آیا می‌دانید واقعیت درمانی چیست؟ شکلی از مشاوره است که رفتارها را به عنوان یک انتخاب در نظر می‌گیرد. این بیان می‌کند که علائم روانی نه به دلیل یک وضعیت سلامت روانی، بلکه به دلیل انتخاب رفتارهایی از سوی افراد برای برآوردن نیازهای خود رخ می‌دهد. هدف یک واقعیت درمانگر این است که به افراد کمک کند مسئولیت این رفتارها را بپذیرند و اقدامات مطلوب‌تری را انتخاب کنند که آنها را قادر می‌سازد با دیگران ارتباط برقرار کنند.
دکتر ویلیام گلاسر این روش را در سال 1965 توسعه داد. او از این رویکرد در بیمارستان‌های روانپزشکی و زندان‌ها استفاده کرد. گلاسر کتاب‌های زیادی در این زمینه نوشته است و موسسه ویلیام گلاسر هنوز روش‌های او را آموزش می‌دهد. اگرچه تحقیقات زیادی در مورد اثربخشی واقعیت درمانی انجام نشده است، اما در بسیاری از فرهنگ‌ها و کشورها انجام می‌شود. با این حال، اعضای جامعه روانپزشکی این رویکرد را مورد انتقاد قرار داده‌اند، زیرا مفهوم شرایط سلامت روان را رد می‌کند. در این مقاله، ایده‌های پشت این رویکرد را به همراه تکنیک‌ها، مزایا و انتقادات آن بررسی خواهیم کرد.
فهرست مطالب
نظریه واقعیت درمانی چیست؟
نظریه واقعیت درمانی مبتنی بر نظریه انتخاب است. تئوری انتخاب بیان می‌کند که انسان‌ها دارای پنج نیاز اساسی و ژنتیکی به نام «دستورالعمل‌های ژنتیکی» هستند که عبارتند از:
- بقا
- عشق و تعلق
- قدرت یا دستاورد
- آزادی یا استقلال
- سرگرمی یا لذت
در نظریه انتخاب، این نیازها به ترتیب خاصی وجود ندارند. اما بیان می‌کند که نیاز اصلی ما عشق و تعلق است و توضیح می‌دهد که چرا چالش‌های سلامت روان اغلب به روابط مربوط می‌شود.
این نظریه همچنین بیان می‌کند که ما رفتارهای خود را برای ارضای نیازهای برآورده نشده انتخاب می‌کنیم. و برای رفع این نیازها باید رفتار ما توسط نیروهای داخلی مشخص شود. اگر رفتار ما تحت تأثیر عوامل بیرونی مانند افراد یا موقعیت‌ها باشد، منجر به علائم روانی می‌شود. هنگامی که یک یا چند مورد از این نیازها برآورده نشود، مشکلات ناشی از آن در زمان حال و در روابط فعلی رخ می‌دهد. از این رو، عمل کردن و اندیشیدن در زمان حال منطقی است. واقعیت درمانی نیز مبتنی بر نظریه انتخاب است – شما نمی‌توانید دیگران را تغییر دهید یا کنترل کنید، و تنها رویکرد معقول برای حل مشکلات، کنترل خود و رفتار خود است. این به شما کمک می‌کند تا انتخاب‌هایی داشته باشید که در جهت اهداف زندگی شما عمل می‌کنند. هفت عادت به شما کمک می‌کند تا در روابط خود با هم ارتباط برقرار کنید:
- حمایت کردن
- تشویق
- گوش بده
- تایید کنید
- اعتماد
- توجه
- مذاکره
برعکس، این هفت عادت ممکن است منجر به قطع رابطه در روابط شما شود:
- انتقاد
- سرزنش کردن
- شکایات
- آزار دهنده
- تهدیدات
- تنبیه
- رشوه دادن
ایده‌های اصلی واقعیت درمانی
واقعیت درمانی اصول اصلی تئوری انتخاب را به کار می‌گیرد. هدف آن این است که به شما کمک کند واقعیت انتخاب‌های خود را بشناسید و رفتارهای مؤثرتری را انتخاب کنید. مفاهیم کلیدی عبارتند از:
1) رفتار - اخلاق
رفتار جزء اصلی واقعیت درمانی است که به رفتارهای سازمان یافته و رفتارهای سازماندهی مجدد طبقه بندی می‌شود.
- رفتارهای سازمان یافته رفتارهای گذشته هستند که شما برای برآوردن نیازهای خود ایجاد کرده‌اید. درمانگر به شما کمک می‌کند تا هرگونه رفتار سازمان یافته ناکارآمد را تشخیص دهید.
- پس از شناسایی رفتارهای ناکارآمد، روی تغییر آنها به رفتارهای مؤثرتر یا ایجاد رفتارهای کاملاً جدید کار خواهید کرد. به اینها رفتارهای سازماندهی مجدد می‌گویند.
به گفته طرفداران این تکنیک، با ارائه رفتارها به عنوان انتخاب، این رویکرد می‌تواند به شما در مدیریت بهتر تجربیات و اعمال زندگی خود کمک کند.
2) کنترل
تئوری انتخاب نشان می‌دهد که یک فرد فقط توسط خودش کنترل می‌شود و انتخاب‌های رفتاری توسط کنترل داخلی تعیین می‌شود. یک واقعیت درمانگر برای افزایش آگاهی شما از این انتخاب‌های قابل کنترل کار می‌کند.
3) مسئوليت
در واقعیت درمانی، کنترل ارتباط تنگاتنگی با مسئولیت دارد. به گفته دکتر گلاسر، زمانی که افراد انتخاب‌های ضعیفی انجام می‌دهند، به طور غیرمسئولانه در تلاش برای برآوردن نیازهای خود هستند. بر اساس این مفهوم، این رویکرد با هدف افزایش مسئولیت پذیری شما در مورد رفتارتان است.
4) عمل
طبق واقعیت درمانی، اعمال شما بخشی از رفتار کلی شما هستند. همچنین معتقد است که شما می‌توانید اقدامات خود را مدیریت کنید. از این رو، درمانگر بر اصلاح اعمال برای تغییر رفتار تمرکز خواهد کرد. این روش شامل ارزیابی اقدامات فعلی شما، میزان برآوردن نیازهای شما و برنامه‌ریزی اقدامات جدیدی است که این نیازها را برآورده می‌کند.
5) لحظه حال
این رویکرد بیان می‌کند که رفتار و اعمال کنونی تحت تأثیر گذشته نیست. در عوض، ادعا می‌کند که رفتار فعلی توسط نیازهای برآورده نشده فعلی تعیین می‌شود.
کاربرد واقعیت درمانی
شما می‌توانید از واقعیت درمانی برای سناریوها و روابط مختلف استفاده کنید، از جمله:
- درمان فردی
- واقعیت درمانی گروهی
- خانواده درمانی
- فرزندپروری
- مشاوره ازدواج
- تحصیلات
- مدیریت
- بهبود روابط با همکاران
- دوستی‌ها
- درمان اعتیاد
مطالعات اثربخشی این رویکرد را در درمان اعتیاد و سایر مشکلات رفتاری ثابت کرده است. همچنین رویکردی است که برای افرادی در پست‌های آموزشی گرفته تا مربیگری و مدیریت، که در آن حل مسئله، القای انگیزه و تمرکز بر موفقیت نقش اساسی در ارتباط آنها با دیگران دارد، کاربرد دارد.
واقعیت درمانی چگونه است؟
واقعیت درمانی بر زمان حال تأکید دارد. دکتر گلاسر بیان می‌کند که هدف از واقعیت درمانی تغییر رفتار فعلی به منظور رسیدگی به شرایط سلامت روان و بهبود روابط است. فلسفه واقعیت درمانی این است که قطع ارتباط با دیگران هسته اصلی نارضایتی و اغلب علائم روانی و جسمی فرد است. علاوه بر این، این رویکرد ایده بیماری روانی را رد می‌کند. دکتر گلاسر معتقد بود که افراد بیمار روانی نیستند، آنها فقط رفتارهای نامناسبی را برای ارضای نیازهای خود انتخاب می‌کنند.
این رویکرد رفتار را به عنوان انتخاب می‌بیند و به ما می‌آموزد که در حالی که نمی‌توانیم احساس خود را کنترل کنیم، می‌توانیم نحوه تفکر و رفتار خود را کنترل کنیم. ما تصمیم می‌گیریم به روش‌های خاصی رفتار کنیم و این انتخاب‌ها می‌توانند به توانایی ارضای نیازهای ضروری و رسیدن به اهداف فردی کمک کنند یا مانع از آن شوند. رفتارهایی که ما انتخاب می‌کنیم کلید مسئولیت پذیری ماست. این درمان کمتر به تشخیص‌های واقعی سلامت روان می‌پردازد.
هدف این نوع درمان کمک به افراد در کنترل بهبود زندگی خود با یادگیری انتخاب‌های بهتر است. به همین دلایل واقعیت درمانی و کیفیت زندگی افراد با هم ارتباط دارند و این رویکرد می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی و روابط فرد اثرگذار باشد.
فنون واقعیت درمانی
واقعیت درمانی شامل تکنیکهای مختلفی برای تغییر رفتار فعلی شما می‌شود، که عبارتند از:
- خود ارزیابی
یک درمانگر از تکنیکهای خودارزیابی برای کمک به شما در شناخت اقدامات فعلی خود استفاده می‌کند تا پایه‌ای برای اقدامات جدید شما باشد. سوالاتی مانند:
- “آیا اهداف فعلی شما واقع بینانه هستند؟”
- “چقدر مایل به ایجاد تغییر هستید؟”
به طور معمول، یک درمانگر به طور مکرر از این تکنیک در طول جلسات شما استفاده می‌کند.
- برنامه‌ریزی اقدام
پس از خودارزیابی، درمانگر شما را از طریق برنامه‌ریزی اقدام راهنمایی می‌کند. هدف برنامه‌ریزی اقدامات جدیدی است که نیازهای شما را بهتر برآورده می‌کند.
به طور کلی، این اقدامات ویژگی‌های زیر را دارند:
- ساده
- خاص
- قابل اندازه‌گیری
- قابل دستیابی
- به جای اقدامی که باید از آن اجتناب کرد، روی نتایج متمرکز شد
- فوری یا با زمان محدود
- چارچوب بندی مجدد
درمانگر به تغییر ذهنیت شما از مسئله محوری به تمرکز بر راه حل کمک می‌کند. برای مثال، ممکن است بگویید که تحمل بی احترامی توسط دیگران را ندارید. یک واقعیت درمانگر مشکل را دوباره علامت گذاری می‌کند و می‌گوید: “احساس احترام توسط دیگران برای شما مهم است.” این به شما کمک می‌کند تا راه حل‌هایی را در درون مشکلات پیدا کنید.
- تمرین رفتاری
تمرین رفتاری شامل تمرین رفتارهای اجتماعی مناسب است. هنگامی که موقعیت در واقعیت اتفاق می‌افتد، شما آماده خواهید بود که با رفتار مناسب پاسخ دهید.
WDEP در واقعیت درمانی چیست؟
- W: آنچه فرد می‌خواهد.
- انجام دادن D: کاری که فرد برای پیشرفت انجام می‌دهد.
- ارزیابی E: ارزیابی اثربخشی رفتار فرد
- برنامه ریزی P: برای تغییر رفتار، یک دوره اقدام برنامه ریزی کنید.
