اگر مادر هستید قطعاً در بهترین حالت چندباری بی خوابی کودک خود را تجربه کرده‌اید. گاهی بی خوابی کودک به حدی می‌شود که کیفیت و عملکرد والدین بخصوص مادر را در روز بعد به شدت کاهش می‌دهد. بی خوابی کودک ناتوانی در به خواب رفتن یا به خواب ماندن در شب است. اغلب، این مسئله به مرور زمان حل می‌شود. اما اگر کودک شما بیش از سه بار در هفته برای چندین ماه مشکل خوابیدن داشته باشد و به طور قابل توجهی عملکرد روزانه او را مختل کند، ممکن است به بی خوابی کودک یا اختلال خواب دیگری دچار شده باشد.
نوعی از بی خوابی کودک به نام مقاومت قبل از خواب زمانی رخ می‌دهد که کودکان به موقع به رختخواب نمی‌روند و اگر به آنها زمان دقیقی برای خواب داده نشود، ممکن است ساعت‌ها در شب بیدار بمانند. این اختلال معمولا در کودکان خردسال رخ می‌دهد. بی خوابی کوتاه مدت تنها چند روز یا چند هفته طول می‌کشد. به این بی خوابی حاد نیز می‌گویند. بی خوابی طولانی مدت زمانی است که کودک شما حداقل 3 بار در هفته با مشکل خواب مواجه می‌شود و این مشکل یک ماه یا بیشتر طول می‌کشد. به این بی خوابی مداوم یا مزمن نیز می‌گویند.
در این مقاله به علائم، دلایل و راه‌های درمان بی خوابی کودک خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
کودکان چقدر به خواب نیاز دارند؟
برای داشتن بهترین عملکرد، کودکان و نوجوانان معمولاً به خواب بیشتری نسبت به بزرگسالان نیاز دارند. نمودار زیر ساعات توصیه شده‌ای را که کودکان در حال رشد باید در خواب بگذرانند، نشان می‌دهد.
- نوزادان (4 تا 12 ماه) 12 تا 16 ساعت (شامل چرت زدن)
- کودکان نوپا (1 تا 2 سال) 11 تا 14 ساعت (شامل چرت زدن)
- کودکان (3 تا 5 سال) 10 تا 13 ساعت (شامل چرت زدن)
- کودکان (6 تا 12 سال) 9 تا 12 ساعت
- نوجوانان (13 تا 18 سال) 8 تا 12 ساعت
علائم بی خوابی کودک چیست؟
کودکان، درست مانند بزرگسالان، هنگام کم خوابی در کنترل خلق و خوی خود مشکل دارند. کمبود خواب بر رفتار و وضعیت ذهنی کودک تأثیر می‌گذارد. در برخی موارد، علائم خواب ناکافی حتی می‌تواند شبیه علائم بیش فعالی باشد.
اگر کودک شما به اندازه کافی نمی‌خوابد، ممکن است اغلب بداخلاق، تحریک‌پذیر یا بیش از حد احساسی به نظر برسد.
اگر کودک شما اغلب در شب از خواب بیدار می‌شود، یا مشکل آرام شدن دارد، می‌تواند به این معنی باشد که او با بی خوابی، یکی از بزرگترین مشکلات خواب در میان بچه‌ها، دست و پنجه نرم می‌کند.
کودکان مبتلا به بی خوابی ممکن است:
- با درخواست تکرار لیوان آب، کتابخوانی یا سایر موارد حواس‌پرتی، مقاومت خود را قبل از خواب نشان دهند.
- با ساعت خواب اجباری مشکلی برای به خواب رفتن نداشته باشند.
- تا جایی که ممکن است بدون ساعت خواب اجباری بیدار بمانند.
- والدینی داشته باشند که با حفظ برنامه منظم خواب و بیداری مشکل دارند.
ارزیابی عادات همه والدین یا سرپرستانی که به خوابیدن کودک کمک می‌کنند، مهم است.
شاید برای بررسی دقیق‌تر بهتر باشد تا علائم روز و شب به طور مجزا بیان شوند تا برای شما والدین گرامی کاربردی‌تر باشد.
علائم بی خوابی کودک در شب
کودک شما ممکن است بی خوابی داشته باشد اگر:
- برای اجتناب از خوابیدن بهانه بیاورید.
