انتوموفوبیا یا فوبیای حشرات یک ترس شدید و مداوم از حشرات است. فوبیای حشرات یکی از رایج‌ترین انواع فوبیای خاص است و بسیار دردسرساز و محدودکننده. اگر شما هم یکی از افراد مبتلا به این فوبیای حشرات باشید کاملاً درک می‌کنید که این ترس بیش از حد در موارد متعدد جلوی لذت بردن شما را گرفته، دو مورد خیلی واضح طبیعت و تنهایی است. متأسفانه شما از موجودی می‌ترسید که هر لحظه و هر جایی ممکن است جلویتان سبز شود ساحل، جنگل، صحرا حتی زمانی که تنها در منزل هستید. حالا بیشتر متوجه شدید که چرا آن را محدودکننده و دردسرساز خواندیم. ماروم اینجاست تا اگر درگیر فوبیای حشرات هستید کمکتان کند.
فهرست مطالب
انتوموفوبیا چیست؟
فوبیای حشرات بسیار زیاد است و باعث اضطراب قابل توجهی می‌شود. فوبیای حشرات با دوست نداشتن حشرات یا نگرفتن جعبه کادویی حاوی یک حشره متفاوت است. برای برخی، این اضطراب ناتوان‌کننده است و در فعالیت‌های روزانه آنها مشکل ایجاد می‌کند. ترس شدید از حشرات به عنوان انتوموفوبیا شناخته می‌شود و یکی از اشکال رایج فوبیا است. باعث وحشت و اضطراب حاد قربانیان می‌شود. با این حال، راه‌های تخصصی برای رهایی از آن وجود دارد، مانند واقعیت مجازی، دارو، و غیره. روانشناسان درمان‌های واقعیت مجازی را برای کمک به مراجعین خود با درگیر شدن در موقعیت‌های مخاطره‌آمیز در یک محیط مجازی و امن به کار می‌برند. این متخصصان از تنظیمات کنترل برای تنظیم محیط ایجاد شده توسط رایانه استفاده می‌کنند. محیط‌های مجازی پیچیده به لطف پانورامای 360 درجه، گرافیک‌های سه بعدی و صداها شبیه به جنبه‌های دنیای واقعی و از این جهت بسیار کمک‌کننده هستند.
کودکان و بزرگسالان می‌توانند به حشره هراسی مبتلا شوند، به خصوص زمانی که تجربیات تلخ قبلی با حشره‌ای خاص داشته باشند.
علائم فوبیای حشرات چیست؟
بر خلاف ترس یا بیزاری از حشرات، فرد مبتلا به فوبیای حشرات ترس غیرمنطقی از آنها دارد. بزرگسالان مبتلا به فوبیا اغلب غیرمنطقی بودن ترس از چیزی که هیچ خطر واقعی ندارد را درک می‌کنند اما با این حال، تصور صرف در نزدیکی یک حشره می‌تواند علائم شدید روانی و جسمی برایشان ایجاد کند، علائمی مانند:
- احساس فوری ترس یا اضطراب شدید هنگام دیدن یا فکر کردن به یک حشره
- اضطرابی که با نزدیک شدن حشره بدتر می‌شود
- ناتوانی در کنترل ترس‌ها حتی در صورت آگاهی از غیر منطقی بودن ترس
- مشکل در عملکرد به دلیل ترس
- انجام هر کاری برای دوری از حشرات، مانند اجتناب از پارک‌ها، زیرزمین‌ها یا فعالیت‌هایی که ممکن است در آنها حضور داشته باشند.
حشره هراسی همچنین می‌تواند علائم فیزیکی ایجاد کند، مانند:
- موارد وحشت زدگی
- ضربان قلب سریع
- فشار در قفسه سینه
- تنگی نفس
- تعریق
- هایپرونتیلاسیون
- دهان خشک
- لرزیدن یا لرزش
- گریه به خصوص در کودکان
ابتلا به فوبیای حشرات در کودکان چگونه است؟
این اختلال در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان دیده می‌شود. کمی با احتمال بیشتر در رده سنی نوجوانی دیده می‌شود. فوبی‌های حیوان، محیط طبیعی و موقعیتی عمدتا توسط زنان تجربه می شود و فوبی خون، تزریق و جراحت تقریبا در هر دو جنس برابر است.
معمولا ترس از حشرات در کودکان جدای از عوامل ارثی و یادگیری مشاهده‌ای به دو دلیل دیگر اتفاق می‌افتد. اولاً سن کم و دوماً عدم آگاهی و درک کودک از حشرات. ترس از حشرات کاملا طبیعی است. چیزی که طبیعی نیست این است که این ترس به حد افراط برسد. به عنوان مثال، کودکی از رفتن به اتاق خواب خود امتناع می کند زیرا زمانی یک عنکبوت در آنجا بوده است. امتناع از بازی فوتبال می‌کند زیرا ممکن است حشره‌ای در چمن وجود داشته باشد. هراس هیستریک را در ماشین به دلیل حضور یک زنبور، پروانه یا مگس تجربه می‌کند.
والدین در جهت کمک به کودک باید وی را درک کنند، هرگز ترس او را مسخره نکنند، به آگاهی بخشی کودک اهمیت بدهند و اطلاعات درست در مورد حشرات در اختیار کودک قرار دهند، یکی از موارد بسیار مهم واکنش خود والدین در مواجهه با حشره مورد نظر است و اینکه در هنگام مواجهه کودک با حشره، هراسان او را از حشره دور نکنند تا نترسد با این کار به فوبیای او دامن می‌زنند.جلب نظر کودک به اندازه حشرات و اینکه آنها خیلی بیشتر از ما احساس وحشت می‌کنند وقتی که با انسان مواجه می‌شوند نیز اهمیت دارد. به طور کلی اینکه کودکان حس همدلی را از والدین خود دریافت کنند در روند درمانشان بسیار مهم است و مانند هر اختلال دیگری اقدام برای درمان بسیار اهمیت دارد.
علل فوبیای حشرات چیست؟
به گفته متخصصان، هیچ دلیل دقیقی برای فوبیای حشرات و سایر فوبیاها وجود ندارد. خلق و خوی خاص مانند حساسیت زیاد یا منفی بودن می‌تواند عاملی مؤثر در ابتلا به فوبیا شود. در اینجا به سایر علل فوبیای حشرات اشاره شده است.
- یک تجربه: تجربیات منفی یا آسیب زا می‌تواند فوبیای خاص را تقویت کند، مانند نیش زدن زنبور در سنین پایین. همچنین در مورد افراد افسرده باید گفت علاقه کمتری به زندگی دارند که در نهایت با اعتماد به نفس پایین و احساس بی لیاقتی به اوج می‌رسد. احساسات افسرده و ناامنی از عواملی هستند که می‌توانند منجر به ترس‌های خاص شوند.
- خانواده: بچه‌ها می‌توانند فوبیای حشرات را از خواهر و برادر یا والدین خود دریافت کنند. به عنوان مثال، وقتی مادرتان با دیدن عنکبوت‌ها و حشرات فریاد می‌زند، می‌تواند این هراس را در شما ایجاد کند. تحقیقات ژنتیکی ارتباط بین ژن‌ها و فوبیا را نشان می‌دهد. آسیب‌های مغزی، از جمله ضربه مغزی، می‌تواند منجر به اختلالات اضطرابی و ایجاد ترس‌های خاص شود. در واقع تجربه استرس‌زای آسیب مغز شما را مستعد ترس می‌کند.
- ترس از آلودگی: مهم‌ترین عامل فوبیای حشرات ترس از آلودگی حشرات است زیرا اکثر حشرات مانند سوسک‌ها و مگس‌ها حامل آلودگی هستند. ظاهر منزجرکننده و غیر دوست‌داشتنی برخی از حشرات نیز باعث ایجاد اضطراب می‌شود.
- ترس از نیش حشرات و هجوم: برخی افراد از نیش حشرات و بیماری متعاقب آن می‌ترسند. واکنش‌های آلرژیک ناشی از حشرات مانند نیش مورچه آتشین و نیش زنبور می‌تواند به فوبیای حشرات دامن بزند. افراد دیگر نیز از هجوم حشرات در بدن خود می‌ترسند. البته به طور کلی شاید اغلب آدم‌ها از اینکه مورد هجوم یک یا چند حشره قرار بگیرند لذت نبرند یا حتی بترسند اما زمانی اسم این ترس اختلال فوبیای حشرات می‌شود که ترس غیرمنطقی و دردسرساز شود. تصور نزدیک بودن به حشرات می‌تواند علائم جسمی و روانی نامطلوبی ایجاد کند. مانند احساس ناگهانی اضطراب/ترس شدید هنگام فکر کردن یا دیدن حشره، گرفتگی قفسه سینه، تعریق، خشکی دهان، لرزش، حملات پانیک و حالت تهوع.
