اختلال دلبستگی واکنشی چیست؟

اختلال دلبستگی واکنشی در کودکان یک وضعیت نادر اما جدی است که در آن یک نوزاد یا کودک خردسال با والدین یا مراقبان خود دلبستگی سالمی برقرار نمی‌کند. اگر نیازهای اولیه کودک برآورده نشود و دلبستگی‌های محبت آمیز، مراقبتی و پایدار با دیگران برقرار نشود، ممکن است اختلال دلبستگی واکنشی ایجاد شود.

با درمان مناسب، کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است روابط پایدار و سالم‌تری با مراقبان و دیگران ایجاد کنند. درمان اختلال دلبستگی واکنشی شامل یادگیری نحوه ایجاد یک محیط باثبات و مناسب پرورش و ایجاد تعاملات مثبت کودک و مراقب است. مشاوره و آموزش والدین یا مراقب کودک دچار اختلال دلبستگی واکنشی می‌تواند کمک کننده باشد. ماروم در مقاله حاضر اطلاعات کاملی در مورد اختلال دلبستگی واکنشی و برخورد درست با شرایط پیش آمده را در اختیارتان قرار خواهد داد.

فهرست مطالب

علائم اختلال دلبستگی واکنشی

اختلال دلبستگی واکنشی معمولا از دوران نوزادی شروع می‌شود. تحقیقات کمی در مورد علائم و نشانه‌های این اختلال فراتر از اوایل دوران کودکی وجود دارد و مشخص نیست که آیا این اختلال در کودکان بزرگتر از 5 سال رخ می‌دهد یا خیر.

علائم و نشانه‌های اختلال دلبستگی واکنشی شامل موارد زیر است:

  • کناره‌گیری غیر قابل توضیح، ترس، اندوه یا تحریک‌پذیری
  • ظاهر غمگین و بی‌حال
  • به دنبال آسایش نبودن یا عدم پاسخگویی در زمانی که آرامش داده می‌شود.
  • شکست در لبخند زدن
  • دیگران را از نزدیک تماشا کند اما در تعامل اجتماعی شرکت نکند.
  • عدم تماس در هنگام بغل شدن
  • هیچ علاقه‌ای به بازی دالی موشک یا سایر بازی‌های تعاملی ندارد.
  • مشکلات رفتاری
  • ناکامی در جستجوی حمایت یا کمک

چه زمانی والدین باید به روانشناس مراجعه کنند؟

اگر کودک شما علائم نگران کننده‌ای را نشان می‌دهد که در طول زمان ادامه می‌یابد، ارزیابی را در نظر بگیرید. برخی از علائم ممکن است در کودکانی که این اختلال را ندارند یا دارای اختلال دیگری مانند اختلال طیف اوتیسم هستند، رخ دهد. 

گاهی اوقات کودکان خردسال ممکن است برخی از علائم و نشانه‌های موقتی را نشان دهند، اما معمولاً مختصر و جزئی است و مشکلات رشدی ایجاد نمی‌کنند. 

مهم است که فرزندتان توسط یک روانشناس کودک ارزیابی شود که بتواند تشخیص دهد آیا رفتارها نشان دهنده وجود اختلال دلبستگی واکنشی است یا خیر.

علائم اختلال دلبستگی واکنشی

سبب شناسی اختلال دلبستگی واکنشی

برای احساس امنیت و ایجاد اعتماد، نوزادان و کودکان خردسال به محیطی باثبات و مراقبت نیاز دارند. نیازهای اساسی عاطفی و فیزیکی آنها باید به طور مداوم توسط مراقبین برآورده شود. به عنوان مثال، هنگامی که کودک گریه می‌کند، نیاز به راحتی، یک وعده غذایی یا تعویض پوشک باید با تبادل عاطفی مشترک که ممکن است شامل تماس چشمی، لبخند زدن و نوازش باشد، برآورده شود.

کودکی که نیازهایش نادیده گرفته می‌شود یا با عدم پاسخ عاطفی مراقبین مواجه می‌شود، انتظار مراقبت یا آسایش را ندارد یا دلبستگی پایداری در وی نسبت به مراقبان ایجاد نمی‌شود.

مشخص نیست که چرا برخی از نوزادان و کودکان دچار اختلال دلبستگی واکنشی می‌شوند و برخی دیگر نه. نظریه های مختلفی در مورد اختلال دلبستگی واکنشی و علل آن وجود دارد و تحقیقات بیشتری برای ایجاد درک بهتر و بهبود گزینه‌های تشخیص و درمان مورد نیاز است.

عوامل خطر ابتلا به اختلال دلبستگی واکنشی

خطر ابتلا به اختلال دلبستگی واکنشی ناشی از غفلت شدید اجتماعی و عاطفی یا نبود فرصت برای ایجاد دلبستگی ایمن، ممکن است در کودکانی که در شرایط زیر هستند، بیشتر باشد.

  • در پرورشگاه‌ها یا موسسه دیگری زندگی کنند.
  • مکرراً پرستارشان را عوض کنند.
  • والدینی دارند که مشکلات روانی شدید، رفتار مجرمانه یا سوء مصرف موادی دارند که به تربیت آنها آسیب می‌رساند.
  • جدایی طولانی مدت از والدین یا سایر مراقبین به دلیل قرارگیری مکرر در خارج از خانه، بستری شدن در بیمارستان یا مرگ یک مراقب اولیه

عوارض اختلال دلبستگی واکنشی

بدون درمان مناسب، اختلال دلبستگی واکنشی می‌تواند برای چندین سال ادامه یابد و ممکن است عواقب مادام العمر داشته باشد، مواردی مانند مشکلات در روابط، تعاملات اجتماعی، سلامت روانی و جسمی، رفتار، رشد فکری و سوء مصرف مواد.

تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا مشکلات در کودکان بزرگتر و بزرگسالان مربوط به تجربیات حاصل از این اختلال در اوایل کودکی است، مورد نیاز است.

عوارض اختلال دلبستگی واکنشی

پیشگیری از اختلال دلبستگی واکنشی

در حالی که با قطعیت مشخص نیست که آیا می‌توان از اختلال دلبستگی واکنشی پیشگیری کرد، ممکن است راه‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به آن وجود داشته باشد. 

نوزادان و کودکان خردسال به محیطی باثبات و مراقبت نیاز دارند و نیازهای اساسی عاطفی و جسمی آنها باید به طور مداوم برآورده شود. پیشنهادات زیر برای والدین می‌تواند کمک کننده باشد:

  • با بازی زیاد، صحبت کردن با فرزند خود، برقراری تماس چشمی و لبخند زدن، فعالانه با کودک خود درگیر باشید.
  • یاد بگیرید که نشانه‌های کودک خود را تفسیر کنید، مانند انواع مختلف گریه، تا بتوانید نیازهای او را سریع و موثر برآورده کنید.
  • تعامل گرم و محبت آمیزی با کودک خود برقرار کنید، مانند هنگام شیر دادن، حمام کردن یا تعویض پوشک.
  • از طریق لمس، حالات صورت و لحن صدا به احساسات کودک پاسخ‌های کلامی و غیرکلامی ارائه دهید.
  • اگر تجربه یا مهارتی در ارتباط با نوزادان یا کودکان ندارید، در کلاس‌ها شرکت کنید. این به شما کمک می‌کند یاد بگیرید که چگونه به شیوه‌ای پرورشی تعامل کنید.

نحوه تشخیص اختلال دلبتسگی واکنشی

یک روانپزشک یا روانشناس کودکان می‌تواند معاینه‌ای کامل و عمیق برای تشخیص اختلال دلبستگی واکنشی انجام دهد.

ارزیابی شامل موارد زیر است:

  • مشاهده مستقیم تعامل با والدین یا مراقبان
  • جزئیات در مورد الگوی رفتار در طول زمان
  • نمونه‌هایی از رفتار در موقعیت‌های مختلف
  • اطلاعات در مورد تعامل با والدین یا مراقبان و دیگران
  • سوالاتی در مورد وضعیت خانه و زندگی از بدو تولد
  • ارزیابی سبک‌ها و توانایی‌های فرزندپروری و مراقبت

 

روانشناس همچنین می‌خواهد سایر اختلالات روانپزشکی را رد کند و تعیین کند که آیا شرایط سلامت روان دیگری هم وجود دارد یا خیر، مانند:

  • ناتوانی ذهنی
  • اختلالات سازگاری
  • اختلال طیف اوتیسم
  • اختلالات افسردگی
  • اختلال استرس پس از سانحه

تشخیص معمولاً قبل از 9 ماهگی انجام نمی‌شود. علائم و نشانه‌ها معمولاً قبل از سن 5 سالگی ظاهر می‌شوند.

