حتما اختلال دو قطبی به گوشتان خورده آیا در موردش میدانید؟ فرق آن با اختلال سیکلوتایمیا یا اختلال خلق ادواری (cyclothymia) چیست؟ اختلال سیکلوتایمیا با دورههای مشخص علائم هیپومانیک (بالا رفتن خلق و خوی و سرخوشی) و علائم افسردگی در یک دوره حداقل دو ساله مشخص میشود. نوسانات خلقی از نظر تعداد، شدت یا مدت زمان کافی نیست تا معیارهای کامل یک دوره هیپومانیک یا افسردگی را برآورده کند، اما در بیش از 50 درصد مواقع وجود دارد و بیش از دو ماه بدون علائم نمیگذرد. اختلال سیکلوتایمیا گاهی اوقات به طور غیر رسمی به عنوان “Bipolar III” یا دو قطبی نوع 3 نامیده میشود.
هیپومانیا شامل دورههایی از خلق و خوی بالا، سرخوشی و هیجان است، اما فرد را از واقعیت جدا نمیکند. فرد مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا یا اختلال خلق ادواری علائم هیپومانیا را تجربه میکند اما دوره های شیدایی کامل را تجربه نمیکند. بنابراین، حتی زمانی که خانواده و دوستان نوسانات خلقی را به عنوان یک اختلال دوقطبی احتمالی تشخیص دهند، ممکن است فرد وجود مشکل را انکار کند. با این حال، بدون درمان مناسب، علائم میتواند بدتر شود.
تقریباً 0.4 تا یک درصد از افراد در طول زندگی خود سیکلوتایمیا را تجربه خواهند کرد. اختلال سیکلوتایمیا معمولا در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع میشود. درمانهای موثر در دسترس هستند. 15 تا 50 درصد خطر ابتلا به اختلال دوقطبی نوع 1 یا دوقطبی نوع 2 در یک فرد مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا وجود دارد، اگرچه بسیاری از افراد از اختلال سیکلوتایمیا بهبود مییابند و علائم آتی هیپومانیا یا افسردگی را تجربه نمیکنند. اختلال سیکلوتایمیا در مردان و زنان به یک اندازه شایع است. ممکن است با اختلال مصرف مواد یا اختلال اضطراب همراه باشد.
فهرست مطالب
اپیزود شیدایی تمام عیار چیست؟
لازم است پیش از مطالعه ادامه مقاله با شیدایی کامل یا تمام عیار آشنا شوید. یک دوره شیدایی با خلق و خوی بالا، تحریکپذیری و اغلب علائم روان پریشی مشخص میشود. افرادی که سیکلوتیمیا را تجربه میکنند ممکن است علائمی شبیه شیدایی داشته باشند، اما کوتاهتر که شدت کمتری دارند و منجر به آسیب کمتری میشوند. افراد مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا به طور بحرانی، علائم هیپومانیک روانپریشی را که میتواند با یک دوره شیدایی کامل همراه باشد، تجربه نمیکند، بنابراین وجود یک علامت روان پریشی یک تمایز کلیدی بین این دو است.
علائم اختلال سیکلوتایمیا
اما چطور علائم این اختلال را بشناسیم. طبق DSM-5، اختلال سیکلوتایمیا زمانی تشخیص داده میشود که، حداقل به مدت دو سال (یک سال برای کودکان و نوجوانان)، فرد دورههایی از علائم هیپومانیک و دوره هایی از علائم افسردگی را نشان دهد. دوره هیپومانیک یا افسردگی اساسی نوسانات خلقی در بیش از 50 درصد مواقع وجود دارد و فرد هرگز بیش از دو ماه متوالی بدون علامت نیست. این علائم نتیجه یک وضعیت پزشکی یا مصرف مواد نیست. این بیماری معمولاً شروعی موذی دارد. نشانههای اختلال خلق ادواری در دو دسته نشانههای هیپومانیا و افسردگی به شرح زیر است:
علائم و نشانههای هیپومانیا:
- یک دوره مشخص خلق و خوی غیرعادی و مداوم بالا، گسترده یا تحریک پذیر
- افزایش فعالیتهای هدفمندجنسی، اجتماعی، کاری یا مدرسهای
- عزت نفس مبالغه آمیز یا بزرگواری
- کاهش نیاز به خواب
- پرحرفی
- مسابقه دادن افکار، پرش از یک ایده به ایده دیگر
- حواس پرتی، ناتوانی در تمرکز
- درگیر شدن بیش از حد در فعالیتهایی که پتانسیل بالایی برای عواقب دردناک دارند، مانند خرید ولگردی، بیاحتیاطی جنسی.
- این قسمت نشان دهنده یک تغییر مشخص در عملکرد است و تغییرات در خلق و خو و رفتار توسط دیگران قابل مشاهده است
علائم افسردگی عبارتند از:
- غم و اندوه مداوم
- خستگی یا بی حالی
- خواب آلودگی بیش از حد یا، برعکس، ناتوانی در خواب
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن یا پرخوری و افزایش وزن
- از دست دادن عزت نفس
- احساس بیارزشی، ناامیدی و یا احساس گناه
- مشکل در تمرکز، به خاطر سپردن یا تصمیمگیری
- کنارهگیری از دوستان
- کنارهگیری از فعالیتهایی که زمانی از آنها لذت میبرد
- افکار مداوم مرگ
آیا سیکلوتایمیا اختلالات همزمان دارد؟
خیلی امکان دارد که در افراد مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا اختلالات مرتبط با مواد و اختلالات خواب دیده شود. کودکان مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا نیز بیشتر از سایر بیماران اطفال به اختلال کمتوجهی-بیشفعالی مبتلا هستند. در واقع بسیار رایج است که افراد درگیر با اختلال سیکلوتایمیا با اختلال دیگری هم دست و پنجه نرم کنند.
علل اختلال cyclothymia
علت اختلال سیکلوتایمیا ناشناخته است. دورههای هیپومانیک برای برخی افراد انرژی زا است و میتواند منجر به بهرهوری شود، در حالی که برای برخی دیگر این دورهها میتواند باعث رفتارهای تکانشی و بیرحمانه شود که به روابط آسیب میرساند. از آنجایی که هیپومانیا احساس خوبی دارد، افراد مبتلا به سیکلوتایمیا ممکن است به دنبال درمان نباشند.
شواهد علمی کنونی نشان میدهد که هیچ دلیل واحدی برای اختلالات دوقطبی وجود ندارد، بلکه عوامل زیادی با هم برای ایجاد این شرایط عمل میکنند. با این حال، مشخص است که اختلال افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی I و اختلال دوقطبی II در میان بستگان بیولوژیکی نزدیک افراد مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا شایعتر است. با این حال، هم ژنها و هم عوامل محیطی در اختلالات طبقه اختلال دوقطبی و اختلال مرتبط دیگر نقش دارند.
درمان اختلال سیکلوتایمیا
اختلال خلق ادواری درمان مشابه درمان اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دوقطبی نوع دو دارد. سطح درمان بستگی به شدت علائم دارد. اکثر افراد مبتلا به اختلال دوقطبی حتی آنهایی که از شدیدترین اشکال آن رنج میبرند میتوانند با درمان مناسب به تثبیت قابل توجه علائم خود دست یابند. حتی در شدیدترین موارد، اختلالات دوقطبی شرایط بسیار قابل درمانی دارند. هرچه درمان زودتر شروع شود، احتمال کاهش شدت و دفعات دورههای شیدایی و افسردگی بیشتر میشود. از آنجایی که اختلالات دوقطبی شرایطی مادام العمر هستند، درمان نیز مادام العمر است و نه تنها برای درمان علائم در هنگام وقوع، بلکه برای جلوگیری از عود علائم نیز انجام میشود. اکثر افراد مبتلا به اختلالات دوقطبی میتوانند به تثبیت قابل توجهی در نوسانات خلقی و علائم مرتبط دست یابند. موثرترین استراتژی درمانی ترکیبی از دارو و روان درمانی است.
درمان اختلال خلق ادواری در بزرگسالان و در کودکان و نوجوانان
در حالی که پزشکان که در روانپزشکی تخصص ندارند ممکن است داروهای روانگردان تجویز کنند، توصیه میشود افراد مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا برای درمان به روانپزشک مراجعه کنند. چندین نوع دارو معمولا برای درمان اختلالات دوقطبی استفاده میشود. تثبیتکنندههای خلقی معمولاً برای کنترل دورههای شیدایی تجویز میشوند. لیتیوم شاید شناخته شدهترین تثبیتکننده خلقوخو باشد، که یک داروی تثبیت کننده خلق و خو است که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده برای درمان شیدایی تایید شده است و اغلب در کنترل شیدایی و جلوگیری از عود دورههای شیدایی و افسردگی بسیار موثر است.
انواع دیگر تثبیت کنندههای خلق و خوی شامل ضد تشنج است. داروهای ضد تشنج ممکن است با لیتیوم یا با یکدیگر ترکیب شوند تا حداکثر اثر را داشته باشند. داروهای دیگری در صورت لزوم، معمولاً برای دورههای کوتاهتر، برای درمان دورههای شیدایی یا افسردگی اضافه میشوند. گاهی اوقات درمان با داروهای ضدافسردگی منجر به تغییر خلق و خوی و ایجاد یک دوره مانیک یا هیپومانیا میشوند. داروهای تثبیتکننده خلق معمولاً به تنهایی یا همراه با داروهای ضد افسردگی برای محافظت در برابر چنین تغییری مورد نیاز هستند. در کل بهتر است در مورد مصرف دارو برای درمان اختلال سیکلوتایمیا حتما از یک روانپزشک با تجربه کمک بگیرید و حتی اگر دسترسی بدون نسخه به داروها داشتید به هیچ وجه مصرف آن را شروع نکنید.
کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی به طور کلی با لیتیوم درمان میشوند، اما از داروهای دیگری نیز استفاده میشود.
داروها برای درمان اختلال سیکلوتایمیا
داروهای ضد روانپریشی اغلب برای کمک به کنترل علائم شیدایی و افسردگی در اختلال دوقطبی استفاده میشود و برخی نیز به تثبیت خلقوخوی کمک میکنند. اگر بیخوابی هم یک مشکل باشد، یک داروی بنزودیازپین با قدرت بالا مانند کلونازپام یا لورازپام ممکن است مفید باشد. با این حال، از آنجایی که این داروها ممکن است عادت ساز باشند، بهتر است کوتاه مدت تجویز شوند. گاهی برخی از انواع دیگر داروهای آرام بخش، مانند زولپیدم، به جای آن استفاده میشود.
در حال حاضر اسیدهای چرب امگا 3 موجود در روغن ماهی به دلیل خاصیت بالایی که دارند چه به تنهایی و چه زمانی که به داروهای معمولی اضافه میشوند، برای درمان طولانی مدت اختلال دوقطبی تحت مطالعه هستند.
مدیریت موثر سیکلوتایمیا ممکن است شامل تغییراتی در برنامه درمانی در دورههای مختلف در طول بیماری باشد. بیماران باید در مورد سایر داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه یا مکملهای طبیعی که ممکن است مصرف کنند به روانپزشک اطلاع دهند.
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، اغلب عملکرد غیر طبیعی غده تیروئید دارند. از آنجایی که مقدار زیاد یا خیلی کم هورمون تیروئید به تنهایی میتواند منجر به تغییرات خلقی و انرژی شود، سطح تیروئید معمولاً به دقت توسط پزشک کنترل میشود. درمان لیتیوم ممکن است باعث کاهش سطح تیروئید در برخی افراد شود و در نتیجه نیاز به مکمل تیروئید داشته باشد.
همه داروها عوارض جانبی دارند. بسته به نوع دارو، عوارض جانبی ممکن است شامل افزایش وزن، حالت تهوع، لرزش، کاهش میل جنسی، اضطراب، ریزش مو، مشکلات حرکتی یا خشکی دهان باشد. به دست آوردن تعادل مناسب از مزایای درمان ممکن است نیاز به تنظیم دوز یا نوع دارو تحت نظارت پزشک داشته باشد. بدون راهنمایی روانپزشک نباید دارو را تغییر داد یا قطع کرد.
روان درمانی برای اختلال سیکلوتایمیا
مطالعات نشان دادهاند که چندین نوع روان درمانی ارائه شده به بیماران و خانوادههای آنها میتواند منجر به افزایش ثبات خلقی، بستری شدن کمتر در بیمارستان و بهبود عملکرد در چندین زمینه شود. مداخلات روان درمانی که معمولا برای اختلال سیکلوتایمیا استفاده میشود عبارتند از درمان شناختی رفتاری، آموزش روانی، خانواده درمانی و ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی بر اهمیت ایجاد الگوهای ثابت روزانه خواب و بیداری تأکید میکند، زیرا بیداری طولانی مدت یک محرک شناخته شده برای دورههای شیدایی است. یک روانشناس دارای مجوز معمولاً چنین درمانهایی را ارائه میدهد و اغلب با روانپزشک برای نظارت بر پیشرفت بیمار همکاری میکند.
- درمان شناختی-رفتاری به افراد مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا کمک میکند تا الگوهای فکری و رفتارهای نامناسب یا منفی مرتبط با این بیماری را تغییر دهند.
- آموزش روانی شامل آموزش افراد مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا در مورد این بیماری و درمان آن و نحوه تشخیص علائم عود است تا بتوان قبل از وقوع یک دوره کامل مداخله اولیه را جستجو کرد. آموزش روانی نیز اغلب برای اعضای خانواده مفید است.
- خانواده درمانی به کاهش سطح پریشانی خانواده کمک میکند، همچنین علائم اختلال را کاهش میدهد.
- ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی به افراد مبتلا به اختلال سیکلوتایمیا کمک میکند تا هم روابط خود را بهبود بخشند و هم برنامههای روزمره را تنظیم کنند. حفظ یک برنامه روزانه و برنامه خواب میتواند به محافظت در برابر دورههای شیدایی کمک کند.
آیا ردیابی علائم خلقی کمک میکند؟
داشتن نموداری از علائم خلقی روزانه، درمانها، الگوهای خواب و رویدادهای زندگی میتواند کمک کننده باشد. در مطالعات نشان داده شده است که چنین ردیابی به بیماران و خانوادههای آنها کمک میکند تا بیماری را بهتر درک و مدیریت کنند. البته پیش از این مرحله همانطور که قبلاً هم مطرح شد باید نسبت به اختلال آگاهی بیشتری ایجاد شود. تغییرات خلقی را اغلب میتوان به موقع تشخیص داد تا از یک دوره کامل افسردگی و هیپومانیک جلوگیری شود. حتی زمانی که هیچ وقفهای در درمان وجود ندارد، تغییرات خلقی ممکن است رخ دهد و باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود تا برنامه درمانی را اصلاح کند. دقت کنید که صرفاً مصرف دارو و در موعدهای مشخص ملاقات روانپزشک، نمیتواند مفید باشد و فرد و اطرافیانش باید توجه لازم را داشته باشند تا اگر نوسانات خلقی ایجاد شد فوراً روانپزشک بیمار را در جریان بگذارند .
سخن پایانی
بی شک اختلال دو قطبی و اختلالات مربوط میتوانند برای خود فرد و اطرافیانش آزار دهنده باشند. نوسانات خلق و خو در دورههای هیپومانیک در اختلال سیکلوتایمیا گاهی برای فرد مبتلا شرایط لذت بخشی ایجاد میکند و همین میتواند منجر به تعویق انداختن درمان شود. اگر خودتان و یا یکی از عزیزانتان درگیر این اختلالها هستند پیش از هر چیز این اختلال و علائم و شرایط فرد مبتلا را بشناسید. آگاهی هر چه بیشتر در جهت اقدام زود برای درمان بسیار اهمیت دارد و بی توجهی به وجود اختلال سیکلوتایمیا میتواند آن را تبدیل به اختلال دو قطبی نوع یک یا دوقطبی نوع دو کند. داروها و رواندرمانیهای زیادی برای اختلال سیکلوتایمیا وجود دارد، پس جای نگرانی نیست.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینههای درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
No comment