در حالی که بسیاری از ما از ماندن در رسانههای اجتماعی لذت میبریم، تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان میتواند احساسات اضطراب، افسردگی، انزوا و FOMO (ترس از دست دادن) را تحریک کند.
انسان موجودی اجتماعی است. ما برای پیشرفت در زندگی به همراهی دیگران نیاز داریم و استحکام ارتباطات ما تأثیر زیادی بر سلامت روان و شادی ما دارد. ارتباط اجتماعی با دیگران میتواند استرس، اضطراب و افسردگی را کاهش دهد، از تنهایی جلوگیری کند و حتی سالها به زندگی شما بیافزاید. از طرف دیگر، فقدان ارتباطات اجتماعی قوی میتواند سلامت روانی و عاطفی شما را با خطر جدی مواجه کند.
در دنیای امروز، بسیاری از ما برای یافتن و ارتباط با یکدیگر به پلتفرمهای رسانههای اجتماعی مانند فیس بوک، توییتر، اسنپ چت، یوتیوب و اینستاگرام متکی هستیم. در حالی که هر کدام مزایای خود را دارند، مهم است که به یاد داشته باشید که رسانههای اجتماعی هرگز نمیتوانند جایگزینی برای ارتباط انسانی در دنیای واقعی باشند. تحریک هورمونهایی که استرس را کاهش میدهند و باعث میشوند احساس شادی، سلامت و مثبتتری داشته باشید، نیاز به تماس حضوری با دیگران دارد.
اگر زمان زیادی را صرف رسانههای اجتماعی میکنید و احساس غم، نارضایتی، ناامیدی یا تنهایی زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است زمان آن فرا رسیده باشد که عادات آنلاین خود را دوباره بررسی کنید و تعادل سالمتری در زندگیتان پیدا کنید.
فهرست مطالب
جنبههای مثبت تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان
در حالی که تعامل مجازی در رسانههای اجتماعی مزایای روانی مشابه تماس چهره به چهره را ندارد، هنوز راههای مثبت زیادی وجود دارد که میتواند به شما کمک کند با دیگران در ارتباط باشید و تاثیر شبکههای اجتماعی بر سلامت روان را از بعد مثبتش بررسی کنید.
رسانههای اجتماعی شما را قادر میسازد:
- با خانواده و دوستان در سراسر جهان ارتباط برقرار کنید.
- با دوستان و جوامع جدید یا افراد دیگری که علایق مشابهی با شما دارند، ارتباط برقرار کنید.
- میتوانید به اهداف ارزشمند بپیوندید.
- افزایش آگاهی در مورد مسائل مهم
- در مواقع سخت به دنبال یا ارائه حمایت عاطفی باشید.
- اگر مثلاً در یک منطقه دورافتاده زندگی میکنید، یا استقلال محدودی دارید، اضطراب اجتماعی دارید یا بخشی از یک گروه به حاشیه رانده هستید، ارتباط اجتماعی حیاتی پیدا کنید.
- برای خلاقیت و ابراز وجود خود راهی پیدا کنید.
- منابع اطلاعات و یادگیری ارزشمند را (با دقت) کشف کنید.
جنبههای منفی تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان
از آنجایی که این یک فناوری نسبتا جدید است، تحقیقات کمی برای اثبات پیامدهای بلندمدت، خوب یا بد، استفاده از رسانههای اجتماعی وجود دارد. اما تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان از بعد منفی آن دغدغه خیلیهاست.
- عدم کفایت در مورد زندگی یا ظاهر شما: حتی اگر بدانید تصاویری که در رسانههای اجتماعی مشاهده میکنید دستکاری میشوند، باز هم میتوانند باعث شوند که نسبت به ظاهرتان یا آنچه در زندگیتان میگذرد احساس ناامنی کنید.
- ترس از دست دادن (FOMO): در حالی که FOMO بسیار طولانیتر از رسانههای اجتماعی بوده است، به نظر میرسد سایتهایی مانند فیس بوک و اینستاگرام این احساس را تشدید میکنند که دیگران بیشتر از شما سرگرم میشوند یا زندگی بهتری دارند. FOMO میتواند شما را وادار کند که هر چند دقیقه یکبار گوشی خود را بردارید تا بهروزرسانیها را بررسی کنید.
- انزوا: مطالعهای در دانشگاه پنسیلوانیا نشان داد که استفاده زیاد از فیسبوک، اسنپ چت و اینستاگرام باعث افزایش احساس تنهایی و کاهش بهزیستی کلی شما میشود.
- افسردگی و اضطراب: انسان برای داشتن سلامت روان نیاز به تماس چهره به چهره دارد. هیچ چیز به اندازه تماس چشم به چشم با کسی که به شما اهمیت میدهد، استرس را کاهش نمیدهد هر چه تعامل با رسانههای اجتماعی را بر روابط حضوری اولویت دهید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی هستید.
- زورگویی سایبری: حدود 10 درصد از نوجوانان گزارش میدهند که در رسانههای اجتماعی مورد آزار و اذیت قرار میگیرند و بسیاری از کاربران دیگر در معرض نظرات توهین آمیز قرار میگیرند.
- خود جذبی: به اشتراکگذاری سلفیهای بیپایان و افکارتان در رسانههای اجتماعی میتواند یک خود محوری ناسالم ایجاد کند و شما را از ارتباطات واقعی دور کند.
چه چیزی باعث استفاده شما از شبکههای اجتماعی میشود؟
این روزها، اکثر ما از طریق گوشی هوشمند یا تبلت خود به رسانههای اجتماعی دسترسی پیدا میکنیم. این اتصال شبانه روزی و فوق العاده میتواند بر تمرکز شما تأثیر بگذارد، خواب شما را مختل کند و شما را برده تلفنتان کند.
تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روحی و روانی افراد بر هیچ کس پوشیده نیست اما علت این حجم از استفاده آن به چه دلیل است؟
- پلتفرمهای شبکههای اجتماعی طوری طراحی شدهاند که توجه شما را به دام بیندازند، شما را آنلاین نگه دارند و مرتباً صفحه نمایش خود را برای به روز رسانی چک کنید. این نحوه کسب درآمد شرکتها است. اما، مانند اعتیاد به نیکوتین، الکل یا مواد مخدر، استفاده از رسانههای اجتماعی میتواند هوسهای روانی ایجاد کند. هنگامی که شما یک لایک، اشتراکگذاری یا واکنش مثبت به یک پستتان را دریافت میکنید، میتواند باعث آزاد شدن دوپامین در مغز و احساس لذت شود.
- ترس از دست دادن (FOMO) میتواند شما را بارها و بارها به شبکههای اجتماعی بازگرداند.
- بسیاری از ما از شبکههای اجتماعی به عنوان یک “پتوی امنیتی” استفاده میکنیم. هر زمان که در موقعیت اجتماعی قرار میگیریم و احساس اضطراب یا تنهایی میکنیم، به تلفنهای خود مراجعه کرده و وارد شبکههای اجتماعی میشویم.
- استفاده زیاد شما از شبکههای اجتماعی میتواند سایر مشکلات اساسی مانند استرس، افسردگی یا بیحوصلگی را پنهان کند. اگر زمانی که احساس ناراحتی، تنهایی یا بیحوصلگی میکنید زمان بیشتری را در شبکههای اجتماعی میگذرانید، ممکن است از آن به عنوان راهی برای منحرف کردن حواس خود از احساسات ناخوشایند یا تسکین روحیه خود استفاده کنید.
علائمی از تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روحی و روانی
افراد با یکدیگر متفاوت هستند، قواعد ثابت و مشخصی وجود ندارد که مشخص کند تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان شما به سمت ناسالم است. بلکه به تأثیر زمان صرف شده در شبکههای اجتماعی، روحیه و سایر جنبه های زندگی شما و انگیزه های شما برای استفاده از آن مربوط می شود.
به عنوان مثال، اگر باعث شود از روابط رو در رو غافل شوید، حواس شما را از محل کار یا مدرسه پرت کند، یا حس حسادت، عصبانیت یا افسردگی را در شما ایجاد کند، استفاده از رسانههای اجتماعی ممکن است مشکل ساز باشد. به طور مشابه، اگر انگیزه استفاده از شبکههای اجتماعی را فقط به این دلیل دارید که بیحوصله یا تنها هستید، یا میخواهید چیزی برای حسادت یا ناراحتی دیگران پست کنید، ممکن است زمان آن رسیده باشد که عادات رسانههای اجتماعی خود را دوباره ارزیابی کنید.
شاخصهایی که تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان شما را در جهت منفی نشان میدهند
- صرف زمان بیشتر در شبکههای اجتماعی نسبت به دوستان دنیای واقعی
- استفاده از شبکههای اجتماعی جایگزین بسیاری از تعاملات اجتماعی آفلاین شما شده است.
- مقایسه نامطلوب خود با دیگران در شبکههای اجتماعی
- تجربه زورگویی سایبری
- حواسپرتی در مدرسه یا محل کار
- وقت نداشتن برای خود اندیشی
- درگیر شدن در رفتارهای مخاطره آمیز به منظور به دست آوردن لایک، اشتراک گذاری یا واکنشهای مثبت در رسانههای اجتماعی
- آیا شب گذشته، اول صبح یا حتی وقتی شب از خواب بیدار میشوید، شبکههای اجتماعی را چک میکنید؟ نور تلفنها و سایر دستگاهها میتواند خواب شما را مختل کند که به نوبه خود میتواند تأثیر جدی بر سلامت روان شما داشته باشد.
- به جای کمک به کاهش احساسات منفی و تقویت خلق و خوی خود، پس از استفاده از رسانههای اجتماعی بیشتر احساس اضطراب، افسردگی یا تنهایی میکنید.
چگونگی بهبود تاثیر شبکههای اجتماعی بر سلامت روان
مرحله 1: کاهش زمان آنلاین
یک مطالعه دانشگاه پنسیلوانیا در سال 2018 نشان داد که کاهش استفاده از شبکههای اجتماعی به 30 دقیقه در روز منجر به کاهش قابل توجهی در سطح اضطراب، افسردگی، تنهایی، مشکلات خواب و FOMO میشود. اما برای بهبود سلامت روانی خود نیازی به کاهش شدید استفاده از شبکههای اجتماعی خود ندارید. همین مطالعه به این نتیجه رسید که فقط توجه بیشتر به استفاده از شبکههای اجتماعی میتواند نتایج مفیدی بر خلق و خو و تمرکز شما داشته باشد.
از یک برنامه برای پیگیری میزان زمانی که در روز در شبکههای اجتماعی میگذرانید استفاده کنید. سپس یک هدف تعیین کنید که چقدر می خواهید آن را کاهش دهید. تلفن خود را در ساعات خاصی از روز خاموش کنید، گوشی یا تبلت خود را به رختخواب نبرید. سعی کنید شبکههای اجتماعی غیر ضروری را از تلفن خود حذف کنید تا بتوانید فقط فیس بوک، توییتر و موارد مشابه را از رایانه لوحی یا رایانه خود بررسی کنید.
مرحله 2: تمرکز خود را تغییر دهید.
با تمرکز بر انگیزه خود برای ورود به شبکه، نه تنها میتوانید زمان صرف شده در شبکههای اجتماعی را کاهش دهید، بلکه میتوانید تجربه خود را بهبود بخشید و از بسیاری از جنبههای منفی تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان جلوگیری کنید.
دفعه بعد که به شبکههای اجتماعی دسترسی پیدا کردید، لحظهای مکث کنید و انگیزه خود را برای این کار روشن کنید.
آیا از شبکههای اجتماعی به عنوان جایگزینی برای زندگی واقعی استفاده میکنید؟ آیا جایگزین سالمتری برای استفاده از شبکههای اجتماعی شما وجود دارد؟ آیا شما یک کاربر فعال یا منفعل در شبکههای اجتماعی هستید؟ پیمایش منفعلانه پستها یا دنبال کردن ناشناس تعامل دیگران در رسانههای اجتماعی، هیچ حس معناداری از ارتباط را ایجاد نمیکند. حتی ممکن است احساس انزوا را افزایش دهد. با این حال، مشارکت فعال بودن، به شما امکان تعامل بیشتر با دیگران را میدهد.
زندگی هیچ کس آنقدر که در شبکههای اجتماعی به نظر میرسد عالی نیست. گاهی همه ما با درد دل، شک به خود و ناامیدی دست و پنجه نرم میکنیم، حتی اگر بخواهیم آن را به صورت آنلاین به اشتراک نگذاریم.
مرحله 3: زمان بیشتری را با دوستان به صورت آفلاین بگذرانید.
همه ما برای شادی و سلامتی به همراهی چهره به چهره دیگران نیاز داریم. در بهترین حالت، شبکههای اجتماعی ابزاری عالی برای تسهیل ارتباطات واقعی هستند. اما اگر اجازه دادهاید که ارتباطات مجازی جایگزین دوستیهای واقعی در زندگی شما شود، راههای زیادی برای ایجاد ارتباطات معنادار بدون تکیه بر شبکههای اجتماعی وجود دارد.
اگر از دوستیهای رو در رو غافل شدهاید، با یک دوست قدیمی (یا یک دوست آنلاین) تماس بگیرید و ترتیب ملاقات را بدهید.
مرحله 4: ابراز قدردانی کنید.
- احساس و ابراز قدردانی در مورد چیزهای مهم در زندگی شما میتواند تسکیندهندهای برای رنجش، خصومت و نارضایتی باشد که گاهی اوقات توسط شبکههای اجتماعی ایجاد میشود.
- سعی کنید یک دفترچه قدردانی داشته باشید تمام خاطرات عالی و نکات مثبت زندگی خود را دنبال کنید حتی میتوانید قدردانی خود را در رسانههای اجتماعی ابراز کنید.
- تجربه FOMO و مقایسه نامطلوب خود با دیگران باعث میشود که به ناامیدیهای زندگی فکر کنید. بهجای اینکه کاملاً درگیر زمان حال باشید، روی «چه میشد» و «فقط اگر» تمرکز میکنید. با تمرین تمرکز حواس، می توانید یاد بگیرید که در لحظه حال بیشتر زندگی کنید، تأثیر FOMO را کاهش دهید و تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روانی خود را بهبود بخشید.
- کمک به افراد یا حیوانات دیگر نه تنها جامعه شما را غنی میکند بلکه باعث میشود احساس شادی و قدردانی بیشتری داشته باشید.
تأثیر شبکههای اجتماعی بر سلامت روانی دانش آموزان
اگر نگران استفاده فرزندتان از رسانههای اجتماعی هستید، مصادره تلفن یا دستگاه دیگر او میتواند وسوسهانگیز باشد. اما به احتمال زیاد مشکلات بیشتری ایجاد میکند و فرزند شما را از دوستانش و جنبههای مثبت تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روانی جدا میکند.
در عوض، راههای دیگری برای کمک به فرزندتان وجود دارد که از فیسبوک، اینستاگرام و سایر پلتفرمها به شیوهای مسئولانهتر استفاده کند. در ادامه کارهایی که والدین میتوانند انجام دهند تا تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان را در کنترل داشته باشند، توضیح داده خواهد شد.
وظایف والدین برای محافظت از فرزندشان در مقابل رسانه های اجتماعی
- استفاده فرزندتان از رسانههای اجتماعی را کنترل و محدود کنید: هرچه بیشتر در مورد نحوه تعامل فرزندتان در رسانههای اجتماعی بدانید، بهتر میتوانید به هر مشکلی رسیدگی کنید. برنامههای کنترل والدین میتوانند به محدود کردن استفاده فرزندتان یا محدود کردن استفاده از تلفن او در زمانهای خاصی از روز کمک کنند.
- با فرزندتان در مورد مسائل اساسی صحبت کنید: مشکلات استفاده از شبکههای اجتماعی اغلب میتواند مسائل عمیقتری را پنهان کند. آیا فرزند شما در مدرسه مشکل دارد؟ آیا از کمرویی یا اضطراب اجتماعی رنج میبرند؟ آیا مشکلات خانه باعث استرس وی میشود؟
- وقفههای «شبکههای اجتماعی» را اجرا کنید: به عنوان مثال، میتوانید شبکههای اجتماعی را تا زمانی که فرزندتان شبها تکالیف خود را تکمیل نکرده است، ممنوع کنید، تلفنها را روی میز شام یا در اتاق خوابش نگذارید، و برای فعالیتهای خانوادگی برنامهریزی کنید که استفاده از تلفن یا وسایل دیگر را ممنوع کند. برای جلوگیری از مشکلات خواب، همیشه اصرار داشته باشید که تلفنها حداقل یک ساعت قبل از خواب خاموش باشند.
- به فرزند خود بیاموزید که شبکههای اجتماعی بازتاب دقیقی از زندگی مردم نیستند: آنها نباید خود یا زندگی خود را با دیگران در شبکههای اجتماعی مقایسه کنند. مردم فقط چیزی را پست میکنند که میخواهند دیگران ببینند. تصاویر دستکاری میشوند یا با دقت تنظیم و انتخاب میشوند. و داشتن دوستان کمتر در شبکههای اجتماعی باعث نمیشود که فرزند شما محبوبیت کمتری داشته باشد یا ارزش کمتری داشته باشد.
- شرایط ورزش و علایق آفلاین را فراهم کنید: با تشویق فرزندتان به انجام فعالیتهای فیزیکی و سرگرمیهایی که شامل تعامل در دنیای واقعی است، فرزندتان را از شبکههای اجتماعی دور کنید. ورزش برای تسکین اضطراب و استرس، افزایش عزت نفس و بهبود خلق و خوی عالی است.
کلام پایانی
مراقب باشید گرفتار چرخه معیوب استفاده ناسالم از شبکههای اجتماعی نشوید. یکی از تاثیرات شبکه های اجتماعی بر سلامت روحی و روانی افراد این است که یک چرخه منفی و خود ماندگار ایجاد کند.
وقتی احساس تنهایی، افسردگی، اضطراب یا استرس میکنید، بیشتر از شبکههای اجتماعی به عنوان راهی برای رفع خستگی یا احساس ارتباط با دیگران استفاده میکنید. با این حال، استفاده بیشتر از شبکههای اجتماعی، FOMO و احساس بیکفایتی، نارضایتی و انزوا را افزایش میدهد.
به نوبه خود، این احساسات بر خلق و خوی شما تأثیر منفی میگذارد و علائم افسردگی، اضطراب و استرس را بدتر میکند. این علائم بدتر باعث میشود که شما حتی بیشتر از شبکههای اجتماعی استفاده کنید و بنابراین مارپیچ رو به پایین تاثیر شبکه های اجتماعی بر سلامت روان شما ادامه مییابد. همین امروز برای دوری از این چرخه اقدام کنید.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینههای درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
No comment