فواید واقعیت درمانی
رویکرد گلاسر بر مسائل فعلی و رفتار فعلی تمرکز می‌کند، زیرا آنها اکنون بر شما تأثیر می‌گذارند و بعداً بر شما تأثیر خواهند گذاشت. زمان کمی یا هیچ صرف کندوکاو در گذشته می‌شود. از آنجایی که این رویکرد راه حل محور است، بررسی خواهید کرد که چگونه رفتار شما با توانایی شما در ایجاد روابط قوی‌تر تداخل می‌کند و متوجه خواهید شد که چه نوع تغییراتی را می‌توانید در رفتار خود ایجاد کنید تا به آنچه از زندگی می‌خواهید برسید. شما می‌توانید یاد بگیرید که چگونه با افرادی که از آنها جدا شده اید دوباره ارتباط برقرار کنید و چگونه ارتباطات جدید ایجاد کنید. اگر سعی می‌کنید بهانه بیاورید یا دیگران را برای رفتار خود سرزنش کنید، درمانگر به شما نشان می‌دهد که چگونه این نوع تفکر منجر به رفتاری می‌شود که شما را از بهبود روابط و رسیدن به اهدافتان باز می‌دارد. شما این فرصت را دارید که روش‌ها و تکنیکهای جدیدی را در حریم خصوصی مطب درمانگر یاد بگیرید و تمرین کنید، قبل از اینکه آنها را در زندگی خود خارج از جلسات به کار ببرید.
انتقادات و محدودیت‌های واقعیت درمانی
همه متخصصان سلامت رویکرد گلاسر را نمی‌پذیرند زیرا:
1)مخالفت با بیماری روانی: دکتر گلاسر ادعا کرد که بیماری روانی وجود ندارد، که با فشار جامعه روانپزشکی مواجه شده است.
2)امکان تحمیل دیدگاه‌ها: یک واقعیت درمانگر به افراد کمک می‌کند تا اقدامات جدیدی را توسعه دهند. برخی می‌گویند این به درمانگر اجازه می‌دهد تا ارزش‌ها و قضاوت‌های خود را تحمیل کند.
3)موضع ضد دارو: دکتر گلاسر اظهار داشت که برای درمان بیماری‌های روانی هرگز نیازی به دارو نیست. منتقدان می‌گویند که او می‌توانست به جای رد کردن کامل آنها، به مزایای درمان مرسوم نسبت به داروها اشاره کند.
4)بی‌توجهی به ناخودآگاه: برخی از منتقدان می‌گویند این رویکرد قادر به تشخیص قدرت ناخودآگاه ما نیست.
5)محدودیت در زمان حال: هدف این رویکرد بر خلاف اشکال سنتی درمان، درک تعارضات گذشته نیست.
دنیای باکیفیت و دنیای درک شده در واقعیت درمانی
دنیای درک شده همان چیزی است که شما فکر می‌کنید واقعیت است و دنیای با کیفیت همان چیزی است که شما واقعاً می‌خواهید. اگر فاصله زیادی بین دنیای درک شده و دنیای با کیفیت وجود داشته باشد، رضایت از زندگی نسبتاً کم خواهد بود. ایده این است که دو جهان را به هم نزدیکتر کنید و با نزدیک کردن واقعیت خود به دنیای کیفیت خود یا با تغییر آنچه در دنیای با کیفیت خود می‌خواهید، در بهبود حال خود مؤثر باشید.
آنچه در واقعیت درمانی باید از درمانگر بخواهید
در ابتدا از درمانگر بپرسید:
- چگونه آنها ممکن است به نگرانی‌های خاص شما کمک کنند؟
- آیا قبلاً با این نوع مشکلات برخورد کرده‌اند؟
- روند آنها چگونه است؟
- جدول زمانی درمان چیست؟
به دنبال یک متخصص بهداشت روان دارای مجوز، یک درمانگر شناختی-رفتاری، یا یک مشاور با آموزش و تجربه در واقعیت درمانی و نظریه انتخاب باشید.
سخن پایانی
واقعیت درمانی رفتار را به عنوان یک انتخاب می‌بیند و بر اساس مسئولیت این انتخاب‌ها و انتخاب اقدامات مؤثرتر است. گفته می‌شود که این رویکرد به علائم روانی و شرایط سلامت روان کمک می‌کند. با این حال، به دلیل رویکرد غیر سنتی، واقعیت درمانی انتقادات زیادی را به خود وارد کرده است. اگر به این روش علاقه دارید، حتماً با یک درمانگر کار کنید که به طور حرفه‌ای در زمینه واقعیت درمانی آموزش دیده است.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
No comment