حدود 2.5 درصد از جمعیت، معیارهای تشخیصی اختلال احتکار را دارند، یک بیماری پیچیده و دشوار برای درمان در طبقه اختلالات وسواسی- اجباری و اختلالات مرتبط. افراد مبتلا به اختلال احتکار به دلیل نیاز درک شده به ذخیره اقلام، به طور مداوم در خلاص شدن یا جدا شدن از اموال مشکل دارند. تلاش برای جدایی از دارایی‌ها باعث ایجاد ناراحتی قابل توجهی می‌شود. به هم ریختگی حاصل، توانایی استفاده از فضاهای زندگی را مختل می‌کند.
شیوع کلی اختلال احتکار تقریباً 2.5 درصد است که این میزان برای افراد بالای 60 سال و افراد با سایر تشخیص‌های روانپزشکی، به ویژه اضطراب و افسردگی بیشتر است. به نظر می‌رسد اختلال بیش فعالی-کم‌توجهی و اختلالات اضطرابی نیز در میان افراد مبتلا به اختلال احتکار بیشتر شایع است.
شیوع و ویژگی‌های احتکار در بین کشورها و فرهنگ‌ها مشابه است. اکثر شواهد نشان می‌دهد که احتکار با فراوانی یکسان در مردان و زنان رخ می‌دهد. اختلال احتکار در کودکان به ندرت دیده می‌شود، زیرا رفتار احتکار نسبتاً در سن 15 تا 19 سالگی یعنی نوجوانی شروع می‌شود و با هر دهه شدت آن افزایش می‌یابد.
اختلال احتکار تنها در آخرین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، DSM-5، در سال 2013 معیارهای تشخیصی خاص خود را به دست آورد. قبل از سال 2013، احتکار به عنوان زیرشاخه اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) در نظر گرفته می‌شد. روانشناس، دکتر دیوید تولین مدیر مرکز اختلالات اضطرابی در مؤسسه زندگی در بیمارستان هارتفورد و استاد کمکی در دانشکده پزشکی دانشگاه ییل، می‌گوید در حالی که هنوز به عنوان یک اختلال مرتبط طبقه‌بندی می‌شود، اما پدیده‌ای متمایز از OCD معمولی است. “بیشتر افراد مبتلا به اختلال احتکار علائم OCD کلاسیک ندارند، آنها دچار افکار مزاحم و تکرار شونده نیستند. در این مقاله با اختلال احتکار بیشتر آشنا خواهیم شد.
فهرست مطالب
علائم اختلال احتکار
علائم اختلال احتکار در dsm 5عبارتند از :
- مشکل دائمی در دور انداختن یا جدا شدن از اموال، صرف نظر از ارزش واقعی آنها.
- این مشکل به دلیل نیاز درک شده به ذخیره اقلام و ناراحتی ناشی از دور انداختن آنها است.
- دشواری دور انداختن دارایی‌ها منجر به انباشت اموالی می‌شود که محیط زندگی فعال را شلوغ و به هم ریخته می‌کند و به طور قابل توجهی استفاده مورد نظر از فضا را به خطر می‌اندازد.
- احتکار باعث ناراحتی یا مشکلات عمده در فعالیت‌های اجتماعی، کاری یا سایر زمینههای مهم می‌شود (از جمله حفظ محیط امن برای خود و دیگران).
ارزیابی اختلال احتکار
ارزیابی شامل سوالاتی مانند موارد زیر است:
- آیا در جدایی اموال (مانند دور انداختن، بازیافت، فروش یا بخشش) مشکل دارید؟
- تا چه اندازه به دلیل شلوغی یا تعداد وسایل، استفاده از اتاق‌ها و فضای خانه دشوار است؟
- احتکار، پس‌انداز، ذخیره‌سازی و درهم ریختگی شما تا چه اندازه بر عملکرد روزانه شما تأثیر می‌گذارد؟
- این علائم چقدر با مدرسه، کار یا زندگی اجتماعی یا خانوادگی شما تداخل دارند؟
- این علائم چقدر شما را ناراحت می‌کند؟
متخصصان سلامت روان همچنین ممکن است برای کمک به تشخیص، با دوستان و خانواده فرد صحبت کنند یا از پرسشنامه‌ها (مقیاس‌های رتبه بندی) برای کمک به ارزیابی سطح عملکرد استفاده کنند.
عواقب اختلال احتکار
اختلال احتکار می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در روابط، فعالیت‌های اجتماعی و کاری و سایر زمینههای مهم عملکرد شود. پیامدهای بالقوه احتکار جدی شامل نگرانی‌های بهداشتی و ایمنی، مانند خطرات آتش‌سوزی، خطرات زمین خوردن و نقض قوانین بهداشتی است. همچنین می‌تواند منجر به تنش‌ها و درگیری‌های خانوادگی، انزوا و تنهایی، عدم تمایل شخص دیگری به ورود به خانه و ناتوانی در انجام کارهای روزمره مانند آشپزی و حمام کردن شود.