انتوموفوبیا یا فوبیای حشرات چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص فوبیای حشرات، درمانگر یک مصاحبه بالینی کامل انجام می‌دهد و علائم و سابقه پزشکی و روانپزشکی شما را بررسی می‌کند. درمانگر تشخیص را بر اساس مصاحبه بالین انجام شده و معیارهای تشخیصی مشخص شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) توسط انجمن روانپزشکی آمریکا نهایی می‌کند. بنابراین باز هم یادآور می‌شویم که هر ترسی از حشرات، فوبیای حشرات نامگذاری نمی‌شود و ماروم تلاش می‌کند تا با آگاهی بخشی شما را در جهت تشخیص غیرمنطقی بودن این ترس یاری دهد.
فوبیای حشرات چگونه درمان می‌شود؟
فرد مبتلا به فوبیای حشرات پیش از آنکه از روش‌های درمانی استفاده کند، می‌تواند 5 گام زیر را پشت سر بگذارد تا نتیجه بهتری از درمان بگیرد:
- ترس را بپذیرید. درک کند که تنها نیست و آنچه را که فوبیا را ایجاد می کند تجزیه و تحلیل کند.
- مثبت اندیشی و تصویرسازی مثبت را تمرین کند.
- با یک حشره‌شناس صحبت کند و اطلاعاتی از عامل ترس خود بگیرد.
- با حشره‌ای که عامل فوبیای وی است در دنیای واقعی مواجه شود.
- به یک درمانگر در زمینه درمان فوبیا مراجعه کند.
هدف از درمان این است که با آموزش مدیریت واکنش‌های خود به حشرات، مانع از تداخل فوبیا در کیفیت زندگی شما شود.
فوبیای حشرات و سایر فوبیاها با روان درمانی، درمان می‌شوند. پزشک شما ممکن است بیش از یک نوع درمان را توصیه کند و در برخی موارد برای شروع درمان ممکن است دارو نیز تجویز شود.
1) درمان از طریق مواجهه
این نوع درمان شامل قرار گرفتن تدریجی شما در معرض منبع فوبی و تکرار این قرار گرفتن است، به مرور این روش باعث حساسیت زدایی می‌شود و حساسیت زدایی سیستماتیک نامیده می‌شود.
مواجهه درمانی معمولاً با صحبت در مورد ترس شما از حشرات شروع می‌شود. ممکن است تصاویر یا فیلم‌هایی از حشرات به شما نشان داده شود و در نهایت در یک محیط کنترل شده در معرض حشرات زنده قرار بگیرید. اما مزایای VR واقعیت مجازی نسبت به درمان از طریق مواجهه واقعی این است که می‌توان از هر نقطه ای از جهان با استفاده از ابزارهای مناسب انجامش داد، افراد مبتلا به مشکلات حرکتی مانند چاقی و فلج می‌توانند به طور موثر از VR استفاده کنند، VR همچنین از طریق جوایز درون بازی، امتیازات بالا و رتبه‌بندی به بیماران انگیزه می‌دهد و در نهایت از نمرات بالا و داده‌های بازی، درمانگران می‌توانند پیشرفت را ارزیابی کرده و عملکرد بیمار را تحت نظر داشته باشند.
2) درمان شناختی رفتاری CBT
این گزینه درمانی مستلزم این است که حشرات مختلف را در افکار خود به تصویر بکشید و تعیین کنید که چگونه بر شما تأثیر می‌گذارند. با شناسایی و کاهش عوامل محرک، روی تغییر واکنش‌ها و تفکر نسبت به فوبیا تمرکز می‌کند.
ما این درمان را با واقعیت مجازی ادغام می‌کنیم تا به بیماران کمک کنیم افکار خود را کنترل کنند تا زمانی که دیگر مستعد ترس از حشرات نباشند.
CBT همچنین به لطف تعداد بالای درمان‌های موفق، بی عیب و نقص و عالی بودن خود را به عنوان یک روش درمانی برای اختلال فوبیای حشرات و طیف وسیعی از ترس‌های خاص نشان داده است. درمان شناختی رفتاری CBT بر افکار و باورهای شما در مورد منبع فوبیای شما و نحوه تأثیر آنها بر شما متمرکز است.
CBT با ترکیب انواع دیگر رفتار درمانی نحوه تفکر شما در مورد محرک‌ها و واکنش شما به آنها را تغییر دهد. هدف این است که یک حس کنترل بر افکار و احساسات در فرد ایجاد شود تا دیگر تحت تأثیر محرک قرار نگیرد.
3) دارو درمانی
روان‌درمانی موثرترین راه برای غلبه بر ترس از حشرات است. بسته به علائم شما، پزشک ممکن است دارویی را برای کمک به کاهش اضطراب و سایر علائم فوبیای حشرات توصیه کند.
داروهای اضطراب مانند بنزودیازپین‌ها، نوعی آرام بخش اغلب برای کاهش اضطراب تجویز می‌شوند. آرام بخش‌ها اعتیادآور هستند و فقط برای استفاده کوتاه مدت توصیه می‌شوند. برخی دیگر از داروهای کاهش اضطراب همچنین برای جلوگیری از اثرات آدرنالین مانند افزایش ضربان قلب و فشار خون، تپش قلب و لرزش استفاده می‌شوند. شرایط بدنی که حین مواجهه با حشرات برای فرد مبتلا به اختلال فوبیای حشرات ایجاد می‌شود.
داروهای ضد‌افسردگی نیز می‌توانند به کاهش اضطراب و ترس کمک کنند. اما دارودرمانی گزینه مناسب و تنهایی برای فوبی حشرات نیست.
داروهای تجویز شده ممکن است شامل موارد زیر باشد که بدون مشورت با پزشک به هیچ وجه نباید استفاده شوند:
- مسدود کننده‌های بتا: این داروها از تأثیر آدرنالین مانند فشار خون بالا، ضربان قلب و تپش قلب جلوگیری می‌کنند.
- داروهای ضد افسردگی: ترس از اضطراب مرتبط با حشرات را کاهش می‌دهند.
- داروهای اضطراب: این داروها برای سودمندی کوتاه مدت و کاهش اضطراب توصیه می‌شوند.
4) درمان در منزل
برخی از شیوه‌های زندگی و درمان‌های خانگی می‌تواند به اضطرابی که همراه با ترس شما از حشرات است کمک کند. در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
- تکنیکهای آرام سازی، مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس دیافراگمی
- تمرین ذهن آگاهی
- ورزش منظم
- کاهش مصرف کافئین و سایر محرک‌ها
- پیوستن به یک گروه پشتیبانی
5) درمان مواجهه با واقعیت مجازی (VRET)
فوبیای حشرات از طریق توانبخشی مجازی و مواجهه درمانی قابل درمان است.
فناوری VR در طول مواجهه درمانی (یک گزینه درمانی که در آن بیماران به تدریج با محرک‌های ناراحت‌کننده آشنا می‌شوند) ضروری است. در محیط مجازی، یک بیمار به طور ایمن با محرک استرس‌زا مواجه می‌شود مانند عنکبوت‌ها، زنبورها، مورچه‌ها،پروانه‌ها و …
برای درمان فوبیای حشرات از این ابزارها برای حضور حشرات ترسناک در محیط مجازی استفاده می‌کنند. توانبخشی مجازی برای بیماران درمانی را فراهم می‌کند که سرگرم‌کننده است و به بیماران انگیزه می‌دهد تا بر ترس‌های خود غلبه کنند. اطلاعات توسط رایانه‌هایی که نرم‌افزار VR را اجرا می‌کنند به‌صورت شفاف ذخیره می‌شوند و در اختیار درمانگر و بیمار قرار می‌گیرند.
چشم انداز افراد مبتلا به حشره هراسی چیست؟
مانند بسیاری از فوبیاها، فوبیای حشرات به طور کامل قابل درمان است. ماروم تلاش کرد تا در این مقاله شما را با این اختلال، علائمش و درمان‌هایش آشنا کند. اگر ترس شما از حشرات مخل زندگی شما است و باعث اضطراب شما می‌شود حتماً پیگیر باشید و با یک درمانگر که تجربه درمان فوبیا را دارد، برای رفع این مشکل قدم بردارید.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
مقاله عالی بود بخصوص قسمت ” درمان در منزل”