نحوه تشخیص اختلال دلبتسگی واکنشی

معیارهای DSM-5 برای تشخیص اختلال دلبستگی واکنشی

  • یک الگوی ثابت از رفتار منزوی عاطفی نسبت به مراقبین، که هنگام ناراحتی نشان داده شده است، گویا کودک به دنبال کسب آرامش و جستجوی مراقب خود نیست.
  • مشکلات اجتماعی و عاطفی مداوم که شامل حداقل پاسخگویی به دیگران، عدم پاسخ مثبت به تعاملات، تحریک‌پذیری غیر قابل توضیح، غمگینی یا ترس در طول تعامل با مراقبین است.
  • فقدان مداوم نیازهای عاطفی برای راحتی، رفع نیاز و محبت که توسط مراقبین برآورده می‌شود یا تغییرات مکرر مراقبان اولیه که فرصت‌های ایجاد دلبستگی پایدار را محدود می‌کند یا مراقبت در محیطی که فرصت‌های ایجاد دلبستگی را به شدت محدود می‌کند.
  • تشخیص اختلال طیف اوتیسم وجود نداشته باشد.

درمان اختلال دلبستگی واکنشی

اعتقاد بر این است که کودکان مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی توانایی ایجاد دلبستگی را دارند، اما تجربیات اولیه رشد آنها مانع از این توانایی شده است. 

اکثر کودکان به طور طبیعی انعطاف پذیر هستند. حتی کسانی که مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند، در پرورشگاه یا مؤسسه دیگری زندگی می‌کردند، یا چندین مراقب داشتند، می‌توانند روابط سالمی ایجاد کنند. به نظر می‌رسد مداخله زودهنگام نتایج را بهبود می‌بخشد. 

هیچ درمان استانداردی برای این اختلال وجود ندارد، اما باید هم کودک و هم والدین یا مراقبان اولیه را شامل شود. اهداف 

درمان کمک به اطمینان از این است که کودک:

  • دارای وضعیت زندگی امن و پایدار باشد.
  • تعاملات مثبت را ایجاد کند و دلبستگی را با والدین و مراقبان تقویت کند.

یک متخصص بهداشت روان می‌تواند هم آموزش و هم مربیگری را در زمینه مهارت‌هایی که به بهبود علائم و نشانه‌های این اختلال کمک می‌کند، ارائه دهد. 

استراتژی‌های درمانی عبارتند از:

  • بهبود رشد کودک با پرورش، پاسخگو بودن و مراقبت
  • ارائه مراقبان ثابت برای ایجاد یک دلبستگی پایدار برای کودک
  • ایجاد محیطی مثبت، محرک و تعاملی برای کودک
  • رسیدگی به نیازهای پزشکی، ایمنی و مسکن کودک، در صورت لزوم

سایر خدماتی که ممکن است به نفع کودک و خانواده باشد عبارتند از:

  • مشاوره روانشناسی فردی و خانوادگی
  • آموزش والدین و مراقبان در مورد شرایط
  • کلاس‌های مهارت‌های فرزند پروری

تکنیک‌های بحث برانگیز و اجباری

آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا از تکنیک‌های درمانی خطرناک و اثبات نشده برای اختلال دلبستگی واکنشی انتقاد کرده است. این تکنیک‌ها شامل هر نوع محدودیت فیزیکی یا زور برای شکستن چیزی است که تصور می‌شود مقاومت کودک در برابر دلبستگی‌ها باشد. یک نظریه اثبات‌نشده درباره علت اختلال دلبستگی واکنشی. هیچ مدرک علمی برای حمایت از این شیوه‌های بحث برانگیز وجود ندارد، زیرا می‌تواند از نظر روانی و جسمی آسیب زا باشد و منجر به مرگ‌های تصادفی شود.

مقابله و حمایت والدین کودکان مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی

اگر والدین یا مراقبی هستید که فرزندتان به اختلال دلبستگی واکنشی مبتلا است، به راحتی عصبانی، ناامید، گناهکار و مضطرب می‌شوید. ممکن است احساس کنید فرزندتان شما را دوست ندارد یا اینکه گاهی دوست داشتن فرزندتان سخت است.

این اقدامات می‌تواند برای شما کمک‌کننده باشد:

  • خود و خانواده خود را در مورد اختلال دلبستگی واکنشی آموزش دهید: از روانشناس فرزندتان در مورد منابع بپرسید یا سایت‌های اینترنتی قابل اعتماد را بررسی کنید.
  • کسی را پیدا کنید که هر از گاهی فرصتی برای استراحت داشته باشید: مراقبت از کودک مبتلا به این اختلال می‌تواند خسته‌کننده باشد. اما از استفاده از چندین مراقب خودداری کنید. مراقبی را انتخاب کنید که پرورش‌دهنده و با اختلال دلبستگی واکنشی آشنا باشد یا به مراقب در مورد این اختلال آموزش دهید.
  • مهارت‌های مدیریت استرس را تمرین کنید: به عنوان مثال، یادگیری و تمرین یوگا یا مدیتیشن ممکن است به شما کمک کند، آرام شوید. به خودتان حق دهید که گاهی ناآرام باشید و خود را سرزنش نکنید شما شرایط سختی را می‌گذرانید و برای داشتن آرامش به کمک بیشتری نیاز دارید.
  • برای خودتان وقت بگذارید: سرگرمی‌ها، مشارکت‌های اجتماعی و روال ورزشی خود را توسعه یا حفظ کنید.
  • بپذیرید که اشکالی ندارد که گاهی اوقات احساس ناامیدی، عصبانیت یا گناه کنید: احساسی که ممکن است گاهی نسبت به فرزندتان داشته باشید طبیعی است. اما در صورت نیاز، به دنبال کمک حرفه‌ای باشید.
مقابله و حمایت والدین کودکان مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی

آماده شدن برای قرار ملاقات با روانشناس

در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می‌کند آماده شوید و بدانید که از روانشناس خود چه انتظاری داشته باشید.

قبل از قرار ملاقات، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:

  • هر گونه مشکل رفتاری یا مسائل عاطفی که در فرزندتان متوجه شده‌اید، شامل هر گونه علائمی که ممکن است به نظرتان با علت مراجعه به روانشناستان مغایرت داشته باشد.
  • رویکردها یا درمان‌هایی که امتحان کرده‌اید، از جمله اینکه چقدر مفید بوده یا نه.
  • اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس‌های عمده یا تغییرات زندگی که شما یا فرزندتان متحمل شده‌اید.
  • تمام داروها، ویتامین‌ها، داروهای گیاهی یا سایر مکمل‌هایی که کودک شما مصرف می‌کند، از جمله دوزهای مصرفی

یادتان باشد در ملاقات با روانشناس باید کاملاً صادق باشید.

همچنین برخی از سوالات اساسی که باید از روانشناس کودک خود بپرسید:

  • چه چیزی احتمالاً باعث مشکلات رفتاری یا مسائل عاطفی فرزند من می‌شود؟
  • فرزند من به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارد؟
  • بهترین درمان‌ها کدامند؟
  • جایگزین‌های رویکرد اولیه‌ای که پیشنهاد می‌کنید چیست؟
  • آیا محدودیتی وجود دارد که فرزند من باید رعایت کند؟
  • آیا باید فرزندم را نزد متخصصان دیگر ببرم؟
  • آیا بروشور یا کتاب دیگری وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟ چه وب سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
  • آیا خدمات اجتماعی یا گروه‌های حمایتی برای والدین در شرایط من وجود دارد؟
  • اگر دارو توصیه می‌شود، آیا جایگزین عمومی برای دارویی که برای فرزندم تجویز می‌کنید وجود دارد؟

سخن پایانی

هرگونه اطلاعات علمی در مورد اختلال دلبستگی واکنشی به وضوح سختی شرایط شما والدین عزیز در مواجهه با این اختلال را نشان می‌دهد. اما قطعاً ناراحتی، پرخاشگری و بدخلقی با خودتان دیگران و بخصوص فرزندتان راه حل نخواهد بود وشرایط را هر روز سخت‌تر خواهد کرد. شما به عنوان والدین یک کودک مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی نیاز به کمک حرفه‌ای دارید پس هر چه زودتر و در سن پایین‌تر اقدام به درمان کنید.

معرفی نویسنده: پریسا ایازی

معرفی نویسنده: پریسا ایازی

من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.

نظر شما درباره اختلال دلبستگی واکنشی چیست؟ آیا در کودکانی که در اطرافتان هستند، نشانه‌های این اختلال را دیده‌اید؟ دیدگاه‌ خود را با ماروم در میان بگذارید.
حال خوب و آروم با ماروم
درخواست مشاوره

No comment

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *