اگرچه ممکن است به نظر برسد که روزهای بازنشستگی باید در نهایت آرامش و لذت بردن از ثمرههای سالها كار كردن سپری شود؛ اما گاهی میتواند به جای آن به افسردگی منجر شود. دوره بازنشستگی زمان مناسبی برای کارهای عقبافتاده است و برای برخی دوره هیجانانگیزی محسوب میشود؛ اما باید این را هم باید بپذیریم که یک تغییر اساسی بوده و پذیرش و تطبیق با آن برای برخی افراد سخت خواهد بود. وقتی فرد به داشتن شغلی عادت دارد که بیشتر ساعات بیداری شما صرف آن میشود، تبدیل شدن سبک زندگیتان به چیزی متفاوت از آن دشوار خواهد بود. چرا دوران بازنشستگی منجر به افسردگی میشود و چگونه میتوانید با آن کنار بیایید؟ درمان افسردگی بازنشستگی چیست؟ با ما همراه باشید تا در این مقاله از ماروم به این سوالها پاسخ دهیم.
فهرست مطالب
افسردگی و بازنشستگی
افسردگی یک اختلال شایع روانپزشکی است که بر احساس، طرز تفکر و نحوه عمل شما تاثیر منفی میگذارد. این اختلال منجر به احساس غم و اندوه و یا از دست دادن علاقه به فعالیتهایی میشود که زمانی از آن لذت میبردید. افسردگی میتواند باعث انواع مشکلات خلقی و جسمی شده و توانایی شما را برای عملکرد مناسب در جنبههای مختلف زندگی تحتالشعاع قرار دهد.
علائم اختلال افسردگي ميتواند از خفيف تا شديد متفاوت باشد و شامل موارد زير است:
- احساس غمگيني يا داشتن خلق افسرده،
- از دست دادن علاقه يا لذت نسبت به فعاليتهايي كه قبلا از آن لذت ميبرديد،
- تغييرات در اشتها (كاهش يا افزايش وزن که با رژیم غذایی بیارتباط باشد)،
- مشکلاتی در خوابیدن (پرخوابی / بیخوابی)،
- از دست دادن انرژی یا افزایش خستگی،
- افزایش فعالیت بدنی بیهدف یا کند شدن حرکات و گفتار،
- احساس بیارزشی یا احساس گناه،
- مشکل در تفکر، تمرکز یا تصمیمگیری،
- افکار مرتبط با مرگ یا خودکشی،
این علائم باید حداقل دو هفته طول کشیده و نشاندهنده تغییر در سطح عملکرد قبلی شما باشد.
توجه داشته باشید که برای تشخیص قطعی نیاز به مراجعه به روانپزشک دارید.
حال که تا اندازهای با این اختلال آشنا شدیم، لازم است بدانیم چرا این افسردگی در دوران بازنشستگی رخ میدهد. برای بسیاری از افراد، کار کردن و داشتن یک شغل، حس مفید بودن و هدفمندی را به همراه دارد. انسان به خودی خود دوست دارد همواره تامینکننده خوبی برای خانواده بوده و یک فرد موفق و مفید برای جامعه باشد. احساس فرد نسبت به خود و تصویری که از خویش دارد به شدت در کاری که برای امرار معاش انجام میدهد گره خورده است. با بازنشستگی، آن بخش از هویت فرد که با کارش برای خود تعریف میکرد، از دست میرود و باعث میشود که فرد برای درک اینکه چه کسی است و تا چه اندازه ارزشمند است، تلاش کند. به نقل از آیریس ویچلر، مددکار اجتماعی بالینی شیکاگو:«وقتی کارشان از بین میرود، پر کردن این شکاف با چیز دیگری ممکن است دشوار باشد».
دلیل دیگر افسردگی بعد از بازنشستگی این واقعیت است که پویایی در خانه و خانواده در حال تغییر است. تا به حال یک یا هر دو همسر ممکن است خارج از خانه کار کرده باشند و بخش قابلتوجهی از روز را دور از هم باشند، اما اکنون هر دو همسر ممکن است زمان بیشتری را در خانه با هم بگذرانند. نقشها در حال تغییر خواهد شد و نیاز به تصمیمگیریهای مشترک بیشتری است. تا زمانی که تعادل جدیدی حاصل شود، ممکن است در طول فرآیند تطبیق هر یک از همسران با موقعیت جدید تعارضهایی وجود داشته باشد.
در نهایت افسردگی ممکن است به عنوان یادآوری این واقعیت در نظر گرفته شود که فرد در حال پیر شدن است و ترس از مرگ، بیماری و ناتوانی شکل بگیرد. در واقع هر کسی به گونهای متفاوت بازنشستگی را تجربه میکند اما بازنشستگی ممکن است در برخی از افرادی که با چالشهای خاصی روبهرو هستند منجر به افسردگی شود.