- مدت زیادی طول بکشد تا بخوابید.
- اغلب از رختخواب بیرون می‌آیند و چیزهایی می‌خواهند.
- احساس خستگی می‌کنند اما به محض رفتن به رختخواب ناگهان کاملاً بیدار می‌شوند.
- اغلب در طول شب از خواب بیدار می‌شوند و نمی‌توانند دوباره بخوابند.
علائم بی خوابی در روز
- تلاش برای بیدار شدن یا امتناع از بلند شدن از رختخواب در صبح
- در طول روز به مدت طولانی چرت زدن یا در مدرسه خوابیدن
- خواب در ساعات مختلف روز
- کمبود انرژی یا احساس خستگی مداوم در روز
- تلاش برای تمرکز یا به خاطر سپردن اطلاعات
بی خوابی و "زمان زیاد در رختخواب"
گاهی اوقات، بی خوابی کودک از زمان اختصاص داده شده برای خواب بیشتر از نیاز هر شب ناشی شود، یعنی شما او را پیش از خواب آلودگی فقط برای اینکه بیشتر بخوابد به رختخواب می‌برید. در این موارد، کودک شما می‌تواند با زمان خواب خود مخالفت کند یا در شب یا صبح خیلی زود از خواب بیدار شود. برای پیدا کردن یک زمان خواب ایده‌آل، توجه داشته باشید که چه زمانی کودک شما در شب شروع به خواب آلودگی می‌کند. این زمانی است که او باید به رختخواب برود، بنابراین برنامه خواب خود را حدود 45 دقیقه زودتر شروع کنید.
بی خوابی کودکان نشانه چیست؟
بی خوابی کودک به دلیل مقاومت قبل از خواب اغلب دلایل رفتاری دارد که به تکنیکهای اصلاح رفتار پاسخ می‌دهد. بزرگسال نباید اجازه دهد که کودک پس از رسیدن به وقت خواب رسمی، برای نوشیدنی یا داستان «چانه‌زنی» کند. کودک باید بخوابد و تا صبح آنجا بماند در نظر داشته باشید که رفتار والدین در عین حال که مقتدرانه است نباید با خشم و دیکتاتوری همراه باشد برای کودک اضطراب ایجاد کند، گاهی تشخیص اقتدار و سختگیری برای والدین سخت است و نیاز به راهنمایی یک متخصص روانشناس حوزه کودک دارند. با صرف زمان خواب، این شکل از بی خوابی کودک اغلب متوقف می‌شود. برای دستیابی به این پیشرفت، بزرگسال اغلب باید بر تاکتیک‌های کودک کوچکی که سعی می‌کند به رختخواب نرود غلبه کند.
دلیل بی خوابی کودکان چیست؟
اغلب اوقات مشکلات کودکان در به خواب رفتن یا ماندن در خواب ناشی از عادات روزانه آنها یا نحوه گذراندن وقت خود درست قبل از خواب است. برای مثال، خوردن غذاهای شیرین بیش از حد در طول روز، یا تماشای تلویزیون درست قبل از خواب می‌تواند برای اختلال در خواب کودک شما کافی باشد.
سایر دلایل متداول که کودک شما ممکن است مشکلات خواب را تجربه کند عبارتند از:
- فشار: بله کودکان هم استرس را تجربه می‌کنند، که اغلب به دلیل مسائل مدرسه یا خانه ایجاد می‌شود. در مدرسه آزار و اذیت، مشکل با همکلاسی و …می‌تواند عاملی برای استرس باشد. در خانه، استرس می‌تواند ناشی از مشکلات زناشویی والدین، به دنیا آمدن نوزاد جدید، یا تغییراتی در ترتیبات خواب کودک مانند هم اتاق شدن با برادر، خواهر، مادربزرگ و… باشد.
- کافئین: بسیاری از نوشابه‌های گازدار و انرژی زا حاوی کافئین هستند که می‌تواند بچه‌ها را در شب بیدار نگه دارد. سعی کنید مصرف کودک خود را در زمان ناهار محدود کنید. بهتر است سعی کنید تا حد امکان این نوع نوشیدنی‌ها را حذف کنید.
- عوارض جانبی داروها: برخی از داروها، مانند داروهایی که برای درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی و داروهای ضد افسردگی استفاده می‌شوند، نیز می‌توانند باعث بی خوابی در کودک شوند.
- مشکلات پزشکی: سایر مسائل پزشکی مانند آپنه خواب، سندرم پای بی‌قرار، گرفتگی بینی ناشی از آلرژی، درد در حال رشد یا خارش پوست ناشی از اگزما که باعث بی خوابی کودک می‌شوند باید بررسی شوند.
- تداعی خواب: زمانی که کودک نمی‌تواند بدون یک بطری شیر، والدین در نزدیکی یا موسیقی در پس زمینه بخوابد.
- رفتار قبل از خواب: به عنوان مثال، زمان کافی برای فعالیت‌های آرام و ساکت در روال قبل از خواب وجود ندارد.
- عوامل محیطی: به عنوان مثال، یک محیط خواب گرم یا پر سر و صدا
درمان بی خوابی کودکان
بی خوابی کودک با تعیین محدودیت‌های محکم توسط بزرگسالان به بهترین وجه درمان می‌شود. اگر ساعت 8 شب است، کودک باید تا ساعت 8 شب در رختخواب باشد. روال قبل از خواب می‌تواند مفید باشد، اما نیازی به تمدید زمان قبل از خواب ندارد. روتین میان وعده، حمام و کتابخوانی مناسب است. سپس کودک باید به رختخواب برود. نباید دلیلی برای بلند شدن مکرر کودک از رختخواب وجود داشته باشد. اگر کودک مقاومت کرد، می‌توانید چیزهایی را که کودک از آن لذت می‌برد حذف کنید یا یک سیستم جایزه به عنوان انگیزه ایجاد کنید. می‌توان با اجرای مداوم زمان خواب دقیق‌تری به دست آورد. این امر باعث بهبود الگوی خواب می‌شود و برای کودک مفید خواهد بود.
کودکان خردسال باید در گهواره یا تخت خود و بدون تکان خوردن بخوابند. اگر برای خوابیدن کودک باید تکان داده شود، آنگاه کودک نمی‌آموزد که چگونه بدون کمک بخوابد. به خواب رفتن یا دوباره به خواب رفتن به تنهایی مهارتی است که کودک می‌تواند آن را بیاموزد. طبیعی است که کودک در طول شب از خواب بیدار شود. کمک به کودک برای یادگیری خوابیدن در رختخواب خود هم برای کودک و هم برای بزرگسال مفید است.
درمان بی خوابی کودک بستگی به این دارد که چه چیزی باعث بی خوابی کودک شما شده است. پزشک با شما و فرزندتان همکاری خواهد کرد تا بهترین راه را برای کمک به خواب بهتر او بیابد.
درمان پزشکی
اگر یک وضعیت پزشکی باعث بی خوابی کودک شما می‌شود، ممکن است به نوعی درمان پزشکی نیاز داشته باشد.
درمان شناختی رفتاری برای بی خوابی کودک
اگر افکار و نگرانی‌های منفی خواب را برای فرزندتان سخت می‌کند، درمان شناختی رفتاری برای او مفید است.
این درمان می‌تواند به کودک شما کمک کند تا با افکار منفی در مورد خواب مقابله کند تا بتواند آرام شود و به خواب رود. این درمان همچنین می‌تواند به کودک شما کمک کند تا رفتاری را که خوابیدن را سخت می‌کند شناسایی کند و آن را با رفتاری جایگزین کند که خواب را تقویت می‌کند.
دارو
داروهای خواب به ندرت برای کمک به بی خوابی کودک استفاده می‌شوند زیرا داروها می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. حتی داروهای گیاهی نیز می‌توانند عوارضی داشته باشند.
در برخی موارد شدید، داروی خواب ممکن است برای مدت کوتاهی استفاده شود. برای مثال، پزشک ممکن است ملاتونین را تجویز کند. کودکان نباید ملاتونین را بدون توصیه و نظارت پزشکی مصرف کنند.
با بی خوابی کودک چه کنیم؟
ایجاد عادت‌های خوب در سبک زندگی، می‌تواند به تضمین یک شب آرام برای کودک در هر سنی کمک کند.
موارد مهم درباره اتاق خواب کودک عبارتند از:
- اطمینان حاصل کنید که کودک شما از تخت خود فقط برای خواب استفاده می‌کند. در صورت امکان، آنها را تشویق کنید که از رختخواب خود فقط برای خواب و یک مراسم قبل از خواب (مانند خواندن کتاب) به جای انجام تکالیف استفاده کنند. در غیر این صورت، کودک به جای استراحت و آرامش، تخت را با فعالیت‌های دیگر مرتبط می‌کند. همچنین از اتاق خواب فرزندتان برای ماندن در اتاق به عنوان تنبیه استفاده نکنید زیرا اتاق خواب را با تنبیه مرتبط می‌کند.
- اطمینان حاصل کنید که اتاق خواب آنها راحت است. بیشتر بچه‌ها در یک اتاق کمی خنک (حدود 18.3درجه) بهترین خواب را دارند. اگر صدایی از بیرون وجود دارد، استفاده از نویز سفید از یک فن یا دستگاه صدا می‌تواند به پوشاندن آن کمک کند.
- اطمینان حاصل کنید که تخت کودک شما مملو از اسباب‌بازی‌ها نیست، زیرا ممکن است هنگام خواب حواس او را پرت کند.
موارد مربوط به نوع برنامه ریزی و برخورد درست والدین برای رفع بی خوابی کودک:
- سعی کنید برنامه خواب یکسانی داشته باشید، حتی در تعطیلات آخر هفته. این کار باعث می‌شود کودک شما راحت‌تر از خواب بیدار شود و به طور طبیعی به خواب برود.
- کودک خود را خیلی گرسنه یا سیر به رختخواب نفرستید. یک میان وعده سبک (مانند شیر گرم و یک موز) قبل از خواب ایده خوبی است. با این حال، وعده‌های غذایی سنگین ظرف یک یا دو ساعت پس از خواب ممکن است بچه‌ها را بیدار نگه دارد.
- کودک را به یک سبک زندگی فعال تشویق کنید. ورزش منظم از بی‌قراری در شب جلوگیری می‌کند. یک ساعت در روز مقدار توصیه شده است. با این حال، سعی کنید کودکان خود را از فعالیت‌های شدید سه ساعت قبل از خواب دور نگه دارید.
- اول صبح کودک را در معرض نور طبیعی قرار دهید. باز کردن پرده به کودک شما کمک می‌کند تا از خواب بیدار شود.
- به چرت زدن توجه کنید. کودکان معمولاً به حداقل چهار ساعت بین دوره‌های خواب نیاز دارند تا اینکه به اندازه کافی خسته شوند تا دوباره چرت بزنند. مطمئن شوید که کودک شما برای مدت طولانی یا خیلی نزدیک به زمان خواب چرت نزند.
- محدودیت‌هایی را با وسایل الکترونیکی تعیین کنید. نور آبی ساطع شده از تلویزیون، تلفن، تبلت و بازی‌های ویدیویی می‌تواند چرخه خواب/بیداری بدن را مختل کند و خواب را سخت‌تر کند. حداقل یک ساعت قبل از خواب این دستگاه‌ها را خاموش کنید و در ساعات خواب در بیرون از اتاق خواب فرزندتان نگهداری کنید.
- زمان با کیفیتی را با هم بگذرانید. برخی از بچه‌ها می‌خواهند دیرتر بخوابند زیرا ولع توجه بیشتر والدین خود را دارند. برای نوزادان، چند دقیقه برای آنها آواز بخوانید، تماس چشمی برقرار کنید یا به آرامی با آنها تعامل داشته باشید.
کلام پایانی
بی خوابی هم برای کودک و هم برای والدین می‌تواند تبدیل به یک چالش بزرگ شود. با توجه به اینکه در بیشتر مواقع بی خوابی کودک ناشی از روش نادرست والدین است از قوانین پیش از خواب گرفته تا اختلافات زناشویی هر چه زمان بیشتری به امید حل خودبه خودی مسأله بگذرد رفع آن دشوارتر می‌شود. بنابراین بهتر است والدین گرامی در صورتی که با این مشکل درگیر هستند هر چه زودتر از یک روانشناس کمک بگیرند تا هم خواب راحت را به خود و فرزندشان هدیه دهند و هم کارآمدی روز را با خواب بهتر افزایش دهند.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
No comment