سایر مشکلات افراد مبتلا به اختلال احتکار
برخی از افراد مبتلا به اختلال احتکار تصدیق می‌کنند که با انباشت اموال مشکل دارند، دیگران ممکن است مشکلی نبینند. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال احتکار علاوه بر ویژگی‌های اصلی دشواری در دور ریختن و بهم ریختگی، مشکلات مرتبطی مانند بلاتکلیفی، کمال‌گرایی، اهمال‌کاری، بی‌نظمی و حواس‌پرتی را نیز دارند. این ویژگی‌های مرتبط می‌توانند تا حد زیادی به مشکلات عملکرد و شدت کلی آنها کمک کنند.
بسیاری از افراد مبتلا به اختلال احتکار سایر اختلالات روانی از جمله افسردگی، اختلالات اضطرابی، اختلال کمبود توجه/بیش فعالی یا اختلال مصرف الکل را نیز تجربه می‌کنند.
علت اختلال احتکار
علت اختلال احتکار یا اختلال ذخیره‌سازی ناشناخته است. با توجه به طبقه بندی اخیر آن، نوروبیولوژی اختلال احتکار در انسان یک زمینه جدید در حال رشد است. احتکار در میان افرادی که یکی از اعضای خانواده آنها نیز مشکل احتکار دارد، بیشتر دیده می‌شود. یک رویداد استرس‌زا در زندگی، مانند مرگ یکی از عزیزان، می‌تواند علائم احتکار را بدتر کند.
در مطالعات، ضعف در برخی ابعاد با اختلال احتکار همراه بوده است. از جمله برنامه‌ریزی، حل مسئله، یادگیری و حافظه دیداری فضایی، توجه پایدار، حافظه کاری و سازماندهی.
درمان اختلال احتکار
درمان می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال احتکار کمک کند تا ذخیره‌سازی، اکتساب و درهم ریختگی خود را کاهش دهند و زندگی ایمن‌تر و لذت‌بخش‌تر داشته باشند.
- درمان شناختی رفتاری: تاکنون درمان شناختی رفتاری (CBT) را برای اختلال احتکار به‌عنوان یک درمان مؤثر معرفی کرده‌اند. در طی CBT، افراد به تدریج یاد می‌گیرند که وسایل غیر ضروری را با ناراحتی کمتر دور بریزند. آنها همچنین یاد می‌گیرند که مهارت‌هایی مانند سازماندهی، تصمیم‌گیری و آرامش را بهبود بخشند. یک متاآنالیز از مطالعات مربوط به CBT برای اختلال احتکار منتشر شده و محققان دریافتند که CBT منجر به کاهش قابل توجه علائم می‌شود و قوی‌ترین تأثیر را دارد. در حالی که CBT می‌تواند به کاهش علائم کمک کند، به نظر می‌رسد که برای اختلال احتکار کمتر از سایر اختلالات، مانند افسردگی یا اضطراب موثر است. دکتر کاترین آیرز، استاد روانپزشکی در دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو، که اختلال احتکار را در افراد مسن مطالعه می‌کند، می‌گوید: ممکن است بهترین گزینه برای هر جمعیتی نباشد. او دریافت که CBT برای اختلال احتکار به اندازه افراد جوان برای افراد مسن مفید نیست. او خاطر نشان می‌کند با توجه به اینکه اختلال احتکار در افراد مسن شایع‌تر است و با افزایش سن بدتر می‌شود، این موضوع قابل توجه است. برای درمان افراد مسن مبتلا به اختلال احتکار، او درمان مبتنی بر توانبخشی شناختی را مطرح کرد که بر اساس مداخلات برای افراد مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک الگوبرداری شده بود. وی می‌گوید « ما به آنها یاد می‌دهیم که چگونه طبقه‌بندی، برنامه‌ریزی و حل مسئله را انجام دهند. آنها آیتم به آیتم پیش می‌روند و تصمیم می‌گیرند چه چیزی را نگه دارند یا دور بیندازند. با گذشت زمان، آنها یاد می‌گیرند که می‌توانند پریشانی دور انداختن را تحمل کنند.»
- دارو درمانی: تا به امروز، هیچ کارآزمایی کنترل شده‌ای برای حمایت از اثربخشی دارو وجود ندارد. با وجود این، شواهدی مبنی بر فواید پاروکستین، ونلافاکسین طولانی رهش، نمک‌های آمفتامین، متیل فنیدات، متیل فنیدات طولانی رهش و اتوموکستین وجود دارد. این داروها باید تنها پس از تلاش برای درمان‌های اثبات شده بهتر، از جمله درمان شناختی رفتاری برای اختلال احتکار، در نظر گرفته شوند. برای برخی افراد، داروها مفید هستند و ممکن است باعث بهبود علائم شوند. اگر شما یا شخصی که می‌شناسید علائم اختلال احتکار را تجربه می‌کنید، با پزشک یا متخصص سلامت روان خود تماس بگیرید.
بی‌نظمی شناختی در اختلال احتکار
به نظر می‌رسد که آن خانه نامرتب به موازات بی‌نظمی در عملکرد شناختی است. دکتر روانشناس شیلا وودی، مدیر مرکز تحقیقات مشارکتی در مورد احتکار در دانشگاه بریتیش کلمبیا و همکارانش، در بررسی تحقیقات بر روی فرآیندهای شناختی مرتبط با احتکار، دریافتند که افراد مبتلا به اختلال احتکار در توجه پایدار، کار کردن، حافظه، سازماندهی و حل مسئله کمبودهایی دارند. آنها همچنین توانایی بصری فضایی کمتری نسبت به افراد سالم و افراد مبتلا به سایر اختلالات سلامت روان داشتند.کیت کیسو، دانشجوی دکترا که با وودی در دانشگاه بریتیش کلمبیا تحصیل می‌کند، می‌گوید، با این حال، نتایج تحقیقات در مورد نقص‌های شناختی در احتکار ناسازگار است و دانشمندان هنوز در حال بررسی ماهیت این کمبودها هستند.
چنین مشکلات شناختی همگی برای تضعیف الگوهای تقویتی که به اکثر مردم اجازه می‌دهد دارایی‌های خود را رها کنند، گرد هم می‌آیند. به طور معمول، استفاده از یک شی، تمایل فرد را برای حفظ آن تقویت می‌کند اما برای افراد مبتلا به اختلال احتکار، به نظر می‌رسد الگوی تقویتی با مفید بودن یک شی نیست، بلکه با معنایی است که دارد. افکار به جای دنیای بیرون به درون متمرکز می‌شوند.
در پژوهشی در زمینه فعالیت عصبی افراد مبتلا به اختلال احتکار، افراد مبتلا به OCD و افراد سالم را هنگام تصمیم‌گیری در مورد دور انداختن دارایی‌های خود یا اقلام متعلق به دیگران مقایسه کردند. هنگام در نظر گرفتن وسایل دیگران، افراد مبتلا به اختلال احتکار فعالیت کمتری در نواحی مغزی که شبکه برجسته را تشکیل می‌دهند، نشان دادند که در شناسایی و پاسخ به محرک‌های مرتبط نقش دارد. اما هنگام تصمیم‌گیری در مورد دارایی‌های خود، افراد مبتلا به اختلال احتکار بیش فعالی در همان نواحی مغز نشان دادند. این نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اختلال احتکار نمی‌توانند تصمیمات دقیقی در مورد آنچه مهم است بگیرند، زیرا مغزشان فریاد می‌زند که همه چیز مهم است.
تفاوت کلکسیونر و فرد مبتلا به اختلال احتکار
برخلاف کلکسیونرها که مجموعه‌های خود را مرتب و منظم نگه می‌دارند، افراد مبتلا به اختلال احتکار بیشتر احتمال دارد که انبوهی از کاغذ در حمام و جعبه‌های ابزار شکسته در آشپزخانه داشته باشند. چیزی که در مورد اختلال احتکار قابل توجه است، سطح بی‌سازمانی است.
کلکسیونرها معمولا دارایی‌ها را به صورت سازمان یافته، عمدی و هدفمند به دست می‌آورند. پس از جمع آوری، موارد از استفاده معمولی حذف می‌شوند، اما سازمان یافته در معرض تحسین و نمایش به دیگران هستند. به دست آوردن اشیاء در افرادی که احتکار می‌کنند عمدتاً تکانشی است، اشیایی که توسط افراد دارای اختلال احتکار به دست می‌آیند فاقد یک موضوع ثابت هستند، در حالی که اشیاء کلکسیونرها روی یک موضوع خاص متمرکز هستند. به هم ریخته یکی از مشخصه‌های اختلال احتکار است.
سخن پایانی
اختلال احتکار با توجه به اینکه نه تنها برای خود فرد دردسرهایی دارد دیگران را نیز به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. فضای زندگی به هم ریختگی و آشفتگی دارد که تقریباً در موارد شدید قابل استفاده و قابل زندگی کردن نیست. اگر درگیر این اختلال هستید و از آن رنج می‌برید برای درمان اقدام کنید تا هم خودتان بتوانید زندگی توأم با لذت را تجربه کنید و هم آرامش برای اطرافیانتان ایجاد کنید.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینههای درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
آیا کسی که اختلال احتکار را دارد، امکان اینکه امنیت جانی و روانی دیگران را به خطر بیندازد وجود دارد؟
سلام وقت بخیر
خیر، معمولا چنین اختلالی به تنهایی تهدیدی برای دیگران محسوب نمی شود.