خانواده درمانی چیست؟

 در مطالب گذشته‌ی سایت ماروم با انواع درمان‌ها آشنا شده‌ایم حالا وقت آن رسیده است که به سراغ خانواده درمانی برویم.

فهرست مطالب

خانواده‌ درمانی چیست؟

خانواده درمانی، شکلی از روان‌درمانی است که بر خانواده به عنوان یک واحد کلی تمرکز دارد. یک اصل محوری این رویکرد این است که خانواده یک واحد عاطفی است و رفتار فردی باید در بافت خانواده درنظر گرفته شود. افراد تحت تأثیر خانواده خود هستند اما هر فرد بر کل خانواده خود نیز تأثیر می‌گذارد.

این رویکرد همچنین نشان می‌دهد که خانواده بیش‌تر از مجموع اجزای آن است. هنگامی که چیزی بر یکی از اعضای گروه تأثیر می‌گذارد، می تواند تأثیر قابل توجهی بر سایر اعضای خانواده داشته باشد. به همین دلیل، استحکام و ثبات واحد خانواده می‌تواند تعادل و حمایت را در زمانی که یکی از اعضای خانواده با مشکل مواجه می‌شود، فراهم کند. این رویکرد درمانی علاوه بر در نظر گرفتن نظام خانواده به عنوان یک واحد، چگونگی تأثیر عوامل نسلی، اجتماعی و فرهنگی بر افراد و خانواده‌ها را نیز در نظر می‌گیرد.

این مقاله درباره‌‌ی نحوه عملکرد سیستم‌های خانواده درمانی، و این‌که چه چیزی می‌تواند کمک کند، و برخی از تکنیک‌های کلیدی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، بحث می‌کند. همچنین در مورد اثربخشی این نوع درمان و مواردی که باید قبل از امتحان سیستم درمانی خانواده در نظر بگیرید، صحبت می‌کند.

مفاهیم کلیدی خانواده درمانی

سیستم درمانی خانواده بر اساس کار موری بوون، روانکاوی که نظریه سیستم‌های خانواده را توسعه داد، است. به گفته بوون، نظریه سیستم‌های خانواده ریشه در هشت مفهوم درهم تنیده دارد.

 این هشت مفهوم عبارتند از:

 

  1. مثلث‌ها: یک سیستم ارتباط سه‌نفره که به عنوان یک بلوک ساختمانی برای سایر سیستم‌های عاطفی عمل می‌کند.
  2. تمایز خود: این به توانایی حفظ فردیت اشاره دارد. افراد با سطوح تمایز بالا می‌توانند به طور مستقل اهداف را دنبال کنند درحالی که افرادی که فردیت ضعیفی دارند بیش‌تر به گرفتن اعتبار از افراد دیگر متکی هستند.
  3. فرآیند عاطفی حول هسته خانواده: این به نحوه‌ی عملکرد خانواده در تعاملات عاطفی خود اشاره دارد. این الگوها می‌تواند شامل تعارضات زناشویی، اختلال در عملکرد همسر، اختلال در یک یا چند فرزند و فاصله عاطفی باشد.
  4. فرآیند فرافکنی خانواده: والدین همچنین می‌توانند مشکلات و اضطراب‌های خود را به فرزندان خود منتقل کنند. این می‌تواند بر نحوه رشد کودکان تأثیر بگذارد و مشکلات عاطفی برای سایر اعضای خانواده ایجاد کند.
  5. فرآیند انتقال چند نسلی: توضیح می‌دهد که چگونه افراد همسرانی را انتخاب می‌کنند که سطوح تمایز و فردیت مشابهی با خودشان دارند. نسل‌های بعدی هرکدام به تدریج سطوح پایین‌تری از فردیت دارند.
  6. بریدگی عاطفی: برای مدیریت تعارضات درون خانواده، برخی از اعضا ممکن است از سایر اعضای گروه فاصله بگیرند یا از آن‌ها جدا شوند. قطع روابط قدیمی بدون حل تعارض می‌تواند فشار و استرس را به روابط آینده اضافه کند.
  7. موقعیت خواهر و برادر: بوئن معتقد بود که ترتیب تولد بر پویایی خانواده از جمله در زمینه‌هایی مانند انتظارات والدین، روابط خواهر و برادر و الگوهای انضباط والدین تأثیر دارد.
  8. فرآیند عاطفی اجتماعی: این مفهوم نشان می‌دهد که بسیاری از چیزهایی که خانواده‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بر جوامع نیز تأثیر می‌گذارند. نگرش های اجتماعی، تغییرات فرهنگی و تعارضات اغلب می‌تواند نقشی در تأثیرگذاری بر خانواده‌ها داشته باشد.
مفاهیم خانواده درمانی

تکنیک‌های سیستم درمانی خانواده چیست؟

نظریه سیستم خانواده نشان می‌دهد که افراد به‌طور جدایی‌ناپذیری با شبکه‌های روابط خود در ارتباط هستند. بوئن معتقد بود که درک این شبکه‌ها و الگوهای ارتباط و تعارض که در آن‌ها رخ می‌دهد، برای رسیدگی به مشکلات فردی ضروری است. 

برخی از انواع مختلف تکنیک‌هایی که ممکن است بسته به نیاز خانواده مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از:

زوج درمانی

هنگامی که یک زوج با مشکلاتی روبرو هستند، می‌تواند کل خانواده را تحت تاثیر قرار دهد. زوج‌درمانی ممکن است برای کمک به افراد در یک رابطه برای حل تعارض و بهبود ارتباطات استفاده شود.

خانواده درمانی بین نسلی

این تکنیک بر درک اینکه چگونه تأثیرات نسلی بر رفتار فردی و نحوه‌ی عملکرد واحد خانواده تأثیر گذاشته است متمرکز است. این به خانواده‌ها کمک می‌کند تا درک کنند که چگونه الگوهای به دست آمده از نسل‌های قبلی بر خانواده تأثیر می‌گذارد و روش‌های جدید تعامل را بیاموزند.

روایت درمانی

رویکردی است که در آن افراد داستانی از زندگی خود ایجاد می‌کنند که به آن‌ها کمک می‌کند تجربیات، رفتارها و نقش‌های خود را بهتر درک کنند.

آموزش روانی

شامل آموزش اعضای خانواده در مورد جنبه‌های مختلف سلامت روان و درمان است. که می‌تواند مفید باشد مخصوصا زمانی که یکی از اعضای خانواده با یک بیماری روانی سروکار دارد. با آموزش اعضای خانواده، سیستم حمایتی فرد می‌تواند به طور موثرتر و همدلانه به نیازهای آن‌ها پاسخ دهد.

خانواده ‌درمانی ساختاری SFT

بر کمک به افراد برای شناسایی و درک چگونگی ساختار خانواده تمرکز دارد. هدف کمک به افراد برای بهبود این سازمان در صورت نیاز و یادگیری نحوه ارتباط موثرتر با یکدیگر است.

خانواده درمانی استراتژیک

این تکنیک بر شناسایی مداخلات برای رسیدگی به مشکلات خاص تمرکز دارد. هر مشکلی نیازمند رویکرد جدیدی است که به طور خاص برای رسیدگی به مسئله منحصر به فردی که خانواده با آن مواجه است طراحی شده است.

سیستم‌های خانواده درمانی چه کمکی می‌کنند؟

رویکردهای درمانی که بر خانواده ها متمرکز است می تواند برای تعدادی از مسائل مختلف که اعضای خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد مفید باشد. برخی از شرایط و مشکلاتی که ممکن است برای درمان استفاده شود عبارتند از:

  1. مشکلات اعتیاد و سوء‌مصرف مواد
  2. مشکلات مدیریت خشم
  3. اضطراب
  4. اختلال دوقطبی
  5. چالش‌های ناشی از مواردی مانند طلاق، از دست‌دادن شغل یا مشکلات مالی
  6. افسردگی
  7. روابط ناکارآمد
  8. اختلالات اشتها
  9. خیانت و طلاق
  10. مسائل و تعارضات والدین
  11. اختلالات شخصیت
  12. استرس و تروما

می‌تواند برای رسیدگی به تعارضات درون خانواده‌ها مفید باشد، خواه این مشکلات در روابط بین خواهر و برادر باشد یا بین والدین و فرزندان. همچنین می‌تواند برای خانواده‌هایی که با چالش‌های زندگی یا مشکلات مزمن سلامتی که ممکن است یک یا چند عضو خانواده را تحت تأثیر قرار دهند، مفید باشد.

هنگامی که نوبت به درمان مشکلات سلامت روان فردی می‌رسد، سیستم درمانی خانواده اغلب به این می‌پردازد که چگونه عوامل درون خانواده ممکن است در شروع یا حفظ چنین شرایطی نقش داشته باشند. برای مثال، اگر فردی دارای اختلال مصرف‌مواد باشد ، این نوع درمان به اعضای خانواده کمک می‌کند تا بفهمند چگونه چیزهایی مانند روابط وابسته به اعتیاد به ادامه اعتیاد منجر می‌شود.

هنگامی که افراد درک بهتری از عواملی که ممکن است در ایجاد مشکل نقش دارند داشته باشند، اعضا می‌توانند برای تغییر نقش‌ها، سبک‌های ارتباطی و رفتارهای خود به منظور حمایت موثرتر از یک‌دیگر تلاش کنند.

مزایای سیستم خانواده درمانی چیست؟

نشان داده شده است که این نوع درمان برای طیف متنوعی از مشکلات مفید است. با بهبود عملکرد رفتاری، عاطفی و روانی، خانواده‌درمانی می‌تواند طیف وسیعی از علائم یا مشکلاتی را که افراد و خانواده ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، برطرف کند.

عملکرد بهتر خانواده‌ها:

یکی از مزایای کلیدی سیستم خانواده‌ درمانی این است که می‌تواند نحوه عملکرد واحد خانواده را بهبود بخشد. همچنین به طرق مختلف به نفع اعضای خانواده است. اول، می‌تواند برای درمان انواع مختلف مشکلات سلامت روان مفید باشد. و با بهبود سیستم حمایتی خانواده، این نوع درمان تضمین می‌کند که اعضای خانواده همدلی و حمایتی را که در آینده به آن نیاز دارند، داشته باشند.

ارتباطات قوی‌تر :

یکی دیگر از مزایای سیستم‌های خانواده‌ درمانی این است که باز بودن، همدلی و صداقت را در خانواده‌ها ترویج می‌کند. این می‌تواند روابط را تقویت کند و ارتباطات را بهبود بخشد، که می‌تواند مشکلات فعلی را برطرف کند و از مشکلات آینده جلوگیری کند. 

انسجام بیشتر :

 سیستم خانواده درمانی خانواده‌ها را به عنوان یک تیم مشخص می‌کند. در طول درمان، هر فرد به صورت جداگانه و مشترک کار می‌کند تا راه حل‌هایی ارائه دهد که تیم را قوی‌تر و سالم‌تر کند.

ارتباط سالم‌تر :

سیستم درمانی خانواده می‌تواند به شناسایی مشکلات ارتباطی، عدم تعادل قدرت و الگوهای ناکارآمدی کمک‌کند که بر رفاه هر یک از اعضای خانواده و همچنین عملکرد کل خانواده تأثیر می‌گذارد.

مقرون به صرفه :

 خانواده درمانی سیستماتیک نیز می‌تواند یک رویکرد مقرون به صرفه برای درمان باشد. یک مطالعه در سال 2013 که خدمات ارائه شده توسط درمانگران ازدواج و خانواده را در مقایسه با درمان فردی مقایسه کرد، نشان داد که خدمات خانواده درمانی کم هزینه‌ترین گزینه است.

بر اساس یک گزارش، سیستم درمانی خانواده با حمایت از خانواده در هنگام چالش‌ها و تغییرات به جلوگیری از مشکلات طولانی مدت کمک می‌کند. سایر مزایای مهم عبارتند از تقویت روابط، بهبود الگوهای ارتباطی، افزایش انعطاف‌پذیری و تشویق شبکه‌های حمایتی خانواده.

مقرون به صرفه بودن خانواده درمانی

اثربخشی:

تحقیقات نشان می‌دهد که سیستم خانواده‌درمانی می‌تواند یک درمان موثر برای تعدادی از شرایط مختلف از جمله اختلالات مصرف مواد، افسردگی، مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان و مسائل مربوط به روابط باشد.

سیستم درمانی خانواده می‌تواند به تنهایی یا زمانی که به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی چندوجهی برای کودکان و بزرگسالان استفاده شود، موثر باشد.

نکاتی که در خانواده درمانی باید در نظر گرفت

از آن‌جایی که خانواده‌درمانی بر روابط بین اعضای خانواده تمرکز دارد، برای کل خانواده مهم است که در طول درمان با هم کار کنند. این می‌تواند در شرایطی که یک یا چند عضو خانواده نسبت به درمان بی‌میل، دوسوگرا یا مقاوم هستند چالش‌برانگیز باشد.

تحقیقات حمایت از خانواده‌ درمانی محدود باقی مانده است. با این حال، مطالعات در حال انجام است و شواهد موجود نشان می‌دهد که استفاده از این درمان برای اهداف مختلف، نویدبخش است.

توجه به این نکته مهم است که درمان‌گران سیستم خانواده در طول فرآیند درمان بی‌طرف می‌مانند. این می‌تواند برای اعضای خانواده که از درمان‌گر می‌خواهند بازخورد ارائه دهد یا رفتار مشکل‌ساز را به چالش بکشد، چالش‌برانگیز باشد. از منظر برخی از اعضای خانواده، این بی‌طرفی گاهی اوقات می‌تواند تأیید ضمنی برخی رفتارها به‌نظر برسد.

چطور باید خانواده درمانی را شروع کرد؟

اگر فکر می‌کنید درمان با سیستم‌های خانواده ممکن است مفید باشد، با جستجوی یک درمانگر مجاز و باتجربه در این نوع درمان شروع کنید. درمان آنلاین نیز ممکن است در برخی موارد گزینه خوبی باشد که درباره‌ی آن هم مقالاتی را در سایت ماروم آورده‌ایم.
در طول اولین جلسه خود، می‌توانید از درمانگر خود انتظار داشته باشید که اطلاعاتی در مورد خانواده شما، مشکلاتی که با آن روبرو هستید و اهداف شما جمع‌آوری کند. درمانگر ممکن است در مورد سابقه شما، روابط شما، نحوه برقراری ارتباط و آن‌چه انتظار دارید در طول درمان به دست آورید، سؤالاتی بپرسد.
در حالی که ممکن است تعداد جلسات بسته به نیاز شما متفاوت باشد، خانواده‌درمانی معمولاً محدود به زمان است و به طور متوسط ۱۲ جلسه طول می‌کشد.

تصویر معرفی نویسنده: فائزه حاجی‌پور

معرفی نویسنده: فائزه حاجی‌پور

همیشه به دنبال کشف پیچیدگی‌های روان انسان بودم و هستم.
در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران، روان‌شناسی خوندم و بعد برای ادامه‌ی این جستجو مقطع کارشناسی ارشد رو در دانشگاه بهشتی ادامه دادم.
نوشتن برای من نوعی خلق هست و من از خلق کردن لذت می‌برم.
با توجه به علاقه‌مندی‌هام سعی می‌کنم در مقالاتی که برای ماروم تهیه می‌کنم از «روان» و پیچیدگی‌هاش براتون بنویسم.

اگر شما هم تجربه خانواده درمانی را دارید، از احساس خود با ماروم صحبت کنید.
حال خوب و آروم با ماروم
درخواست مشاوره

No comment

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *