رویکرد روانکاوی همانند سایر علوم  در اثر یک احساس نیاز به وجود آمده است و در حقیقت نظریه‌ای است که به عملکرد ذهن و همچنین اختلالهای روانی می‌پردازد، بعلاوه نام شیوه‌ای رواندرمانی است که معتقد است عمده  فعالیتهای انسان و همینطور پردازش بیشتر آنها در بخش ناخودآگاه ذهن انسان رخ می‌دهد. باید گفت ناخودآگاه، آن بخشی در وجود انسان است که در بیان ساده در حوزه آگاهی فرد نیست و این به آن معناست که فرد به اطلاعات آن بخش دسترسی ندارد.

فروید بخش خودآگاه و ناخودآگاه را به یه کوه یخ تشبیه می‌کند و در تصویر نشان می‌دهد که بخش کوچکی از کوه که بیرون از آب قرار دارد و در دید ما است بخش خود آگاه است و باقی آن که در زیر آب است بخش ناخودآگاه می‌نامد، به این ترتیب او بیان می‌کند، قسمتهای بسیاری از داده‌های انسان در دسترس او نبوده و از آن آگاه نیست.

گفتنی است رویکرد روانکاوی نه تنها یک روش درمانی بلکه در کنار درمان به تجزیه و تحلیل خصوصیات روانی هر کسی، بیمار یا غیر بیمار می‌پردازد.

ژاک لاکان معتقد است که روانکاوی، نه یک نظریه بلکه کاری است که یک روانکاو می‌کند.

در مجموع می‌توان گفت، روان‌کاوی علمی برای پرداختن به صورت عمیق‌تر و متمرکزتر به ذهن ناخودآگاه انسان است.

اصطلاح روانکاوی، نخست در سال ۱۸۹۶ توسط فروید استفاده شد. او معتقد بود که انسان یا  از نگاه او بیمار باید ناخودآگاه خود را از طریق رفتار و در حقیقت به وسیله گفتار بروز دهد، با این شیوه روانکاو(یعنی درمانگری که با رویکرد روانکاوی درمان انجام می‌دهد) این فرصت را دارد تا داده‌های خود را از این طریق و در طول مصاحبه بالینی کسب کرده و در نهایت نسبت به تعارضهای ناخودآگاه بیمارش آگاه شود. آنگاه به باور فروید وقتی بیمار از یک تعارض دردناک در وجود خود آگاهی می‌یابد سبب می‌شود تا اندازه‌ای اضطراب او کاهش بیابد. در واقع او در تجارب خود مشاهده کرد زمانی که بیمارانش تجارب تلخ و دردآور و عمیق خود را همراه با هیجان‌های اضطرابی آن به یاد می‌آوند کمک می‌کند تا آن تعارض تاثیر کمتری بر رفتار فرد بگذارد.

در رویکرد روانکاوی یکی از مولفه‌های مهم، بخش نهاد، خود و فراخود است که اید، ایگو و سوپر ایگو هم نامیده می‌شوند. این سه عنصر در تعامل با یکدیگر، رفتارهای پیچیده انسانی را به وجود می‌آورند.