحریک‌پذیری، جروبحث، کینه جویی باشد. این مسأله بر روابط و عملکرد تأثیر منفی می‌گذارد. رفتارهای فرد با توضیحات دیگری مثل دوره ای از روانپریشی، مصرف مواد و … بهتر توجیه نشود. گاهی نشانه‌ها فقط در یک موقعیت مثل خانه دیده می‌شود گاهی در دو موقعیت و در حالت شدید در سه  موقعیت یا بیشتر این رفتارها دیده می‌شود. کودکان دچار بیش فعالی، اختلال سلوک، اختلالات اضطرابی و خلقی بیشتر در خطر ابتلا به این اختلال هستند.

درمان اختلال لجبازی نافرمانی

درمان زودهنگام اغلب می‌تواند از مشکلات بعدی جلوگیری کند. درمان به علائم، شدت، سن و سلامت کودک شما بستگی دارد. درمان شامل موارد زیر است:

  • درمان شناختی- رفتاری: کودک یاد می‌گیرد که بهتر مسائل را حل کند و ارتباط برقرار کند. او همچنین یاد می‌گیرد که چگونه تکانه‌ها و خشم را کنترل کند.
  • خانواده درمانی: این درمان به ایجاد تغییرات در خانواده کمک می‌کند. مهارت‌های ارتباطی و تعاملات خانوادگی را بهبود می‌بخشد. داشتن فرزند مبتلا به این اختلال می‌تواند برای والدین بسیار دشوار باشد. همچنین می‌تواند برای خواهر و برادر مشکلاتی ایجاد کند. والدین و خواهر و برادر نیاز به حمایت و درک دارند.
  • گروه درمانی همتا: کودک مهارت‌های اجتماعی و بین فردی بهتری را رشد می‌دهد.
  • داروها: گاهی کودک برای علائم یا اختلالات دیگر مانند ADHD به آنها نیاز دارد.
اختلال لجبازی-نافرمانی

اختلال سلوک

اختلال سلوک گروهی از مشکلات رفتاری و عاطفی است که معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال در پیروی از قوانین و رفتار به شیوه‌ای قابل قبول اجتماعی مشکل دارند.

سه نوع اختلال سلوک وجود دارد. آنها بر اساس سنی که اولین علائم اختلال در آن رخ می‌دهد طبقه بندی می‌شوند:

  • شروع دوران کودکی زمانی رخ می‌دهد که علائم اختلال سلوک قبل از 10 سالگی ظاهر شود.
  • شروع نوجوانی زمانی رخ می‌دهد که علائم اختلال سلوک در سال‌های نوجوانی ظاهر شود.
  • شروع نامشخص به این معنی است که سنی که برای اولین بار اختلال سلوک رخ می‌دهد ناشناخته است.

کنترل کودکانی که اختلال سلوک دارند اغلب سخت است و تمایلی به پیروی از قوانین ندارند. آنها بدون در نظر گرفتن عواقب اعمال خود به صورت تکانشی عمل می‌کنند.

آنها همچنین احساسات دیگران را در نظر نمی‌گیرند. اگر فرزند شما به طور مداوم یک یا چند مورد از رفتارهای زیر را نشان دهد، ممکن است اختلال سلوک داشته باشد:

  • رفتار تهاجمی
  • رفتار فریبکارانه
  • رفتار مخرب
  • نقض قوانین

اختلال سلوک چگونه درمان می‌شود؟

  • متخصص روانشناس برای فرزند شما از روان درمانی استفاده می‌کند تا به کودک شما کمک کند تا یاد بگیرد چگونه احساسات خود را به درستی بیان یا کنترل کند.
  • روانشناس همچنین به شما یاد می‌دهد که چگونه رفتار فرزندتان را مدیریت کنید.
  • اگر فرزند شما اختلال روانی دیگری مانند افسردگی یا ADHD داشته باشد ممکن است داروهایی را برای درمان آن بیماری نیز تجویز کند.

از آنجایی که ایجاد نگرش ها و الگوهای رفتاری جدید به زمان نیاز دارد، کودکان مبتلا به اختلال سلوک معمولاً به درمان طولانی مدت نیاز دارند. با این حال، درمان زودهنگام پیشرفت اختلال یا شدت رفتارهای منفی را کاهش می‌دهد.

سخن پایانی

طبقه اختلالات اخلالگر، کنترل تکانه و سلوک همانطور که از نامش پیداست برای خود فرد و اطرافیانش مشکلات فراوانی ایجاد می‌کند در عین حال داشتن فرزندی با این اختلالات برای والدین بسیار دشوار است و نیاز به همدلی و کمک حرفه‌ای دارند. اقدام زودهنگام می‌تواند برای درمان بسیار مؤثر باشد. با دیدن نشانه‌هایی که در این مقاله به آن‌ها پرداخته‌ایم حتما از یک متخصص کمک بگیرید تا در صورت تشخیص اختلال اقدام لازم به عمل آید.

تصویر معرفی نویسنده: پریسا ایازی

معرفی نویسنده: پریسا ایازی

من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.

نظر شما درباره انواع اختلالات کنترل تکانه چیست؟ از تجربیات خود برای ماروم بنویسید.
حال خوب و آروم با ماروم
درخواست مشاوره

No comment

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *