درمان نوروفیدبک چیست؟

درمان نوروفیدبک این روزها بین مردم خیلی سر زبان‌ها افتاده است. در این مقاله شما با این روش درمانی بیشتر آشنا خواهید شد. پس همراه ماروم باشید. 

درمان نوروفیدبک بدون درد و دارو است. واکنش‌ها توسط یک نمودار یادداشت می‌شوند تا فرد بتواند واکنش طبیعی خود را ببیند. این می‌تواند به بیماران کمک کند تا ریشه احساسات خود را بر اساس واکنش‌های طبیعی‌شان که ممکن است حتی متوجه وقوع آنها هم نشوند، بهتر درک کنند. ما در حالت عادی قادر به کنترل و تغییر امواج مغز خود نیستیم؛ زیرا نسبت به این امواج آگاهی نداریم. 

در روش درمانی نوروفیدبک، سعی می‌شود تا این آگاهی از طریق ارائه بازخوردهای (فیدبک‌های) بسیار سریع (چند هزارم ثانیه پس از وقوع) به فرد ایجاد شود. همچنان که این تمرین ادامه می‌یابد، مغز یاد می‌گیرد که چگونه به تولید بیشتر امواجی بپردازد که منجر به عملکرد بهتر می‌شود. 

درمان نوروفیدبک یک روش غیرتهاجمی است. درمان نوروفیدبک، به ویژه، برای کمک به آموزش خودکنترلی عملکردهای مغز با نشان دادن نحوه واکنش مغز به بیماران استفاده می‌شود. با گذشت زمان، بیماران یاد می‌گیرند تشخیص دهند که مغزشان در وضعیت خاصی قرار دارد. سپس، آنها می‌توانند یاد بگیرند که حالت مورد نظر را بازسازی کنند، مانند آرامش، یا از حالت‌های نامطلوب مانند بیقراری در زندگی روزمره خود اجتناب کنند. با مشاهده چگونگی واکنش مغز به محرک‌های دیداری یا شنیداری مختلف، این باور وجود دارد که مغز می‌تواند در مورد کارهایی که برای دستیابی به الگوهای سالم‌تر باید انجام دهد، آموزش ببیند.

فهرست مطالب

تاریخچه درمان نوروفیدبک

در دهه 1920، هانس برگر، روانپزشک آلمانی، اولین دستگاه EEG را با اتصال الکترودها به سر انسان و اندازه‌گیری جریان الکتریکی تولید شده، ساخت.

نوروفیدبک، یعنی تکنیک تغییر فعالیت مغز و اثرات آن که در اواخر دهه 1950 و 1960 توسط دو محقق دکتر جوزف کامیا در دانشگاه شیکاگو و دکتر بری استرمن در UCLA مطرح شد.

دکتر کامیا دریافت که با استفاده از یک سیستم پاداش ساده افراد می‌توانند امواج مغزی خود را کنترل کنند. او مردم را آموزش داد تا با پاداش دادن به آنها با صدای زنگ به حالت آلفا برسند. این اولین باری بود که بازخورد بلادرنگ بر اساس پایش EEG به انسان داده شد که اولین نمونه از آموزش نوروفیدبک است. 

در سال 1968، دکتر کامیا مقاله ای را با یافته‌های خود در مجله‌ی روانشناسی امروز منتشر کرد. در همان دوره، دکتر استرمن دریافت که گربه‌ها در آزمایشگاه او می‌توانند آموزش ببینند تا امواج مغزی خود را در فرکانس خاصی در صورت پاداش با غذا افزایش دهند. این فرکانس که دکتر استرمن آن را ریتم حسی حرکتی نامید، بین 12 تا 15 هرتز بود و به نام Lo-Beta نیز شناخته می‌شود.

چند سال بعد، دکتر استرمن آزمایشی را برای ناسا انجام می‌داد که آیا سوخت موشک باعث تشنج می‌شود یا خیر و از همان گربه‌ها به عنوان افراد آزمایش استفاده کرد. در طول این مطالعه، او دریافت که گربه‌هایی که تحت آموزش قرار گرفته‌اند، به طور قابل توجهی کمتر از سایر گربه‌ها دچار تشنج می‌شوند. دکتر استرمن سپس این روش را برای انسان‌هایی که از صرع رنج می‌بردند، به کار برد، جایی که دریافت که 60 درصد از افراد قادر به کاهش 20 تا 100 درصدی تشنج‌های صرع بودند و نتایج طولانی مدت بود.

