اگر قصد مهاجرت دارید و درباره بخشهای ناشناخته مهاجرت چیزی نمیدانید در این مقاله بر آن هستیم تا اطلاعات جامعی در این خصوص در اختیار شما قرار دهیم.
امروزه آمار مهاجرت در طول 10 سال گذشته به دلایل گوناگونی چون جنگ، خشکسالی و کشمکشهای سیاسی افزایش 40 درصدی پیدا کرده که نشان میدهد یکی از مسائل مهم زندگی امروزه بحث مهاجرت و تفاوت فرهنگی به شمار میرود.
از طرفی بسیاری اوقات بسیاری از افراد در زمان مواجهه با مشکلات خود، به جای تمرکز روی حل مسئله و بعد ارزیابی پیامدهای راهحلی که انتخاب میکنند و آنگاه اقدام کردن، راهی را که دیگران پیش از آنها انتخاب کردهاند را بدون آشنایی و آگاهی انتخاب میکنند.
همین امر سبب بروز مشکلاتی میشود که در اثر این ناآگاهی از مهاجرت و تفاوت فرهنگی پدید آمدهاند. شواهد نشان میدهد که در مورد مهاجرت هم با چنین مسئلهای رو به رو هستیم، یعنی مهاجرت میکنیم بدون اینکه در مورد فرهنگپذیری، شوک فرهنگی مهاجرت، مشکلات فرهنگی مهاجرت، پیامدهای فرهنگی مهاجرت و حتی تاثیری که مهاجرت بر فرهنگ میگذارد، بدانیم.
از این رو در این مقاله قصد دارسم به مهاجرت و تفاوت فرهنگی و تمام مشکلات و پیامدهای مربوط به مهاجرت و فرهنگ بپردازیم تا به این وسیله بتوانید تا اندازهای آگاهی خود را افزایش داده و البته همچون همیشه، من و همکارانم در تیم تخصصی ماروم همراه شما هستیم تا در صورت نیاز مسائل خود را عمیقتر مورد بررسی قرار دهید.
فهرست مطالب
مهاجرت و فرهنگپذیری چیست؟
جالب است که مهاجرت و جابه جایی از ابتدای پیدایش انسان همراه با سرنوشت بشر بوده و تا کنون هم ادامه یافته است. افراد به صورت فردی یا جمعی و در جستن زندگی بهتر یعنی با دور شدن از شرایط و عوامل نامساعد مثل فقر، بیماری، مسائل سیاسی، کمبود غذا، بلایای طبیعی، جنگ، بیکاری و کمبود امنیت و یا دستبابی به عوامل و شرایط مساعد مثل امکانات بهداشتی بیشتر، آموزش بهتر، درآمد بیشتر، مسکن بهتر و آزادیهای سیاسی بهتر و یا حتی عوامل دیگری چون پیوستن به سایر عزیزان مهاجرت کرده ، تجربه مرحله جدید از زندگی، چون بازنشستگی در منطقهای جدید و دلایلی دیگر، مهاجرت را انتخاب کرده و در این راه خطرات و مشکلات ناشی از آن را تحمل کردهاند.
از این رو مهاجرت یک پدیده شناخته شده و اجتماعی است که همانند هر پدیده دیگر اجتماعی، دارای اهداف و انگیزه های خاص بوده و مرحله به مرحله به سیر تکاملی خود ادامه داده است.
در جریان مهاجرت مهمترین مسئله، تقابل و تغییرات فرهنگی است که میان فردی که مهاجرت میکند و جامعه مهاجر پذیر به وجود میآید.
از فرهنگ تعاریف متعددی مطرح شده است. معروفترین و شاید جامع ترین تعریفی که از فرهنگ ارائه گردیده است , متعلق به ادوارد تایلر (TYLOR) است از نگاه وی فرهنگ مجموعه پیچیده ای است که در برگیرنده علوم، دانش، هنرها، افکار و اعتقادات، قوانین و مقررات، آداب و رسوم و سنتها و به طور خلاصه کلیه آموختهها و عاداتی که یک انسان به عنوان عضو جامعه اخذ میکند، بنابراین عادات، اعتقادات، هنرها، آفرینشها عناصر مهم یک فرهنگ را تشکیل میدهند و از این طریق انسانها به همدیگر پیوند میخورند ومیان آنها روابط اجتماعی و زیست محیطی پدید میآید.
از این رو بدیهی است که چقدر مهاجرت با فرهنگ همپوشانی داشته و بهم گره خوردهاند و ما هر جا که از مهاجرت حرف بزنیم پای فرهنگ را میان میآوریم. این به آن معنی است که اگر کسی میخواهد مهاجرت کند نیاز دارد فرهنگ پذیری را از جامعه جدید بپذیرد و این مسئله در موضوع مهاجرت و تفاوت فرهنگی مسئله مهمی به شمار میرود.
شوک فرهنگی مهاجرت یا مشکلات فرهنگی مهاجرت
اولین چیزی که افراد مهاجر با آن مواجه میشوند، احساس غربت است. اما بعد از آن فرد وارد مرحله جدیدی به نام فرهنگ پذیری میشود که مجبور به سازگاری با زبان، کشور و فرهنگ جدید است.
مهاجرت و تفاوت فرهنگی امری طبیعی شمرده میشود، افراد از خانوادهای به خانوادهای دیگر، از شهری به شهر دیگر، از کشوری به کشور دیگر و… فرهنگهای منحصر به خود را دارند و وقتی یک فرد جدید به آن جامعه وارد میشود طبیعی است که شخصیت و رفتارهای فرهنگی خود را نیز به همراه خود میبرد و ممکن است احساسات و واکنشهای بسیار گوناگونی داشته باشد. مثلا ممکن است احساس سردرگمی، عصبانیت، کج خلقی و عدم اطمینان کرده و احساس کند که برای انجام کارها به دیگران وابسته است. در این صورت ما با پدیده شوک فرهنگی رو به رو شدهایم.
در حقیقت شوک فرهنگی به این معناست که تمام آنچه از قواعد و باورها، آداب و سنت و رسوم و مواردی دیگر که در بالا اشاره کردیم در فرهنگ جدید تعریف نشدهاند و ما با جنبههایی کاملا جدید و حتی در مواردی با ابعادی کاملا متضاد با فرهنگ پیشینمان رو به رو میشویم.
شوک فرهنگی مهاجرت یکی از مهمترین مسائلی است که در بحث مهاجرت و تفاوت فرهنگی همیشه مطرح میشود و یکی از نکات مهمی است که قبل از تصمیم برای مهاجرت به آگاهی زیادی نیازمند خواهد بود.
بنابراین اینکه آگاهی داشته باشیم کدام کشور چه فرهنگی دارد و پذیرش فرهنگ برای من چگونه است و من در برابر تغیرات بزرگی چون فرهنگپذیری چگونه واکنش نشان خواهم داد، بسیار مهم و موثر خواهد بود.
اما شوک فرهنگی چهار مرحله دارد اگر آنها را خوب درک کنید میتوانید بهتر با احساسات و تجربه شوک فرهنگی کنار بیایید:
اولین مرحله، دوره ماه عسل یا خوشحالی است که به محض ورود به کشور دیگر امیدها و انتظارات زیادی دارید همه چیز برایتان جالب توجه و هیجان انگیز است.
دورمین مرحله، بحران فرهنگی یا ناامیدی است که با مشکلات زیادی مثل پیدا کردن خانه یا کار یا ثبت نام کلاس زبان روبرو می شوید. امکان دارد احساسات مختلفی مثل نارضایتی، نا امیدی، خجالت، ترس، عصبانیت، احساس گناه، دلتنگی برای کشورتان، تحریک پذیری و یا افسردگی را تجربه کنید. بعضیها حتی با مشکلاتی مثل بیخوابی، خستگی، بیاشتهایی و بیعلاقگی روبرو میشوند. گفتنی است خیلی از افراد هیچ تلاشی برای خروج از این مرحله انجام نمیدهند و اصطلاحا در این مرحله گیر میکنند.
مرحله سوم، جا افتادن یا بهبود است که با بهتر شدن زبان آن کشور و بیشترشدن تجربه ،احساس میکنید کنترل بیشتری بر اوضاع دارید. شاید هنوز تردیدهایی داشته باشید یا از خودتان مطمئن نباشید و گاهی هنوز انتظارات شما به آسانی برآورده نشوند.
مرحله چهارم تسلط یا دوفرهنگی نام دارد. در این مرحله کارهای شما روی روال افتادهاند. به زبان، عادتها، سنتها، غذا و مردم کشور جدید، بیشتر عادت کرده اید. احساس راحتی بیشتری میکنید و آن کشور را به عنوان خانه خود قبول میکنید.
علائم شوک فرهنگی در مهاجرت
به صوررت جامع گفته میشود که این علائم میتواند نشان دهنده شوک فرهنگی در مهاجرت و فرهنگ پذیری، باشد.
- احساس غم و تنهایی
- سردرد، درد و آلرژی
- بی خوابی یا خواب آلودگی زیاد
- احساس خشم و افسردگی
- آسیبپذیری ایده آل دیدن فرهنگ خود
- تلاش زیاد برای سازگاری با چالشها در فرهنگ جدید
- بزرگ به نظر رسیدن کوچکترین مشکلات
- احساس خجالتی بودن
- وسواس تمیزی
- غرق شدن در حس غم غربت
- احساس گم شدن یا گیجی
چگونه مشکلات فرهنگی در مهاجرت را حل کنیم؟
باز هم اشاره میکنیم که آگاهی و تلاش برای بودن در مسیر آگاهی همانطور که در هر مسئلهای کمک کننده است در بحث مهاجرت و تفاوت فرهنگی و غلبه بر شوک فرهنگی و عبور از مشکلات فرهنگی مهاجرت بسیار موثر است.
بنابراین با آگاهی میتوانید اقدامات لازم را انجام دهید و حتی با آگاهی در مییابید که چه زمانی نیاز دارید تا از متخصص کمک بگیرید.
با تمام اینها توجه داشته باشید که بهترین راه غلبه بر شوک فرهنگی هم سو شدن با آن است. به این معنا که تلاش کنیم تا خود را با آن تطبیق دهیم و یا راهی را بیابیم که بتوانیم تفاوت را پذیرفته و مسیری برای حضور در این تفاوت را خلاقانه پیدا کنیم.
پیامدهای فرهنگی مهاجرت
مهاجرت به عنوان یک پدیده اجتماعی تأثیر و نفوذ قابل ملاحظهای در ابعاد فرهنگی و زوایای اجتماعی دارد. مهاجرت تصمیمی ساده و روشن، که آیندهای مشخص پیش روی مهاجر قرار دهد نیست و بر اساس اثرات محیط برمهاجران و همچنین اثرات مهاجران بر محیط جدید متفاوت خواهد بود؛ علاوه بر این اثرات مهاجرت بر مهاجران یکسان نبوده و ممکن است متغیرهای گوناگون همچون تحصیلات، شغل، میزان درآمد، سن، مدت اقامت، فاصله محل سکونت نسبت به مقصد و…. به میزانهای متفاوت برآنها تأثیر بگذارند.
میتوان گفت افرادي كه مهاجرت ميكنند از يك سو سعي دارند فرهنگ پيشين خود را فراموش كنند و از آن جدا شوند و از سوي ديگر در همنوايي يا تطبيق خود با هنجارها و موازين فرهنگي جديد تلاش ميكنند. به همين علت و با توجه به اين كه فرهنگ پيشين در مقابل فرهنگ جديد مقاومت دارد به سادگي تسليم نميشود، جريان پيچيده و كندي به وجود ميآيد كه ممكن است تا آخر عمر، فرد مهاجر را تحتتأثير خود قرار دهد.
از بين رفتن هويت فرهنگي و بومي از دیگر پیامدهای مهاجرت به شمار میرود. مهاجرين با كوله باري از هنجارها و رفتارهاي قومي و ملي خويش ترك ديار ميكنند و به جامعههايي وارد ميشوند كه براي خود، هنجارها و آداب و رسوم ويژهاي دارد و از تازه وارد آن نيز انتظار دارد كه خود را با آنها همراه و سازگار كنند. ارتباط آزاد و طبيعي دو قوم با يكديگر، كه در آن عناصري از فرهنگ يك قوم بدون هيچ الزامي و اجباري به قوم ديگر منتقل گردد، برخورد فرهنگي نام دارد و سبب تغیرات فرهنگي و اجتماعي ميشود.
از طرف دیگر از ديدگاه فرهنگی، نکته مورد اهمیت در تمام مهاجرتها، یکسان نبودن فرهنگ مبدأ و مقصد است. تفاوتهای فرهنگی میان مبدأ و مقصد مهاجرت میتواند منشأ مسائل و مشکلاتی برای مهاجرت و تفاوت فرهنگی باشد. مثلا فراوانی میزان ناهنجاریهای اجتماعی و افت تحصیلی، از نمونههای بارز اینگونه مشکلات است.
مهاجرت بر دينداري نیز تأثیر دارد. مهاجرتها زمینه لازم را برای تغییرات فرهنگی اجتماعی و حتی سلسله مراتب ارزشها پدید میآورند و در نتیجه تغییرات در مناسبات و آداب و رسوم فرهنگی، اجتماعی و تفاوت در هنجارهای فرهنگی، اجتماعی و دینی مهاجران را در پی دارد. بنابراین، مهاجرت در باورهای فرد مهاجر تأثیرگذار است و یکی از این باورها نیز عقاید دینی و معنوی افراد است.
تاثیر مهاجرت بر فرهنگ
فرهنگ و باورهای فرهنگی حتی میتوانند از طرق گوناگون چون شبکههای ماهوارهای، اجتماعی، رادیو تلویزیون و غیره منتشر شوند و تاثیرات فرهنگی به طور معمول از جوامع بزرگ به کوچک، از شهر به روستا و از جامعه مهاجر پذیر بر مهاجرین منتقل میشود.
در این بخش از بحث مهاجرت و تفاوت فرهنگی میتوان به این مهم اشاره کرد که مهاجرت به طور کل تحولات فرهنگی را به دنبال دارد، چون جامعه مهاجر پذیر، مهاجر را ملزم میکند تا هنجارها و الگوهای جامعه را بپذیرد و خود را با جامعه تطبیق دهد. این مسئله به سادگی روی نمیدهد افراد مهاجر مقاومت نشان میدهند اما در طول زمان به واسطه فقر فرهنگی و فشارهای اجتماعی و همین طور نیازهای روزمرهشان ، تلاش میکنند تا این انطباق را در خود ایجاد کنند.
گفتنی است در صورتی که فرد از جامعه مبدا خود به طور کل قطع ارتباط کرده باشد، این مقاومت به مراتب سریعتر از میان میروند تا زمانی که این ارتباط برقرار باشد.
میتوان گفت مهاجرت به عنوان یک پدیده اجتماعی و فرهنگی دارای پیامدهای آشکار و پنهان و مناسب و حتی نامناسب فرهنگی و اجتماعی است که این تا اندازه قابل توجهی به ویژگیهای فرد مهاجر بستگی دارد.
سخن پایانی
آنچه در موضوع مهاجرت و تفاوتهای فرهنگی به آن پرداختیم در اولین گام تحقیق و ارزیابی شخصی و کمک از افراد متخصص در امر برای مهاجرت است.
در گام بعد آنچه مورد توجه قرار میگیرد مسئله فرهنگپذیری خواهد بود، که مهم است فرد در مورد فرهنگ غالب و بعضی خورده فرهنگها در محل زندگی جدید خود اطلاعاتی کسب کند به این ترتیب تا اندازهای در برابر پدیده شوک فرهنگی هم ایمن میشود.
در بخش پیامدهای فرهنگی مهاجرت باید بدانیم در ابعاد مختلف ما چون هویت، زندگی اجتماعی و تحصیلی و حتی در ابعادی چون ابعاد دینی و اعتقادی هم پیامدهای مهاجرت و تفاوتهای فرهنگی تاثیرگذار خواهند بود.
در سایت مجموعه تخصصی ماروم مقالات بسیاری در زمینه مهاجرت نوشته شده که میتوانید برای مطالعات بیشتر به آنها مراجعه کنید.
معرفی نویسنده: رفیعه السادات شهیدی
کارشناسی و کارشناسی ارشد رو در رشته مشاوره و راهنمایی گذروندم.
در زمینه رشد فردی، مهارتهای زندگی و ارتباطی آموزش دیدم و دورههای متعددی رو گذروندم؛
چرا که معتقدم در نقش یک درمانگر نیاز به آموزش دیدن و به روز نگه داشتن دانشم یک نیاز اساسی است.
در حال حاضر در زمینه رشد فردی، ترمیم ارتباط با خود و مشاوره پیش از ازدواج، زوج درمانی، شکست عاطفی و روابط خانوادگی به عنوان درمانگر فعالیت دارم.
No comment