آیا شما در فصل‌های پاییز و زمستان، احساس غمگینی ‌می‌کنید؟ این همون افسردگی فصلی می‌باشد

آیا در این فصول، سرعت انجام کارهایتان کاهش ‌می‌یابد؟ به عنوان مثال اگر کاری را هر روز در بیست دقیقه انجام ‌می‌دادید، در این فصل‌ها برای انجام آن کار باید یک ساعت وقت بگذارید.

آیا فکر ‌می‌کنید که تغییر فصل، روی انگیزه شما اثر می‌گذارد؟ آیا از زود تاریک شدن هوا احساس غمگینی و دلگرفتگی می‌کنید؟

آیا نگاه مثبتتان به آینده تحت تاثیر قرار گرفته است و احساس ناامیدی ‌می‌کنید؟

آیا الگوی خواب شما در این فصول بهم ‌می‌ریزد؟

اگر جوابتان به سوالات بالا، بله است، باید بدانید که افسردگی فصلی چیست؟ و از بین راه حل ها آیا نور و سفر راه حل درمانی است؟

حال بهتر است سراغ آن برویم که ببینیم در افسردگی فصلی چه اتفاقی رخ ‌می‌دهد؟

پژوهشگران به این نتیجه دست یافتند که رفتار، خلق و سلامتی انسان‌ها با تغییراتی که در آب و هوا رخ می‌دهد، در ارتباط است. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، این تغییرات روی عملکرد برخی از انتقال دهنده‌های عصبی بدن، که در داشتن احساس آرامش، احساس شادمانی، خواب خوب و انگیزه داشتن دخالت دارند، اثر می‌گذارند. اثرات این تغییرات آب و هوایی به اینجا ختم نمی‌شود و ممکن است که روی حافظه، توجه، قدرت حل مسئله ما نیز اثر بگذارند.

اغلب ما انسان‌ها، رد پای پاییز و زمستان را در حس خود ‌می‌بینیم. پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند که 13 تا 25 درصد از کل جمعیت از افسردگی فصلی که دارند، شکایت ‌می‌کنند. بعضی از افراد در این فصول از مشکلات بیشتری رنج ‌می‌برند که ‌می‌تواند بخاطر دچار شدن به اختلال عاطفی فصلی باشد.

نشانه‌های اختلال افسردگی فصلی شامل موارد زیر است:

• مشکل در تمرکز داشتن
• بی‌حوصلگی شدید
• کاهش میزان کارایی افراد در طول روز
• کاهش علاقه نسبت به فعالیتی که در گذشته از آن لذت ‌می‌برده است
• مشکل زود بیدار شدن در صبح
• احساس غمگینی شدید
• احساس ناامیدی
• کناره گرفتن از روابط اجتماعی
• کاهش یا افزایش اشتها و وزن
• اختلال در الگوی خواب

اما شاید سوال اساسی اینجا باشد که برای خلاص شدن از این علائم ‌می‌توانیم چه کنیم؟

تا کنون محققان به سه روش درمانی برای درمان افسردگی فصلی اشاره کرده‌اند:

1. داروهای ضد افسردگی : که توسط متخصص روانپزشک تجویز ‌می‌گردد.
2. رفتاردرمانی شناختی : در این درمان با تغییر و اصلاح یکسری از شناخت‌ها و افکار، سعی می‌شود به مثبت شدن خلق در فصول پاییز و زمستان کمک کنند.
3. نور درمانی : نور یکی از موثرترین روش‌های درمان این اختلال فصلی است. طبق پژوهش‌های انجام شده، افسردگی فصلی ارتباط تنگاتنگی با در معرض نور خورشید بودن دارد.

شاید برایتان جالب باشد که در گذشته نیز مردم یونان، روم باستان و مصر اشکال مختلفی از نور درمانی را برای سلامت روح و جسم خود استفاده می‌کردند.

نور درمانی با قرار گرفتن در معرض نور آفتاب یا طول موج خاص از نور که بوسیله لیزر، لامپ‌های فلورسنت، نور تمام طیف، دیود‌های ساطع کننده نور، انجام می‌شود. نور برای مدت مشخصی از روز برای فرد تجویز می‌شود. نور درمانی روی دو انتقال دهنده عصبی ملاتونین، که در تنظیم الگوی خواب افراد و سروتونین که نقش مهمی‌را در اختلالات خلقی بازی می‌کند، موثر است و از این طریق به بهبود اختلال خلقی فصلی کمک می‌کند.

برای نوردرمانی معمولا از جعبه نور استفاده می‌شود. که در آن لامپ‌های فلورسنت قرار دارند. یک جلسه نوردرمانی با این دستگاه ممکن است بین 15 دقیقه تا 3 ساعت طول بکشد، که میزان زمان آن برای افراد مختلف، متفاوت است. البته ممکن است نوردرمانی با جعبه نور، عوارضی از قبیل سردرد، مشکل در خواب، بی‌تابی، بی‌حوصلگی، حالت استفراغ در فرد ایجاد کند.

‌می‌توان گفت یکی از اثربخش ترین روش‌های درمان این اختلال، نوردرمانی طبیعی یا درمان بیمار از طریق قرار گرفتن در مقابل اشعه افتاب به روش فوتو توریسم است که عوارض جانبی استفاده از روش قبلی را ندارد. بنابراین جایگزینی کم خطر و طبیعی به حساب ‌می‌آید.

فوتو توریسم یا نوردرمانی طبیعی در قالب گردشگری از جمله روش‌هایی است که در ایران نیز پژوهش در رابطه با آن انجام شده است. در این پژوهش، افراد مبتلا به اختلال خلقی فصلی، به مدت 40 روز در مناطق آفتابی استان هرمزگان مورد مطالعه بالینی قرار گرفتند. آنها باید حداقل دو ساعت بطور متناوب در معرض مستقیم آفتاب یا حمام آفتاب قرار می‌گرفتند تا تاثیرات این درمان، بر بهبود آنها بررسی گردد.

بر اساس تعریف سازمان جهانی گردشگری، سفر برای بدست آوردن سلامت جسمانی‌ و روانی، یکی از اهداف گردشگران است. اصطلاحی که برای آن بکار می‌برند، گردشگری سلامت است. این نوع از گردشگری در ایران از سال 1382 مورد توجه قرار گرفته است.

براساس نتایج پژوهش، نوردرمانی در قالب گردشگری در کاهش علائم بیماران مبتلا به اختلال خلقی فصلی موثر است و همچنین اثربخشی این درمان در مقایسه با رفتاردرمانی شناختی بیشتر می‌باشد.

ماروم در بخش روان سفر با ترکیب اطلاعات به دست آمده از پژوهش‌های درمانی با ظریف‌های گردشگری، سعی بر آن دارد که از ظرفیت‌های طبیعی ایران زیبا در راستای درمان اختلال‌های روانشناختی، بهبود سلامت روانی و آرامش هموطنان خود استفاده کند.

منتظر سایر درمان‌های روانشناسی در بخش‌های بعدی بخش روان سفر باشید.