افسردگی ناشی از بازنشستگی به ویژه برای بازنشستگانی با شرایط زیر رایج است:
- کسانی که همسر خود را از دست دادهاند،
- به تنهایی زندگی میکنند،
- از فعالیتهای روزمره به یک سبک زندگی کمتحرک میل میکنند،
- با فشار مالی مواجه هستند،
- بازنشستگی خواسته او نبود،
- با چالشهای سلامتی و بهداشتی دست و پنجه نرم میکند.
مقابله با افسردگی بازنشستگی
علائم افسردگی را میتوان مدیریت کرد؛ به عبارتی جلوگیری از افسردگی بازنشستگی امری ممکن است. در این راستا مراقبت از خود و آگاهی نسبت به احساسات و افکارتان اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین موارد زیر را در نظر بگیرید:
1- آن را یک انتقال تدریجی در نظر بگیرید: بسیاری از افراد کنترلی بر زمان و نحوه بازنشستگی ندارند. اما در صورت امکان، کاهش تدریجی کار کردن به شما زمان میدهد تا خود را با یک سبک زندگی جدید وفق دهید؛ نه اینکه ناگهان از حالت تماموقت به حالتی که اصلا کار نمیکنید، منتقل شوید. این مسئله به شما کمک میکند تا کنترل بیشتری داشته باشید. نحوه انجام این کار به شما بستگی دارد؛ اما چند پیشنهاد را مطرح میکنیم:
- پروژههایی را در خانه برنامهریزی کنید که میتوانید در حین بازنشستگی روی آنها کار کنید،
- به محل کار خود درخواست دهید تا کارتان را از حالت تماموقت به پارهوقت تغییر دهند،
- اگر به شغل خود علاقه زیادی دارید، در برنامههایی شرکت کنید تا تجربیاتتان را انتقال دهید تا بدین شکل در آن حوزه فعال بمانید.
2- سعی کنید تا یک ساختاری را ایجاد کنید: داشتن یک برنامه زمانی میتواند حس هدفمندی و ساختاری که شغل شما برایتان ایجاد میکرد، فراهم آورد. برنامه شما میتواند شامل کلاسهای ورزشی، رویدادهای اجتماعی با دوستان، شرکت در سخنرانیها یا گذراندن وقت با خانواده باشد. این برنامهریزی به شما احساس کنترل بیشتر بر روی زندگیتان را میدهد.
3- تا حد امکان فعال بمانید: یافتن فرصتهایی برای ایجاد روابط جدید و اجتماعی شدن ممکن است کمک کند. میتوانید یک کار داوطلبانه انجام دهید یا حتی یک حرفه جدید را آغاز نمایید. با توجه به دادههای منتشر شده توسط انجمن روانشناسی آمریکا، داشتن یک حرفه یا انجام یک کار داوطلبانه از افسردگی و زوال عقل و همچنین فشار خون بالا جلوگیری میکند. اگر شما با محدودیتهای فیزیکی مواجه هستید، استفاده از فناوری را برای حفظ ارتباط و توسعه مهارتها و علايق جديد در نظر بگيريد.
4- اهداف جديدي براي خود تعيين كنيد: داشتن احساس هدف باعث پیشرفت در موارد زیر میشود:
- سلامت جسمی و روانی،
- کیفیت کلی زندگی،
- کاهش احتمال مرگومیر،
با این حال به کار گرفتن اهداف شخصی میتواند برای بسیاری از بازنشستگان چالشبرانگیز باشد؛ زیرا یک مرحله گذار است. گذار از این طرز فکر که «من باید کار کنم»، «من باید پول در بیاورم»، «من باید بچههایم را بزرگ کنم» به طرز فکری دیگر مبنی بر «من میخواهم سالمتر باشم»، «من میخواهم بیشتر سفر کنم»، «من میخواهم بیشتر از زندگی لذت ببرم». در واقع شما معطوف و متمرکز بر خواستهها و ارزشهای شخصی خودتان میشوید.
درمان افسردگی بازنشستگی
اگر دریافتید که غم و اندوه شما از بین نمیرود یا تاثیر وسیعی بر روی زندگی شما گذاشته است، احتمالا لازم از از یک متخصص سلامت روان (روانپزشک یا رواندرمانگر) کمک بگیرید.
برای درمان افسردگی ناشی از بازنشستگی ممکن است نیاز به دارو، رواندرمانی و مشاوره داشته باشید. به طور کلی بهترین درمان برای اختلال افسردگی ترکیبی از دارو و رواندرمانی خواهد بود؛ اما حتما باید وضعیت شما بررسی شود تا بهترین مداخله انجام گیرد.
معرفی نویسنده: مبینا مقدم
کارشناسی روانشناسی رو از دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی گرفتم. در حال حاضر در مقطع کارشناسی ارشد روانشناسی سلامت از دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه ایران مشغول به تحصیلم.
تولید محتوای علمی روانشناسی همیشه بخش جدانشدنی و مورد علاقه من بوده که این روزها برای تحقق بخشیدن بهش، قلم میزنم و می نویسم.
No comment