کاربرد درمان نوروفیدبک در اختلال بیش‌فعالی

در دهه 1970، دکتر جوئل لوبار برای اولین بار شروع به اجرای مطالعات کنترل شده با استفاده از آموزش نوروفیدبک برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان برای درمان اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی کرد. از آن زمان، مجموعه قابل توجهی از تحقیقات در مورد اثربخشی درمان نوروفیدبک برای درمان بیش‌فعالی ظاهر شده است، بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که بهبود قابل توجه و طولانی مدت پس از درمان نوروفیدبک وجود دارد و امروزه برای درمان اختلالات بیشتری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نوروفیدبک، سلامت روانی بهتر بدون دارو

مسیر رسیدن به سلامت روان بهتر با درک چگونگی عملکرد پیچیده‌ترین عضو بدن انسان آغاز می‌شود. مغز، یک شبکه فوق‌العاده پیچیده از نورون‌ها، نه تنها برای عملکردهای اساسی انسان ضروری است، بلکه نحوه احساس، تفکر و رفتار ما را نیز دیکته می‌کند.

در دهه‌های اخیر، تحقیقات زیاد در علوم اعصاب و پیشرفت فناوری‌های جدید، توانایی ما را برای درک بهتر نحوه عملکرد مغز، بالا برده است. این موضوع به حوزه نوروفیدبک کمک کرده تا نحوه انجام درمان را گسترش دهد. با نوروفیدبک که به عنوان نوروتراپی نیز شناخته می‌شود، ما این امکان را داریم که رفتار مغز خود را کشف و بررسی کنیم و مهمتر از همه، آن را دوباره آموزش دهیم تا تغییرات مثبت قابل توجهی در سلامت روان ما ایجاد کند.

درک مفهوم نوروفیدبک

نوروفیدبک یک فرآیند پیچیده است که شامل ارزیابی جامع فعالیت امواج مغزی بیمار است. فعالیت امواج مغزی، با ثبت همین امواج با چشمان باز و بسته و همچنین هنگام درگیر شدن در یک کار دیداری و یک کار شنیداری جمع آوری می‌شود. تجزیه و تحلیل این داده‌ها در نهایت به بازآموزی الگوهای امواج مغزی ناکارآمد کمک می‌کند. در حالی که این قطعاً یک مفهوم پیچیده است که شامل چندین لایه از تجزیه و تحلیل و رویکردها است، نوروفیدبک را می‌توان به سادگی به عنوان راهی برای تمرین مغز توصیف کرد تا یاد بگیرد چگونه به بازخورد و محرک‌ها، با توجه به پارامترهای خاص و نیازهای فردی پاسخ دهد.

یکی از مهمترین مزایای نوروفیدبک، رویکردی است که درمانگر انتخاب می‌کند، که همیشه باید برای هر بیمار شخصی سازی شود و به مسائل و نیازهای متمایز او توجه کند. اینکه چه امواجی در مغز افزایش و چه امواجی کاهش یابند، کاملاً بستگی به مشکل هر فرد دارد و درمانگر آن را در طول جلسه نوروفیدبک تنظیم می‌نماید.

نوروفیدبک درمانی چگونه کار می‌کند؟

درمان نوروفیدبک به بیمار کمک می‌کند تا امواج مغزی خود را آگاهانه کنترل کند. این کار را با اندازه گیری امواج مغزی خاص، بسته به موضوعی که درمان می‌شود، انجام می‌دهد. به عنوان مثال، امواج آلفا با آرامش، مدیتیشن و آرامش عمیق مرتبط هستند، در حالی که امواج بتا با تمرکز، توجه پایدار، تنش، هوشیاری و هیجان مشخص می‌شوند. بنابراین، امواج آلفا به طور معمول برای درمان شرایطی مانند استرس و اضطراب هدف قرار می‌گیرند، در حالی که امواج بتا برای بهبود ویژگی‌هایی مانند توجه و تمرکز، که با بیش‌فعالی مرتبط هستند، هدف قرار می‌گیرند.

درمان نوروفیدبک مغز شما را برای فعالیت امواج مغزی زیر نظر می‌گیرد و تقریباً بلافاصله بازخورد را اغلب از طریق نشانه‌های دیداری یا صوتی ارائه می‌دهد. برای مثال، درمانگر ممکن است از شما بخواهد در حین اندازه‌گیری امواج بتا، چیزی را روی صفحه تماشا کنید. هنگامی که امواج بتا را آشکار می‌کنید، صفحه در پاسخ روشن می‌شود. اگر امواج بتا را مهار کنید، صفحه کم نور می‌شود. هدف این است که به اندازه کافی برای شما تقویت ایجاد شود که سعی کنید رفتار خود را تکرار کنید تا دوباره پاداش دریافت کنید (یعنی صفحه نمایش روشن تر).

ممکن است چندین ماه طول بکشد تا بهبودهای مورد نظر را مشاهده کنید، هیچ اتفاق نظری در مورد تعداد جلسات مورد نیاز برای اعمال کنترل بر امواج مغزی وجود ندارد. همچنین مشخص نیست که اثرات درمان بدون درمان مداوم چقدر طول می‌کشد.

انواع نوروفیدبک درمانی و بیماری‌های مرتبط با آن

ثابت شده است که درمان نوروفیدبک در کمک به تشخیص یا درمان چند بیماری مختلف مفید است و هر بیماری با نوعِ کمی متفاوت از نوروفیدبک درمانی همراه است.

برای هر نوع، الکترودهای متصل به پوست به دنبال فرکانس‌های خاصی از مغز می‌گردند. که اساساً سرعتی است که امواج مغزی در آن منتشر می‌شوند، که می‌تواند نحوه واکنش فرد را نشان دهد. انواع مختلف فرکانس‌ها انواع مختلفی از عملکردها یا واکنش‌های مغز را نشان می‌دهند.

1) EEG نوروفیدبک

ساده ترین و رایج ترین نوع درمان است و حتی گاهی اوقات به آن “نوروفیدبک سطحی” نیز گفته می‌شود. این شامل اتصال دو تا چهار الکترود به سر برای تشخیص فرکانس‌های مربوط به ADHD، اضطراب و بی خوابی است.

2) نوروفیدبک بالقوه کورتیکال آهسته (SCP-NF)

بر روی فرکانس‌های خیلی پائین (زیر یک هرتز) کار تحلیل و فیدبک انجام می‌شود. برای درمان بیش‌فعالی/نقص توجه و به ویژه صرع و میگرن می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

3) سیستم نوروفیدبک کم انرژی (LENS)

نوروفیدبک علاوه بر کمک به افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی می‌تواند به افرادی که انرژی کم دارند نیز کمک کند. این نوع درمان با هدف تغییر امواج مغزی بیمار در حالی است که بی‌حرکت با چشمان بسته دراز کشیده است. برای کمک به افراد مبتلا به بی خوابی، فیبرومیالژیا، سندرم پای بیقرار، اضطراب، افسردگی و عصبانیت استفاده می‌شود.

این نوع درمان نیازی به تلاش آگاهانه از جانب بیمار ندارد و با اتصال الکترودها به سر کار می‌کند. قسمت‌هایی را که فعالیت مغز در آنها کم است، مشخص می‌کند. سپس الکترودها فرکانس‌های میدان مغناطیسی بسیار پایینی از خود ساطع می‌کنند که به مرور زمان می‌توانند عملکرد مغز را تغییر دهند.

4) نوروفیدبک هموآنسفالوگرافی (HEG)

فیدبک بر اساس جریان خون اطراف مغز ارائه می‌شود. این روش برای درمان میگرن، نقص توجه (ADD) و افسردگی اثربخشی بسیار محسوسی داشته و می‌تواند درمان موثرتری را ارائه کند. همچنین باعث کاهش تعداد جلسات تا «نصف» می‌گردد.

این نوع درمان نوروفیدبک برای افرادی است که میگرن وحشتناکی دارند. الکترودها محل جریان خون در مغز را نشان می‌دهند و از این اطلاعات برای افزایش جریان خون و کاهش درد یا عود مجدد میگرن استفاده می‌کنند.

5) نوروفیدبک با نمره Z

مبتنی بر روش اول نوروفیدبک است اما ارائه فیدبک بر اساس دیتابیس جامعه نرمال انجام می‌گیرد که از افزایش یا کاهش بیش از حد فعالیت امواج مغزی پس از جلسات نوروفیدبک جلوگیری می‌کند. این نوع نوروفیدبک برای افرادی که بی‌خوابی دارند، مفید است.

6) توموگرافی الکترومغناطیسی با وضوح پایین (LORE-TA)

لورتا نوروفیدبک که به نوروفیدبک عمقی نیز شناخته می‌شود بر اساس منشأ تولید امواج مغزی فیدبک را ارائه می‌کند.

این درمان به 19 اتصال الکترود نیاز دارد. به این دلیل که مغز را برای فعالیت‌های خاص مغزی مربوط به اختلال وسواس فکری-اجباری، اعتیاد و افسردگی تحت نظر دارد. این نوع درمان جزئیات پیچیده زیادی را در مورد عملکرد درونی مغز افراد مبتلا به اعتیاد نشان داده است.

7) تصویربرداری رزونانس مغناطیسی کاربردی (fMRI)

میزان فعالیت هر بخش از مغز را با استفاده از دستگاه MRI بررسی و فیدبک ارائه می‌شود. این روش هنوز در مرحله تحقیقات است.

از یک جلسه درمان نوروفیدبک چه انتظاری باید داشت؟

  1. تنظیم خلق و خوی: از درمان نوروفیدبک برای کمک به بیماران در کسب آرامش و مدیریت احساسات استفاده می‌شود.
  2. اتصال به الکترودها: مانند الکتروانسفالوگرافی EEG) ) جلسات درمانی نوروفیدبک با تجهیز شما به کلاه ایمنی، کلاه یا هدبند با الکترودهای متصل، شروع می‌شود. این حسگرها سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط مغز را شناسایی کرده و به کامپیوتر منتقل می‌کنند. هیچ سوزن یا دارویی در کار نیست.
  3. شرکت در فعالیت محرک: کاری که در طول جلسه انجام می‌دهید به موضوعی که می‌خواهید درمان کنید بستگی دارد. به عنوان مثال، می‌توانید چیزی را روی صفحه تماشا کنید، چشمان خود را ببندید و به صدا گوش دهید یا در فعالیتی مانند انجام یک بازی ویدیویی شرکت کنید. ممکن است دراز کشیده یا روی صندلی نشسته باشید. در حالی که شما این کار را انجام می‌دهید، درمانگر بر فعالیت شما نظارت می‌کند و امواج مغزی شما را در برابر وضعیت ایده آلی که می‌خواهید به دست آورید، نقشه برداری می‌کند.
  4. دریافت بازخورد: در طول فعالیت، نشانه‌هایی از نحوه عملکرد مغز خود دریافت خواهید کرد. هدف این است که با واکنش‌های خود هماهنگ باشید تا بتوانید مغز خود را به سمت وضعیت مطلوب هدایت کنید. به طور مثال با توجه به احساسات شما رنگ تغییر می‌کند. اگر یک احساس مثبت نشان دهید، صفحه نمایش روشن‌تر می‌شود. افرادی که استفاده از نوروفیدبک را تمرین می‌کنند بر این باورند که مغز متوجه می‌شود یا می‌آموزد که برای ترویج افکار و پاسخ‌های سالم‌تر چه کاری باید انجام شود.
  5. تکرار: درمان نوروفیدبک اغلب می‌تواند بین 6 تا 20 جلسه طول بکشد، اگرچه تعداد جلساتِ تأیید شده‌ای وجود ندارد که نتایج پایدار را تضمین کند و تعداد جلسات هر بیمار متفاوت است.

درمان نوروفیدبک برای چه افرادی سودمند است؟

تحقیقات در مورد این درمان هنوز در حال انجام است. با این حال، مواردی که در زیر به آنها اشاره می‌شود شرایطی است که افراد می‌توانند به دنبال درمان نوروفیدبک باشند:

  • بیش فعالی
  • افسردگی
  • اضطراب
  • بیخوابی
  • میگرن
  • اعتیاد
  • اختلال وسواس فکری عملی
  • انرژی کم
  • کنترل خشم

 

با این حال، متخصصان به وضعیت غیرقطعی آن در تحقیقات بالینی اشاره می‌کنند، بنابراین بهتر است از نوروفیدبک به عنوان یک مکمل در کنار درمان‌های پزشکی معتبرتر و داروهای خاص استفاده شود.

