والدین همواره به دنبال سرنخ‌های کوچکی هستند که شخصیت فرزندشان را شفاف سازد. آیا او شوخ‌طبع است یا جدی؟ جسور است یا محتاط؟ درونگرا است یا برونگرا؟ برخی از والدین که شخصیت برونگرا دارند جملاتی از این قبیل می‌گویند: «ما خیلی صمیمی و اجتماعی برخورد می‌کنیم، چطور فرزندی درونگرا داریم و چگونه باید با او برخورد کنیم؟» در این مقاله سعی بر این است با اشاره به نشانه‌های درون گرایی در کودکان و نحوه تربیت آنها به شما کمک نماییم.
پیش از هر چیز لازم است به تعریفی از درون گرایی بپردازیم. درون گرایی یک ویژگی شخصیتی است که با تمرکز بر احساسات درونی به جای منابع بیرونی مشخص می‌شود. درونگراها و برونگراها اغلب به عنوان دو سر طیف و افراطی در نظر گرفته می‌شوند؛ اما حقیقت این است که بیشتر افراد جایی در وسط این طیف قرار می‌گیرند. همچنین مهم است که توجه داشته باشید که درونگرا بودن به این معنی نیست که فرزند شما از نظر اجتماعی مضطرب یا خجالتی است.
فهرست مطالب
خصوصیات و نشانه‌های رفتاری کودکان درونگرا
دکتر مارتی اولسون لینی، نویسنده کتاب هدایای پنهان کودکان درونگرا، معتقد است که کودکان از اوایل چهار ماهگی علائم درونگرایی یا برونگرایی را نشان می‌دهند. در این سنین نشانه‌ها به صورت زیر است:
کنجکاو در مورد جهان اما محتاط در مورد کاوش در آن
کنجکاوی و تیزبینی جزیی از طبیعت کودکان درونگرا است. تمایل دارند ناظر باشند و به تامل بپردازند. کودک درونگرا پیش از پیوستن به گروه و بازی کردن با دیگران، تماشا می‌کند.
نسبت به محیط خود حساس هستند
درون گرایی در کودکان ممکن است به این شکل خودش را نشان دهد که کودکتان در محیط‌های پر سر و صدا و شلوغ، گریه کند یا دست و پای خود را به زمین بکوبد. در سال 2004، جروم کاگان و نانسی اسنیدمن، روانشناسان هاروارد دریافتند، نوزادانی که نسبت به محرک‌های ناآشنا بسیار واکنش نشان می‌دهند، تمایل دارند در بزرگسالی به طور خجالتی، محتاط یا درونگرا رفتار کنند. آنها در سنین بالاتر به یک فرد «ایمن» می‌چسبند، یا در مواجهه با جمعیت، افراد و موقعیت‌های جدید یا محیط‌های شلوغ دچار فروپاشی می‌شوند.
وزن کم هنگام تولد / تولد پیش از موعد
مطالعات نشان داده که نوزادانی که با وزن کم یا زودرس متولد می‌شوند، بیشتر درونگرا هستند.
در برخورد با افراد جدید در خانه گوشه‌گیر می‌شود
در اطراف یک فرد ناآشنا، کودک نوپای درونگرا از تماس چشمی اجتناب می‌کند و ساکت می‌شود. درونگراها ذاتاً به حریم خصوصی خودشون متکی هستند و معمولاً به زمان نیاز دارند تا با افراد جدید آشنا شوند. با این حال، در خانه، جایی که این کودکان احساس راحتی می‌کنند، از خاطره گفتن و معاشرت با خانواده خود هیچ ابایی ندارند و به آن مشتاقند.
به راحتی جذب بازی‌های انفرادی می‌شوند
بسیاری از کودکان درونگرا دارای تخیل قوی و دنیای درونی غنی هستند که برای آنها زنده و موجود است.کودک نوپای درونگرا، ساعت‌ها و به تنهایی مشغول بازی با یک اسباب‌بازی است. کودکان بزرگتر زمانی را در اتاق خواب خود با در بسته می‌گذرانند، به انجام فعالیت‌های انفرادی مانند خواندن کتاب، نقاشی کردن یا بازی‌های رایانه‌ای می‌پردازند.
پس از یک روز پرمشغله دچار بحران می‌شود
انرژی افراد درونگرا به راحتی با معاشرت تخلیه می‌شود و برای شارژ مجدد انرژی خود به زمانی برای استراحت نیاز دارند. وقتی کودک درونگرا با بچه‌های دیگر وقت می‌گذراند، به واکنش آنها توجه کنید. آیا آنها پس از بازی، حتی اگر سرگرم شده باشند، خسته یا بداخلاق به نظر می‌رسند؟ اگر چنین بوده، کودک شما درونگرا است.
با اضطراب جدایی دست و پنجه نرم می‌کند
همه کودکان درونگرا، اضطراب جدایی ندارند، اما تجربه آن برایشان بسیار رایج است. درونگراها به طور کلی بیشتر از برونگراها در معرض خطر اضطراب و افسردگی هستند و کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. وقتی کودک نوپای خود را در پیش‌دبستانی رها می‌کنید چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا او گریه می‌کند، به پای شما می‌چسبد و التماس می‌کند که آن را ترک نکنید؟ اگر چنین است، ممکن است فرزند شما یک درونگرا باشد که اضطراب جدایی را تجربه می‌کند.
با جنبه‌های عمیق‌تر زندگی درگیر می‌شود
همه بچه‌ها سوال می‌پرسند؛ اما یک کودک درونگرا ممکن است شما را با عمق تفکر خود شگفت‌زده کند. آنها ممکن است مسن‌تر از آنچه هستند به نظر برسند، به نوعی دارای بینش عمیقی فراتر از سن خود هستند. به طرز شگفت‌انگیزی، حتی در سنین پایین، بسیاری از کودکان درونگرا می‌توانند از خود خارج شده و به رفتار خود واکنش نشان دهند.
برای بیان خود تلاش می‌کند
طبق تعریف، درونگراها شخصیت‌های درون‌ریزی هستند. آنها می‌توانند با بازیابی کلمات دست و پنجه نرم کنند؛ زیرا به گفته لینی، ممکن است بیشتر به حافظه بلند مدت متکی باشند تا حافظه کوتاه مدت. هنگام صحبت کردن، کودک شما ممکن است مکرراً مکث کند و فقط کلمه مناسب را جستجو کند. آنها ممکن است از اینکه نمی‌توانند منظور خود را بیان کنند، ناامید شوند. به عنوان کودکان نوپا، آنها ممکن است به داستان‌ها، کتاب‌ها و انواع هنر کشیده شوند؛ زیرا به آنها زبانی می‌دهد تا آنچه را که فکر یا احساس می‌کنند، بفهمند و بیان کنند.
به منابع درونی خود متکی هستند
به طور کلی، کودکان درونگرا به جای روی آوردن مداوم به دیگران، به منابع درونی خود متکی هستند. لینی اینگونه تعبیر می‌کند: «در باغ خصوصی خود به دور از دنیای مادی، آنها بر افکار و احساسات پیچیده خود تمرکز کرده و با آنها همچون معما برخورد می‌کنند». نکته منفی این است که وقتی از راهنمایی بزرگسالان بهره‌مند می‌شوند، ممکن است درخواست کمک نکنند. نکته مثبت این است که آنها تمایل دارند مستقل و خودگردان باشند.
در مجموع و برای ارائه جمع‌بندی از مطالب بالا، رایج‌ترین نشانه‌های تایید شده درون گرایی، که در سال 2011 در یک مطالعه در چهار حوزه ارائه شد را بیان نمودیم:
- ابعاد اجتماعی: تمایل و ترجیح گذراندن وقت در گروه‌های کوچکتر یا به تنهایی،
- تفکر: تمایل به صرف زمان زیاد در تخیل و افکار درونی،
- اضطراب: نشان‌دهنده نیاز به گذراندن زمان به تنهایی به دلیل همراهی با افراد دیگر و ایجاد احساس خجالتی بودن یا صرف انرژی زیاد، همچنین در تنهایی خود ممکن است نسبت به گذشته نشخوار فکری داشته باشند یا نسبت به آینده نگران باشند،
- مهار و بازداری: ایجاد محدودیت برای خود و با احتیاط رفتار کردن، تمایل به نگهداشتن افکار و احساسات برای خود و به طور کلی تا وقتی که زمان زیادی را برای بررسی انتخاب‌های خود اختصاص ندهید، به دنبال هیجانات و احساسات جدید نخواهید بود.
چگونه با کودک درون‌گرای خود برخورد کنیم؟
درون گرایی در کودکان اغلب با خجالتی بودن اشتباه گرفته می‌شوند؛ اما درونگرا بودن و خجالتی بودن یکسان نیستند. والدین ممکن است ببینند که فرزندشان مانند بسیاری از کودکان دیگر اجتماعی نیستند. فرزند آنها ممکن است ترجیح دهد به جای اینکه مشتاقانه به دنبال همراهی با بچه‌های دیگر باشد، وقت خود را به تنهایی صرف خواندن یا شرکت در سایر فعالیت‌های فردی کند.
این والدین برای داشتن فرزندی سازگار، ممکن است نکاتی را به کار ببرند که می‌تواند به کودکان خجالتی کمک کند تا برون‌گراتر شوند؛ اما نمی‌توانند ماهیت یک کودک درونگرا را تغییر دهند. اگر فکر می‌کنید فرزندتان درونگرا است، بهترین راه برای کمک به فرزندتان چیست؟
خوشبختانه، راهکارهای خاصی برای والدین وجود دارد تا به کودکان درونگرا کمک کنند تا نقاط قوت خلق و خوی خود را تقویت کنند. 9 نکته متمرکز بر کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی همه چیز مورد نیاز را برای والدین فراهم می‌کند تا به کودک خود کمک نمایند، موهبت‌های فراوان خود را در آغوش بگیرد و رشد کند:
پیش دبستانی (سنین 3 تا 5 سال)
پیش دبستانی معمولاً زمانی است که کودکان با درگیر شدن در بازی های مشارکتی و یادگیری مهارت‌های مختلف ارتباطی، گوش دادن به یکدیگر، شروع بازی و ابراز احساسات به روش‌های مثبت شروع به رشد مهارت‌های اجتماعی اساسی می‌کنند. افراد درونگرا ممکن است با بسیاری از جنبه‌های مهارت‌های بالا دست و پنجه نرم کنند و برایشان چالش‌برانگیز باشد. در حالی که آنها معمولاً گوش می‌دهند، نوبت را رعایت می‌کنند و مهارت‌های حل مسئله دارند، ممکن است با ابراز احساسات، شروع تعامل با دیگران و درگیر شدن در بازی‌های مشارکتی مبارزه کنند. نکات زیر بر روی چند امر خاص تمرکز دارد که والدین می‌توانند برای کمک به کودکان درونگرا در پرورش مهارت‌های اجتماعی خود انجام دهند:
- به کودکان بیاموزید که چگونه در مورد احساسات خود صحبت کنند: با فرزندتان کارت‌های «هیجان» درست کنید (کارتی که به طور ساده نمایان‌گر تصاویر غم، خشم و … است). از آنها برای کمک به فرزندتان در توصیف احساساتش در پایان روز استفاده کنید.
- کودک درون‌گرای خود را تشویق کنید تا یک یا دو دوستی صمیمی برقرار کند: اگر فرزندتان با این مسئله مشکل دارد، به او اجازه دهید مهارت‌های اجتماعی را از طریق بازی تخیلی خود توسعه دهد. به داستان‌هایی که می‌سازند گوش دهید و رفتار مناسب را تعریف کنید («روشی که از خرس خواستی بیاید و چای بخورد را دوست دارم»). فرزندان شما با بلوغ شروع به تعمیم این مهارت‌ها به سایر کودکان خواهند کرد.
- الگویی از بازی مشارکتی با فرزندانتان داشته باشید: قبل از شروع بازی، «قوانین» اجتماعی را مرور کنید. وقتی فرزندانتان مهارت‌های اجتماعی خوبی از خود نشان می‌دهند، مانند نوبت گرفتن یا تعریف کردن از یکدیگر، شفاهی آنها را تحسین کنید. وقتی بچه‌ها یکی از «قوانین» را فراموش می‌کنند، تغییر مسیر دهید.
دبستان (سنین 5 تا 11)
دوران کودکی دوره رشدی مهم و قابل توجه برای کودکان است. یادگیری مهارت‌هایی مانند ایجاد دوستی، حل مسئله، همکاری و قوانین اجتماعی می‌تواند برای برخی از کودکان، به ویژه افراد درونگرا، چالش برانگیز باشد. استراحت کردن و ناهار خوردن برای این کودکان امری دشوار است. نکات زیر می‌تواند به والدین و معلمان کمک کند تا از یادگیری اجتماعی و عاطفی در کودکان درونگرا حمایت کنند:
- به کودکان درونگرا بیاموزید که چگونه در موقعیت‌های مختلف کمک بخواهند، از جمله درخواست کمک از معلم، درخواست کمک از دوست و درخواست کمک در فروشگاه.
- حل خلاقانه مسئله را تشویق کنید. روش‌هایی را برای حل موقعیت‌های اجتماعی دشوار با فرزندان خود مدل‌سازی و تمرین کنید. این را اغلب در ابتدای سال تحصیلی جدید تمرین کنید.
- به طور منظم انتظارات و برنامه‌های روزمره را در خانه مرور کنید. انتظارات مدرسه را در آغاز هر سال جدید مرور نمایید. ارتباطی باثبات بین خانه و مدرسه برقرار کرده و زودتر با معلم در مورد خلق و خوی فرزندتان صحبت کنید.
- به فرزندان درون‌گرای خود کمک کنید در طول روز مهلتی برای استراحت داشته باشند. به آنها در مورد نیازشان به لحظاتی آرام بگویید و به آنها بیاموزید که چگونه آن را بدست آورند. مطالعه (در زمان‌های مناسب)، رفتن به کتابخانه یا تجسم مکان مورد علاقه‌شان، همگی می‌توانند راه‌هایی برای کودکان درونگرا باشند تا لحظاتی از آرامش را در طول روز رقم بزنند. به فرزندان خود کمک کنید تا بفهمند کدام روش برای آنها مفید است و چه زمانی می توانند از مهارت‌ها در طول روز در مدرسه استفاده نمایند.
- برای ایجاد مناطق «ایمن» در مدرسه با معلم همکاری کنید، یعنی مکان‌هایی که کودکان می‌توانند در زمانی که در هنگام ناهار یا استراحت احساس خستگی می‌کنند، بروند. این مکان‌ها می توانند شامل اتاق معلم، کتابخانه یا مرکز رسانه یا هر جای دیگری باشد. داشتن یک مکان «ایمن» به کودک شما کمک می‌کند تا یاد بگیرد نیاز خود به تنهایی و شارژ مجدد در روزهای پر چالش را برآورده کند.
- به کودک خود در مورد درون گرایی و معنای آن آموزش دهید. از آنها بخواهید در پایان روز «احساس» خود را توصیف کنند. از فرزندتان بخواهید لیستی ازآن برای خود یادداشت کرده و آن را نگه دارند.
نسبت به علائم اضطراب و افسردگی در کودکان درونگرا هشیار باشید. کودک خود را حمایت کنید و فرزندتان را به سمت علایق و استعدادهایش سوق دهید. تفاوت‌های رفتاری کودک خود را صمیمانه بپذیرید.
نبایدهایی در فرزندپروری کودکان درونگرا
درون گرایی در کودکان تا زمانی که هشیار باشید،عموما مشکلی ایجاد نخواهد کرد؛ اما در شرایطی که برخی مسائل را رعایت نکنید، نتیجه معکوس خواهد شد. هرگز نباید با فرزندان درون‌گرای خود به شیوه زیر رفتار کنید:
- آنها را عمدا شرمنده نکنید.
- آنها را مجبور به بحث و گفتگو با دیگران نکنید.
- تعاملات اجتماعی را بدون اطلاع به آنها هماهنگ نکنید.
- آنها را مورد تمسخر قرار ندهید.
- آنها را در موقعیتی قرار ندهید که در مقابل دیگری قرار گیرند.
- از آنها نخواهید در مقابل دیگران به نمایش بپردازند.
- وقتی از شما نخواستند، به خاطر آنها با دیگران بحث نکنید.
- برای آنها بیش از حد برنامه‌ریزی نکنید؛ زیرا به حریم خصوصی خود حساس هستند.
- فعالیت‌های پشت سر هم و بدون وقفه نچینید.
- زمانی که می‌خواهند در خانه بمانند و استراحت کنند، اصرار به بیرون رفتن و بازی کردن نکنید.
- رفتار آرام آنها را کم اهمیت جلوه ندهید.
- زمانی که برای سلام و احوال‌پرسی کردن با آشنایان مشکل دارند، آنها را بی ادب در نظر نگیرید.
- هنگامی که در اطراف همسالان آنها هستید، با صدای بلند صحبت نکنید تا توجه او را به خود جلب کنید.
- از همسالان او با کنجکاوی سوال نپرسید.
- اطلاعات شخصی او و خانواده را در مقابل دیگران فاش نکنید.
سخن پایانی
درون گرایی در کودکان بیماری نیست که قابل درمان باشد، صرفا یک ویژگی شخصیتی است. با پذیرش این ویژگی شخصیتی و آگاهی نسبت به نیازهای این افراد، آنها را یاری کنید تا آن‌طور که می‌خواهند رفتار کنند و از زندگیشان لذت ببرند.
وقت گذاشتن برای آگاهی از سرنخ‌های رفتاری فرزندتان و احترام گذاشتن به مرزهای او بسیار کمک خواهد کرد. حتی اگر نمی‌دانید چرا بچه‌های درونگرا به این راحتی خجالت می‌کشند یا چرا آزادانه صحبت نمی‌کنند، به احساسات آنها احترام بگذارید؛ همین قدم بسیار بزرگی است.
معرفی نویسنده: مبینا مقدم
کارشناسی روانشناسی رو از دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی گرفتم. در حال حاضر در مقطع کارشناسی ارشد روانشناسی سلامت از دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه ایران مشغول به تحصیلم.
تولید محتوای علمی روانشناسی همیشه بخش جدانشدنی و مورد علاقه من بوده که این روزها برای تحقق بخشیدن بهش، قلم می‌زنم و می نویسم.
No comment