یکی از تاثیرگذارترین و شناخته‌شده‌ترین چهره‌ها در تاریخ روانشناسی زیگموند فروید است. فروید (1856-1939)، عصب شناس اتریشی، مجذوب بیمارانی بود که از «هیستری» و روان‌رنجوری رنج می‌بردند. هیستری یک تشخیص باستانی برای اختلالات بود، عمدتاً در زنان با طیف گسترده‌ای از علائم دیده می‌شد؛ از جمله علائم جسمی و اختلالات عاطفی، که هیچ یک دلیل فیزیکی ظاهری نداشت. فروید این نظریه را مطرح کرد که بسیاری از مشکلات بیمارانش از ذهن ناهشیار ناشی می‌شود. 

از نظر فروید، ضمیر ناخودآگاه مخزنی از احساسات و امیال بود که ما از آن آگاهی نداریم؛ بنابراین، دستیابی به ناهشیار برای حل موفقیت‌آمیز مشکلات بیمار بسیار مهم بود. به گفته فروید، ضمیر ناخودآگاه از طریق تحلیل رویا، بررسی اولین کلماتی که به ذهن مردم می‌رسد و از طریق لغزش‌های به ظاهر بی‌گناه می‌تواند قابل دسترسی باشد. 

نظریه روانکاوی بر نقش ناهشیار فرد و همچنین تجربیات اولیه کودکی تمرکز دارد و این دیدگاه خاص برای چندین دهه بر روانشناسی بالینی تسلط داشت (ثورن و هنلی، 2005). نظریه روانکاوی اغلب به جای نظریه روان‌پویشی استفاده می‌شود؛ اما نظریه روان پویشی عموماً در زمینه مطالعات گسترده‌تری بر اساس نظریه‌های فروید و نیز نظریه‌های پیروان او کاربرد دارد.

روان درمانی داینامیک، در معنای وسیعی که امروز به کار می‌رود، طیف وسیعی از راهبردهای آشکارسازی را شامل می‌شود که شدت هر یک از این راهبردها را و میزان تلیف آن‌ها روش‌های مختلف متفاوت است. روش درمانی پویشی با همه پیچیدگی‌هایش بر روی یک طیف قرار دارد. در این روش همواره تاکید بر این است که درمانگر درمان را متناسب با نیازها و ظرفیت بیمار در هر لحظه تنظیم می‌کند.

هیچ نظریه روان پویشی یکپارچه‌ای در مورد درمان وجود ندارد؛ بلکه انواع مختلفی از نظریه‌های روانکاوانه و مدل‌های درمانی وجود دارد که در طول بیش از یک قرن از طریق نوشته‌های انبوهی از نظریه‌پردازان، پزشکان و پژوهشگران روانکاوی مختلف در کشورهای مختلف توسعه یافته‌اند. علی‌رغم فقدان یک دیدگاه واحد، می‌توان به طور کلی در مورد برخی از اصول اساسی صحبت کرد که تمایل دارند دیدگاه‌های مختلف روانکاوانه را در برگیرند که شامل موارد زیر است:

• این فرض که همه انسان‌ها تا حدی توسط آرزوها، خیالات یا دانش ضمنی که خارج از آگاهی است برانگیخته می‌شوند (این انگیزه ناهشیار نامیده می‌شود)
• علاقه به تسهیل آگاهی از انگیزه‌های ناهشیار و در نتیجه افزایش انتخاب
• تاکید بر کشف راه‌هایی که از طریق آن‌ها از احساسات، خیالات و افکار دردناک یا تهدیدکننده اجتناب می‌کنیم
• فرضی مبنی بر اینکه ما در مورد تغییر دوسوگرا هستیم و تاکید بر اهمیت کاوش در این دوگانگی
• تاکید بر استفاده از رابطه درمانی به عنوان عرصه‌ای برای کاوش در فرآیندها و کنش‌های روانشناختی خودشکنانه مراجع (اعم از هشيار و ناهشيار)
• تاکید بر استفاده از رابطه درمانی به عنوان یک وسیله مهم در جهت تغییر
• تاکید بر کمک به مراجعان برای درک روشی که ساخت آن‌ها از گذشته و حالشان نقشی در تداوم الگوهای آسيب‌زننده به خود ايفا مي‌كنند.