چطور نوروفیدبک برای اضطراب موثر است؟

تحقیقات نشان داده است که دریافت آموزش نوروفیدبک می‌تواند به بهبود عملکرد مغز برای تسکین علائم اضطراب کمک کند. اضطراب زمانی به یک مسئله تبدیل می‌شود که مغز شما در حالت حساسیت شدید “قفل” می‌شود. مسیرهای عصبی جدیدی ایجاد می‌کند که باعث ایجاد افکار استرس‌زا می‌شود. هر چه بیشتر در این مسیرها سفر کنیم، متوقف کردن آنها سخت‌تر می‌شود و نتیجه اضطراب مزمن خواهد بود.

نوروفیدبک به آموزش مجدد ناحیه‌ای از مغز که باعث علائم شما می‌شود، کمک می‌کند و شما را به حالت تعادل بازمی‌گرداند.

مزایای درمان نوروفیدبک چیست؟

بزرگترین مزیت درمان نوروفیدبک این است که می‌تواند عملکرد درونی مغز را به نمایش بگذارد. نوروفیدبک می‌تواند واکنش‌هایی را نسبت به چیزهایی نشان دهد که شما از آنها آگاه نبودید، در نتیجه به شما کمک کند رفتارهای غیر مفید را شناسایی کرده و برای تغییر آنها تلاش کنید.

یکی دیگر از مزایای درمان نوروفیدبک این است که بدون دارو است، بنابراین عوارض جانبی بسیاری از داروها را نخواهد داشت.

یکی دیگر از مزایای درمان نوروفیدبک این است که واکنش‌های مغز شما را به صورت واقعی نشان می‌دهد. به شما امکان می‌دهد واکنش‌های خود را بهتر درک کنید و آنها را از یک منبع بی‌طرف ببینید. به ویژه برای کسانی که با مدیریت خشم دست و پنجه نرم می‌کنند، خوب است.

اثر بخشی درمان نوروفیدبک

در حالی که نوروفیدبک هنوز به عنوان راه حلی برای بسیاری از شرایط در حال تحقیق است، درمان نوروفیدبک در مطالعات گروهی کوچک مؤثر بوده است. با این حال، اثربخشی به تعداد جلسات و همچنین شرایط بیمار بستگی دارد.
همچنین نشان داده شده است که بر کودکان مبتلا به بیش‌فعالی تأثیر دارد. مطالعه‌ای نشان داده است که هم والدین و هم بچه‌ها پس از گذراندن یک تابستان در آموزش فشرده نوروفیدبک، تفاوت‌های قابل‌توجهی را گزارش کردند.

خطرات درمان نوروفیدبک چیست؟

به طور کلی، درمان نوروفیدبک یک عمل ایمن در نظر گرفته می‌شود و با حداقل خطر همراه است.
یک مطالعه نشان داد که شایع‌ترین عوارض جانبی، ناراحتی و خواب‌آلودگی است، اگرچه این خواب‌آلودگی برای جانبازان مبتلا به درد مزمن، آسیب مغزی تروماتیک و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) به عنوان یک عارضه جانبی مثبت دیده می‌شد، زیرا به آنها کمک کرد، بخوابند.
در همین حال، مطالعاتی که این درمان را در بیماران مبتلا به افسردگی و بیماران مبتلا به اختلال سیستم عصبی مرکزی آزمایش کردند، استدلال کردند که عوارض جانبی ممکن است شامل بی قراری، تداخل شناختی، اضطراب، تحریک پذیری و پرخاشگری باشد.
جدای از عوارض جانبی، با توجه به اثربخشی غیرقطعی آن، این خطر وجود دارد که درمان نوروفیدبک برای شما کارساز نباشد یا اثرات آن دوام نیاورد و به طور بالقوه باعث اتلاف وقت و هزینه شود.

سخن پایانی

با توجه به تحقیقات زیادی که در مورد درمان نوروفیدبک انجام شده است و در حال حاضر هم ادامه دارد به نظر می‌رسد این درمان اگر توسط متخصص و در مراکز معتبر خدمات روانشناختی مورد استفاده قرار گیرد می‌تواند در روند بهبود اثر مثبتی داشته باشد.

تصویر معرفی نویسنده: پریسا ایازی

معرفی نویسنده: پریسا ایازی

من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.

آیا تا به حال از روش درمانی نوروفیدبک استفاده کرده‌اید؟ از تجربیات خود با ماروم صحبت کنید.
حال خوب و آروم با ماروم
درخواست مشاوره

No comment

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *