در نزدیکانتان فردی وجود دارد که تحملش سخت است؟ فردی که نسبت به خود نظری مبالغه‌آمیز دارد و دائماً باید او را تحسین کنید. همه توجه اطرافیان باید روی او باشد. وقتی که به او تحسین یا لطف خاصی که فکر می‌کند سزاوارش است داده نمی‌شود، به طور کلی ناراضی و ناامید می‌شود. اکثریت او را به عنوان فردی مغرور می‌بینند و از بودن در کنارش لذت نمی‌برند.
اینها دقیقاً ویژگی‌های یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته است. فرد دچار اختلال شخصیت خود شیفته می‌تواند در بسیاری از زمینههای زندگی مشکلاتی داشته باشد، از جمله: کار، مدرسه، روابط. زندگی در کنار یک فرد خود شیفته اغلب آنقدر سخت می‌شود که طرف مقابلشان اگر به فکر نباشد خودش دچار اختلالات روانی متعددی از جمله اضطراب و افسردگی خواهد شد.
در مقاله پیش رو به معرفی اختلال شخصیت خودشیفته، علائم و نشانه‌های آن، دلایل ابتلا، درمان، چشم انداز آینده بیماری و در نهایت شیوه‌ای که اطرافیان باید در مقابل فرد دچار اختلال شخصیت خود شیفته رفتار کنند، خواهیم پرداخت؛ پس ماروم همراه باشید.
فهرست مطالب
شناسایی ویژگی‌های اختلال شخصیت خود شیفته
افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته معمولاً به شرح زیر توصیف می‌شوند:
- مغرور
- خود محور
- مطالبه‌گر
آنها اغلب با اعتماد به نفس و عزت نفس بالا به نظر می‌رسند. افرادی که عزت نفس سالمی دارند معمولاً متواضع هستند، در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته تقریباً هرگز چنین نیستند. آنها تمایل دارند خود را بر روی یک پایه قرار دهند و خود را بهتر از دیگران بدانند. آنها نیاز به تمجید و تحسین بیش از حد دارند و واکنش نامناسبی نسبت به انتقاد نشان دهند. افراد خود شیفته همچنین تمایل دارند استعدادها و دستاوردهای خود را اغراق کنند و در عین حال استعدادهای دیگران را کم اهمیت جلوه دهند.
علائم اختلال شخصیت خود شیفته
اختلال شخصیت خود شیفته معمولاً در اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است تشخیص ندهند که مشکلی دارند. افراد خود شیفته اغلب مشکلات مداومی با موارد زیر دارید:
- کار
- مدرسه
- روابط
- امور مالی
- الکل
- مواد مخدر
اگر فکر می‌کنید که اختلال شخصیت خودشیفته دارید، یک قرار ملاقات با متخصص سلامت روان بگذارید. آنها می‌توانند تشخیص دهند که آیا شما این اختلال شخصیت را دارید یا خیر و درمان‌هایی را برای کمک به مدیریت علائم پیشنهاد می‌کنند.
متخصصان سلامت روان از ویراست پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است، برای تشخیص اختلالات روانی استفاده می‌کنند.
معیارهای تشخیصی DSM-5 برای اختلال شخصیت خود شیفته شامل صفات زیر است:
1) داشتن یک احساس مبالغه‌آمیز از خود اهمیتی و استحقاق
2) نیاز به تحسین و تمجید مداوم
3) معتقد است که او استثنایی و بی‌نظیر است. انتظار درمان ویژه به دلیل برتری درک شده؛ فکر می‌کند فقط افراد خاص قادر به درک او هستند.
4) اغلب به دیگران احساس حسادت دارد.
5) احساس سزاواری دارد و انتظارات نامعقول در مورد برخورد بسیار مطلوب یا اطاعت از خود را دارد.
6) درگیر تخیلات در مورد قدرت، موفقیت و زیبایی
7) بهره بردن از دیگران
8) ناتوانی یا عدم تمایل به شناخت نیازها و احساسات دیگران (فاقد همدلی)
9) رفتار متکبرانه
علل اختلال شخصیت خود شیفته چیست؟
علل اختلال شخصیت خود شیفته به خوبی شناخته نشده است. با این حال، تصور می‌شود که نقص‌های ژنتیکی ارثی مسئول بسیاری از موارد این اختلال باشد. همچنین عوامل محیطی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سوء استفاده یا بی‌توجهی در دوران کودکی
- نوازش بیش از حد والدین
- انتظارات غیر واقعی والدین
- بی بندوباری جنسی (اغلب با خودشیفتگی همراه است)
- تأثیرات فرهنگی
راه‌های درمان اختلال شخصیت خود شیفته
درمان اختلال شخصیت خود شیفته در درجه اول شامل روان درمانی با رویکردهای مختلف مانند روان تحلیلی کوتاه مدت است. اگر علائم در کنار افسردگی یا وضعیت سلامت روان دیگری رخ دهد، ممکن است از داروهای مناسب برای درمان اختلال دیگر استفاده شود. با این حال، هیچ دارویی برای درمان اختلال شخصیت خودشیفته وجود ندارد.
روان درمانی می‌تواند به شما کمک کند یاد بگیرید که چگونه با دیگران ارتباط بهتری برقرار کنید تا روابط شما لذت بخش‌تر، صمیمی‌تر و با ارزش‌تر شود. ایجاد تعاملات مثبت با افراد دیگر می‌تواند زمینههای مختلف زندگی شما را تا حد زیادی بهبود بخشد. همچنین می‌تواند به شما نشان دهد که چگونه:
- همکاری خود را با همکاران و همسالان خود بهبود بخشید.
- روابط شخصی خود را حفظ کنید.
- نقاط قوت و پتانسیل خود را بشناسید تا بتوانید انتقادات یا شکست‌ها را تحمل کنید.
- احساسات خود را درک کرده و مدیریت کنید.
- با هر گونه مشکل عزت نفس کنار بیایید.
- اهداف واقع‌بینانه برای خود تعیین کنید.
از آنجایی که تغییر ویژگی‌های شخصیتی دشوار است، ممکن است چندین سال درمان طول بکشد تا بهبودی را مشاهده کنید. در طول این مدت، شاید شروع به درمان را به عنوان اتلاف وقت قلمداد کنید و وسوسه شوید که آن را ترک کنید.
با این حال، مهم است که به درمان پایبند باشید. در تمام جلسات درمانی خود شرکت کنید و هر دارویی را طبق دستور مصرف کنید. با گذشت زمان، تفاوتی در خود و روابط خود با دیگران خواهید دید.
قدم‌های مؤثر در درمان اختلال شخصیت خود شیفته
تغییرات سبک زندگی زیر ممکن است در حین انجام درمان به شما کمک کند:
- از الکل، مواد مخدر و سایر موادی که باعث ایجاد رفتارهای منفی می‌شوند، اجتناب کنید.
- حداقل سه بار در هفته ورزش کنید تا به تقویت روحیه کمک کنید.
- برای کاهش استرس و اضطراب، در تکنیک های آرامش بخش، مانند یوگا و مراقبه شرکت کنید.
بهبودی از اختلال شخصیت خودشیفته زمان بر است. با در نظر گرفتن اهداف بهبودی خود و یادآوری اینکه می‌توانید برای ترمیم روابط آسیب دیده تلاش کنید تا از زندگی خود راضی‌تر شوید، انگیزه خود را حفظ کنید. اگر با انگیزه بمانید و فعالانه برای تغییر تلاش کنید، احتمالاً می‌توانید روابط آسیب دیده را ترمیم کنید.
زندگی با فرد دچار اختلال شخصیت خود شیفته چگونه است؟
وقتی فرد دارای شخصیت خود شیفته کاری را درست یا خوب انجام می‌دهد، راحت از او تمجید کنید. در صورت لزوم همدلی را منتقل کنید و زمانی که ناامید است کنارش باشید. در مقابل وقتی رفتار و گفتار گستاخانه‌ای دارد به او خاطر نشان کنید و البته این را در نظر بگیرید که باید برای بحث آماده باشید.
اگر فرد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته متوجه نشود که رفتارهایش باعث ایجاد مشکل می‌شود، انگیزه کمتری برای کمک گرفتن دارد. حتی اگر فرد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته مشکل را نمی‌بیند، یا تصمیم می‌گیرد که برای اصلاح رفتار خود به دنبال درمان نباشد، خاطر نشان کردن رفتارش ممکن است باعث شود که او رفتار خود را در حضور شما تنظیم کند، زیرا می‌داند که شما رفتارشان را نمی‌پذیرید.
10 نکته برای مقابله با یک شخصیت خودشیفته
ما تمایل داریم از کلمه خود شیفته برای توصیف فردی که خود محور است و احساس همدلی نمی‌کند استفاده کنیم. اما مهم است که به یاد داشته باشید که اختلال شخصیت خود شیفته یک وضعیت بهداشت روانی است که نیاز به تشخیص توسط یک متخصص سلامت روان دارد.
با این حال، افراد می‌توانند برخی از ویژگی های خودشیفتگی را بدون داشتن اختلال شخصیت خود شیفته نشان دهند. شامل موارد زیر:
- داشتن احساس مبالغه‌آمیز از خود
- نیاز به تحسین مداوم
- بهره بردن از دیگران
- عدم شناخت یا اهمیت دادن به نیازهای دیگران
افراد مبتلا به اختلال خود شیفته یا دارای رگه‌های این اختلال، اغلب نسبت به انتقاد بسیار حساس هستند. در اینجا برای برخورد با فردی که دارای اختلال شخصیت خودشیفته است یا تمایلات خودشیفتگی دارد، چند راه عملی مطرح خواهیم کرد:
1. آنها را همان طور که واقعا هستند، ببینید.
آنهایی که شخصیت خود شیفته دارند، در ایجاد جذابیت و توجه بسیار خوب هستند. ممکن است متوجه ایده‌ها و وعده‌های بزرگ آنها شوید. همین موضوع می‌تواند آنها را به خصوص در محیط‌های کاری محبوب کند.
اما قبل از اینکه جذب شوید، ببینید چگونه با مردم وقتی «روی صحنه» نیستند، رفتار می‌کنند. اگر مچ آنها را در حال دروغ گفتن و بی‌احترامی آشکار به دیگران گرفتید، اشتباه است که فکر کنید با شما همین کار را نخواهند کرد. علیرغم آنچه فرد خود شیفته ادعا می‌کند، خواسته‌ها و نیازهای شما احتمالاً برای او بی‌اهمیت است. اولین گام در برخورد با شخصی که شخصیت خود شیفته دارد، صرفاً پذیرش این است شما نمی‌توانید او را تغییر دهید.
2. طلسم را بشکنید و تمرکز روی او را متوقف کنید.
وقتی یک شخصیت خودشیفته در کنار شما وجود دارد، توجه به سمت او جلب می‌شود. چه توجه منفی باشد چه مثبت، کسانی که شخصیت خود شیفته دارند سخت تلاش می‌کنند تا خود را در کانون توجه نگه دارند. به زودی متوجه خواهید شد که نیازهای خود را کنار می‌گذارید تا او را راضی نگه دارید.
اگر منتظر وقفه‌ای در رفتار جلب توجه او هستید، ممکن است هرگز رخ ندهد. مهم نیست چقدر زندگی خود را مطابق با نیازهای او تنظیم کنید، هرگز کافی نخواهد بود.
اگر باید با یک شخصیت خود شیفته کنار بیایید، به او اجازه ندهید که در احساس شما نفوذ کند یا دنیای شما را تعریف کند. به طور منظم نقاط قوت، خواسته‌ها و اهداف خود را به خود یادآوری کنید. اول از خود مراقبت کنید و به یاد داشته باشید که این وظیفه شما نیست که او را اصلاح کنید.
3. از طرف خودتان صحبت کنید.
مواقعی وجود دارد که نادیده گرفتن چیزی یا به سادگی از کنار چیزی گذشتن پاسخ مناسب‌تری است،
اما خیلی به رابطه بستگی دارد. به عنوان مثال، برخورد با رئیس، والدین یا همسر ممکن است راهبردهای متفاوتی نسبت به برخورد با همکار، خواهر، برادر یا فرزند داشته باشد. برخی از افراد با شخصیت خودشیفته از واداشتن دیگران لذت می‌برند.
شما باید به فرد خود شیفته بگویید که رفتار او چگونه بر زندگی شما تأثیر می‌گذارد. در مورد اینکه چه چیزی قابل قبول نیست و چگونه انتظار دارید با شما رفتار شود مشخص و ثابت باشید. اما خود را برای این واقعیت آماده کنید که آنها ممکن است به سادگی متوجه نشوند یا اهمیتی ندهند و تغییری اتفاق نیوفتد.
4. مرزهای مشخصی را تعیین کنید.
فرد خود شیفته ممکن است فکر کند حق دارد به هر کجا که می‌خواهد برود، چیزهای شخصی شما را زیر و رو کند یا به شما فشار می‌آورد که در یک محیط عمومی در مورد مسائل خصوصی صحبت کنید.
بنابراین تمایل دارد از مرزهای زیادی عبور کند. به همین دلیل است که باید در مورد مرزهایی که برای شما مهم هستند کاملاً شفاف باشید. فقط در صورتی در مورد عواقب رفتارش صحبت کنید که آماده انجام آنها باشید. در غیر این صورت، دفعه بعد شما جدی نمی‌گیرد.
5. انتظار عقب راندن داشته باشید.
اگر در مقابل شخصی با شخصیت خودشیفته بایستید، به محض اینکه صحبت کنید و حد و مرزها را تعیین کنید، با خواسته‌های خودش برمی‌گردد. همچنین ممکن است سعی کند شما را به گونه‌ای تحت تأثیر قرار دهد که احساس گناه کنید. باور کنید که شما فردی غیرمنطقی و کنترل‌کننده هستید. او یک نمایشنامه برای همدردی می‌سازد.
برای ایستادن در موضع خود آماده باشید. اگر یک قدم به عقب بردارید، دفعه بعد شما را جدی نخواهند گرفت.
6. به یاد داشته باشید که شما مقصر نیستید.
فرد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته به احتمال زیاد به اشتباه خود اعتراف نمی‌کند یا مسئولیت صدمه زدن به شما را بر عهده نمی‌گیرد. در عوض تمایل دارد رفتارهای منفی خود را بر شما یا شخص دیگری فرافکنی کند.
7. یک سیستم پشتیبانی پیدا کنید.
اگر نمی‌توانید از آن شخص دوری کنید، سعی کنید روابط سالم خود را ایجاد کنید. صرف زمان زیاد در یک رابطه ناکارآمد با فردی که شخصیت خود شیفته دارد می‌تواند شما را از نظر عاطفی تخلیه کند.
دوستی‌های قدیمی را دوباره زنده کنید و سعی کنید دوستی های جدید را پرورش دهید. بیشتر با خانواده دور هم جمع شوید. اگر حلقه اجتماعی شما کوچکتر از چیزی است که ترجیح می‌دهید، سعی کنید در کلاسی شرکت کنید تا سرگرمی جدیدی را کشف کنید. در جامعه خود فعال شوید یا برای یک موسسه خیریه محلی داوطلب شوید. کاری انجام دهید که به شما امکان می‌دهد با افراد بیشتری ملاقات کنید که با آنها احساس راحتی می‌کنید.
8. اصرار بر اقدام فوری، نه وعده
افراد با شخصیت خود شیفته در قول دادن خوب هستند. آنها قول می‌دهند آنچه را که می‌خواهید انجام دهند و کاری را که از آن متنفرید انجام ندهند. آنها قول می‌دهند که به طور کلی بهتر عمل کنند. اما اشتباه نکنید، وعده وسیله‌ای برای رسیدن به هدف برای شخصی با شخصیت خود شیفته است.
زمانی که به آنچه می‌خواهند رسیدند، انگیزه از بین می‌رود. آنچه را که می‌خواهید بخواهید و در موضع خود بایستید. در این مورد تسلیم نشوید.
9. ممکن است به کمک حرفه‌ای نیاز داشته باشد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته اغلب مشکلی نمی‌بینند. در نتیجه، بعید است که آنها هرگز به دنبال مشاوره حرفه‌ای باشند. اما افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته اغلب دارای اختلالات دیگری مانند سوء مصرف مواد یا سایر اختلالات سلامت روان یا شخصیت هستند. داشتن یک اختلال دیگر ممکن است دلیلی باشد که فرد را وادار به کمک گرفتن کند.
10. تشخیص دهید که چه زمانی به کمک نیاز دارید.
زندگی با فردی که شخصیت خود شیفته دارد می‌تواند بر سلامت روانی و جسمی شما تأثیر بگذارد. اگر علائم اضطراب، افسردگی یا بیماری های جسمی غیر قابل توضیح دارید، به روانشناس مراجعه کنید.
چه زمانی باید فرد خود شیفته را رها کرد؟
برخی از نشانه‌های یک رابطه همراه با سوء استفاده:
- ناسزا گفتن، توهین
- تحقیر
- فریاد زدن، تهدید کردن
- حسادت، اتهام
علائم هشدار دهنده دیگری که باید مراقب باشید عبارتند از:
- سرزنش شما برای هر چیزی که اشتباه پیش می‌رود.
- نظارت بر حرکات شما یا تلاش برای منزوی کردن شما
- به شما می‌گوید که چه احساسی دارید یا چطور باید احساس کنید.
- به طور معمول کاستی‌های خود را به شما نسبت می‌دهد.
- انکار چیزهایی که برای شما بدیهی است.
- بی‌اهمیت جلوه دادن نظرات و نیازهای شما
اما در چه نقطه ای زمان آن است که رابطه را ترک کنید اگر:
- مورد آزار کلامی یا عاطفی قرار می‌گیرید.
- احساس می‌کنید که کنترل شده‌اید.
- مورد آزار جسمی قرار گرفته‌اید یا احساس خطر کرده‌اید.
- احساس انزوا می‌کنید.
- فرد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته علائم بیماری روانی دیگر یا سوء مصرف مواد را نشان می‌دهد، اما کمکی دریافت نمی‌کند.
- سلامت روان یا جسم شما تحت تاثیر قرار گرفته است.
کلام پایانی
فراموش نکنید که فردی با اختلال شخصیت خود شیفته را نمی‌توان مجبور به درمان کرد در این شرایط باید حواستان به خودتان باشد و اجازه ندهید سلامت روان شما و یا فرزندانتان تحت تأثیر این قضیه قرار بگیرد.
اگر در رابطه با فردی خود شیفته هستید و فرد هم اقدامی برای درمان نمی‌کند حتما از یک متخصص کمک بگیرید تا راه‌های محافظت از روانتان را در مقابل آن فرد به شما آموزش دهد.
اگر فرزندی دارید و همسر شما دچار این اختلال است و تمایلی به جدایی هم ندارید حتما از یک متخصص حوزه روانشناسی کودک کمک بگیرید تا در حد امکان و به سهم خود جلوی آسیب‌های احتمالی را بگیرید.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینههای درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
No comment