برای سالها، نوجوونا ماشینهای خطرناکی تلقی میشدن که قدرت تصمیمگیری ندارن. باور علمی بر این بود که اونا در قشر جلوی مغزی کاملاً توسعهیافته هستن و به خاطر عدم مهارت تصمیمگیری، ممکنه به خودشون و دیگران آسیب برسونن. امروزه بر اساس نتایج علوم اعصاب این روایت درباره مغز نوجوونا در حال تغییره.
اون چیزی که قبلاً به عنوان نابالغی تلقی میشد، در واقع یک انعطاف پذیری شناختی، رفتاری و عصبیه که به نوجوونا اجازه میده تا دنیای درونی و بیرونی در حال تغییر خودشون کشف کنن و باهاش سازگار بشن.
دکتر اوا تلزر (Eva Telzer)، دانشیار روانشناسی و مدیر آزمایشگاه علوم اعصاب اجتماعی-رشدی در دانشگاه کارولینای شمالی، چپل هیل (Chapel Hill)، گفت: «مغز نوجوون برای مدتها بهعنوان ناقص، نابالغ یا نقشآفرین در رفتارهای مشکلساز نشان داده میشد؛ اما در پنج سال گذشته، تغییر بزرگی ایجاد شد که میگه مغز در حال رشد نوجوون رو انعطافپذیر ببینیم و بسیاری از جنبههای مثبت رشد در نوجوونی را ارتقا بدیم.» برای مثال، افزایش حساسیت به پاداشها، که تا حدودی ناشی از افزایش فعالیت در بخشی از مغز به نام مخطط شکمیه، این بخش توی رفتارهایی مثل مصرف مواد و رابطه جنسی محافظتنشده در بین نوجوونا نقش داره.
اما تحقیقات، امروزه نشون میدن که در محیطهای مختلف، همون مدار عصبی میتونه تأثیر مثبت داشته و رفتارهای مثبت همسالان رو تقویت کنه، مثل بستن کمربند ایمنی یا پیوستن به یک اعتراض مسالمتآمیز.
پذیرش رویکردهای جدید درباره مغز نوجوونا
طرحهای طولی (مطالعه بر روی نووجونای 13، 14 ساله و دنبال کردنشون تا بزرگسالی) به جای طرحهای مقطعی (مثلا مقایسه نوجوونای 12 ساله با 18 ساله) خیلی کمککننده بودن. جنیفر سیلک، دکترای روانشناسی، استاد روانشناسی در دانشگاه پیتسبورگ، گفت: «اگر واقعاً میخواهیم بفهمیم مغز نوجوون چطوری کار میکنه، باید از محرکهایی مثل رسانههای اجتماعی و بازیهای ویدیویی استفاده کنیم که بهشون اهمیت میدن.»
سیلک و همکاراش یکی از این فعالیتها رو توسعه دادن، به نام Chatroom Interact Task، که پذیرش و رد شدن از سوی همسالان را شبیهسازی میکنه. دختران نوجوونی که توی این مطالعه شرکت میکنن، در حین انجام اسکن fMRI، که با اندازهگیری تغییرات در جریان خون و سطح اکسیژن، فعالیت مغز رو ترسیم میکنه، توسط بقیه دختران هم سن خود «تایید» یا «رد» میشن. در جای دیگه هم نوجوونا رو هنگام استفاده از پلتفرمهای مشابه اینستاگرام و فیسبوک تحت نظر دارن و بررسی میکنن که چطوری مغزشون به دریافت «لایک» واکنش نشان میده. (این مطالعه در حال انجامه)
محققان حتی در حال جمعآوری دادههایی هستن که ممکنه معنای «نوجوانی» رو با توجه به سیستم قضایی نوجوونا بازتعریف کنه. کیسی گفت:«ما در حال گسترش دامنه سنی مورد نظر خودمونیم؛ چون مطالعات توی این رشته نشون میده که تغییرات مهم عصبی شناختی تا دهه 20 ادامه داره. «این تغییرات پیامدهایی رو با توجه به تصمیمگیری در پی دارن» و تحقیقات در این زمینه در نهایت میتونه به رویکردهای علمیتر همسو برای پاداش، مجازات، اصلاحات عدالت و سایر زمینهها کمک کنه.
بهینه سازی سلامت روان
نوجووونا مشهور به حساسیت عاطفی بالاشون به ویژه توی تعاملهای اجتماعی هستن. محققان شروع به شناسایی مدارهای مغزی مرتبط با این حساسیت کردن. در این بررسی، بین مواردی که این حساسیت ارزشمند تلقی میشه و به بلوغ عاطفی کمک میکنه با مواردی که یک عامل خطر محسوب میشه و ممکنه پیشبینی کننده مشکلات سلامت روان باشه، تمایز قائل شدن.
تحقیقات سیلک، تلزر، کیسی و دیگران، چندین نواحی از مغز رو که زیربنای پاسخهای عاطفی نوجوونا هستن، از جمله قشر کمربندی قدامی، اینسولای قدامی و آمیگدال شناسایی کردن. به عنوان مثال، نوجوونایی که توی تکلیف Chatroom Interact Task رد شدن در مقایسه با کسایی که تایید گرفتن، فعالیت بیشتری توی این مناطق داشتن. این افراد احتمال بیشتری داشت که افسردگی و خودکشی رو تجربه کنن. سیلک معتقده: «به نظر میرسه در این شبکه مغزی حساسیتی نسبت به طرد وجود داره که مربوط به ایجاد اختلالات درونیه (مثل افسردگی).
از اونجایی که مشکلات سلامت روان در دوران نوجوونی به شدت زیاد میشه – تخمین زده میشه از هر 4 نوجوان 1 نفر را تحت تأثیر قرار میده – نیاز فوری به تعیین اینکه چه کسی در معرض خطره و چه درمانهایی ممکن است مؤثرتر باشه وجود داره. بنابراین علاوه بر تشخیص، به نظر میرسه پنجرههای رشدی وجود داره که میتونیم درمانها رو به روشهای خاصی بهینه کنیم.»
تلزر گفت: «ما مغز نوجوونا رو تغییر نمیدیم و نباید هم اینو بخوایم. کاری که میتونیم انجام بدیم اینه که اون چیزی رو که میدونیم بهینه کرده تا زمینهها و محیطهای اجتماعی ایجاد نماییم که غنیترین تجربیات رو برای نوجوونا فراهم کنه.»
معرفی نویسنده: مبینا مقدم
کارشناسی روانشناسی رو از دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی گرفتم. در حال حاضر در مقطع کارشناسی ارشد روانشناسی سلامت از دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه ایران مشغول به تحصیلم.
تولید محتوای علمی روانشناسی همیشه بخش جدانشدنی و مورد علاقه من بوده که این روزها برای تحقق بخشیدن بهش، قلم میزنم و می نویسم.
No comment