شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید که باید برای دریافت کمک به روانشناس مراجعه کنید یا روانپزشک؟

 فرق بین یک روانشناس و روانپزشک چیست؟ کدام یک برای مشکل شما مناسبتر است؟

برای پاسخ به این پرسش‌ها نیاز به تعاریفی از دو رشته روانشناسی و روانپزشکی داریم که در ادامه به تدریج به آنها می‌پردازیم.

روانپزشکی چیست؟ روانپزشکی شاخه ای از پزشکی است که به تشخیص، درمان و پیشگیری از اختلالات روانی، هیجانی و رفتاری می‌­پردازد. روانپزشک، پزشکی است که در زمینه سلامت روان تخصص دارد و ابعاد روانی و جسمانی اختلالات روانشناختی را بررسی می­‌کند. روانپزشکان نه تنها برای درمان از روان‌­درمانی استفاده می­‌کنند، بلکه قادرند به عنوان بخشی از فرآیند درمان، دارو نیز تجویز کنند. اثرگذاری روان درمانی و استفاده از دارو برای اکثر اختلالات روانشناختی ثابت شده و اغلب اوقات ترکیب این دو، نتیجه بهتری را به دنبال دارد.

مردم به دلایل متعددی نیازمند خدمات روانپزشکی ‌می‌­باشند. مشکلات ناگهانی همچون حمله‌های وحشت زدگی، توهمات ترسناک، افکار خودکشی، احساس ناامیدی و غم و همچنین اضطراب غیرقابل کنترلی که عملکرد زندگی روزمره آن­ها را مختل کرده.

تشخیص بیماران

به علت تحصیلات پزشکی، علاوه بر گفت­وگو با بیماران، انجام طیف وسیعی از آزمایش­های پزشکی و اجرای آزمون­‌های روانشناختی، به روانپزشکان کمک می‌­کند تا تصویری دقیق و با جزئیات از وضعیت روانی و جسمی بیماران ارائه ­دهند.

تحصیلات و آموزش‌­های بالینی روانپزشکان این امکان را فراهم می­‌کند تا رابطه پیچیده­ی بیماری­‌های پزشکی و هیجانی را درک کنند، تاثیرات ژنتیک و سابقه خانوادگی را در نظر داشته باشند و از داده‌­های جسمی و روانشناختی در جهت تشخیص و تهیه­ طرح­‌های درمانی استفاده کنند. تشخیص­‌های خاص نیز براساس معیارهای موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی که شامل توصیف، نشانه‌­ها و سایر ملاک‌­های تشخیص است؛ صورت می­‌گیرد.

روانپزشکان از چه روش­های درمانی استفاده می­کنند؟  

روانپزشکان از انواع متفاوتی از روش­های درمانی همچون، روش­های مختلف روان‌درمانی، داروها، مداخلات روانی اجتماعی و سایر روش­‌های درمانی متناسب با نیاز بیمار (الکتروشوک یا درمان با تشنج الکتریکی) استفاده می­‌کنند.

روان درمانی که گاهی به اختصار درمان (Therapy) نیز خوانده می­‌شود، نوعی از درمان است که شامل ارتباط گفتاری بین درمانگر و مراجع می­‌باشد و می­‌تواند برای درمان طیف وسیعی از اختلالات روانی و مشکلات هیجانی استفاده گردد. هدف روان درمانی از بین بردن و کنترل نشانه­های آزاردهنده و ناتوان کننده­، در جهت بهبود عملکرد مراجع می‌­باشد. بسته به وسعت و شدت اختلال، طول مدت درمان از چند جلسه در هفته تا تعداد بیشتری از جلسات در سال‌های متمادی، متغیر است. 

روان درمانی انواع مختلفی دارد. در برخی از آن­ها به مراجع کمک می­‌شود تا رفتار و الگوهای افکاری خود را تغییر دهد، در برخی دیگر این کمک در جهت یافتن تاثیر ارتباطات و تجارب گذشته بر رفتارهای فعلی است و سایر انواع روان درمانی که هریک برای حل مشکلات، راهکار مشخصی دارند.  رفتاردرمانی شناختی یک درمان هدف محور، با تمرکز بر حل مسئله می­‌باشد. روان تحلیل­گری نوع فشرده­ای از روان درمانی فردیست که به جلسات مکرر در طی چندین سال نیاز دارد.

کاربرد داروها برای اختلالات روانی نیز همانند بیماری­های جسمانی می‌­باشد. پس از انجام ارزیابی­های دقیق، روانپزشکان دارو را برای درمان اختلال تجویز می­‌کنند. داروهای روانپزشکی از عدم تعادل مواد شیمیایی مغز، که به نظر می­‌رسد در بروز برخی از اختلالات روانی نقش داشته باشد؛ جلوگیری می­‌کند. علاوه بر این بیمارانی که تحت درمان دارویی طولانی مدت هستند، برای کنترل اثربخشی دارو و عوارض جانبی احتمالی، باید روانپزشک خود را به صورت دوره‌­ای ملاقات کنند.

طبقه بندی داروها

• داروهای ضد افسردگی – برای درمان افسردگی، اختلال هراس ، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ، اضطراب ، وسواس فکری عملی ، اختلال شخصیت مرزی و اختلالات خوردن استفاده می شود.
• داروهای ضد روان پریشی – برای درمان علائم روان پریشی (توهم و هذیان) ، اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی استفاده می شود.

• داروهای آرامبخش و ضد اضطراب – برای درمان اضطراب و بی خوابی استفاده می شود.
• داروهای خواب آور – برای شروع و حفظ خواب استفاده می شود.
• تثبیت کننده های خلق و خو – برای درمان اختلال دو قطبی استفاده می شود.
• محرک ها – برای درمان ADHD استفاده می شود.

• روانپزشکان اغلب داروها را به همراه روان درمانی تجویز می کنند.

سایر روش‌­های درمانی نیز استفاده می­‌شوند: درمان با تشنج الکتریکی، یک درمان پزشکی است که با اتصال جریان الکتریکی به مغز، به ویژه برای درمان اختلال افسردگی شدید که به سایر درمان­‌ها پاسخ نداده، استفاده می­‌شود. تحریک عمقی مغز، تحریک عصب واگ و تحریک مغناطیسی مغز چند روش درمانی جدیدتر هستند که برای درمان برخی از اختلالات روانی استفاده می‌­شوند. نوردرمانی نیز روش درمانی است که برای درمان افسردگی فصلی استفاده می‌­شود.

آموزش و تحصیلات روانپزشکی

یک روانپزشک باید پس از گذراندن دوره‌­های آموزشی پزشکی و اخذ مدرک دوره پزشکی، دوره تخصصی روانپزشکی را در چهار سال بگذراند. اولین سال دوره کارآموزی عموما در بیمارستان و کار با بیمارانی که طیف وسیعی از بیماری‌­های بالینی دارند سپری می‌­شود. پس از آن روانپزشک کارآموز سه سال دیگر را نیز به یادگیری و کسب تجربه در تشخیص و درمان اختلالات روانی می­‌گذراند. مواردی همچون انواع گوناگون روش­های روان درمانی، استفاده از داروها و سایر روش‌­های درمانی همه و همه اطلاعاتی هستند که روانپزشک در طول تحصیل و آموزش در بیمارستان‌­ها، کلینیک‌­ها و اتاق­‌های فوریت پزشکی بدست می­‌آورد.

علاوه بر موارد ذکر شده برخی از روانپزشکان نیز پس از چهار سال آموزش عمومی در این رشته، در دوره­های آموزش­ تخصصی نیز شرکت می­‌کنند و در دوره‌­هایی همچون مواردی که در ادامه گفته خواهد شد گواهی می­‌گیرند:

• روانپزشکی کودک و نوجوان
• روانپزشکی سالمندان
• روانپزشکی قانونی
• روانپزشکی اعتیاد
• داروهای درد
• داروهای روان تنی
• درمان خواب
• بعضی روانپزشکان در حیطه ی روان تحلیلگری یا پژوهش روانپزشکی نیز آموزش می بینند.
  
  

روانپزشکان کجا کار می­کنند؟

روانپزشکان  در مجموعه‌­های مختلفی مشغول به کار می­‌شوند؛ مطب شخصی، کلینیک‌­ها، بیمارستان‌­های عمومی و روانپزشکی، مراکز درمانی دانشگاه‌­ها و زندان­‌ها، مراکز نگهداری سالمندان، محیط­‌های صنعتی، دولتی، مراکز نظامی و توان‌بخشی، اورژانس‌­ها و … .

روانپزشک و روانشناس چه تفاوتی دارند؟

روانپزشک پزشکی است که در دوره تخصص، روانپزشکی را انتخاب کرده است و می‌­تواند علاوه بر روان‌­درمانی، درمان­های پزشکی و دارو نیز تجویز کند.

در حالی که یک روانشناس، با ادامه تحصیل در رشته­‌ی روانشناسی و اخذ مدرک در مقاطع تحصیلات تکمیلی، غالبا آموزش­های گسترده­ای در زمینه پژوهش و کارآموزی بالینی، گذرانده است. روانشناسان، اختلالات روانی را با روان درمانی درمان می‌­کنند و برخی از آن­ها به طور تخصصی در زمینه ارزیابی و سنجش روانشناختی کار می‌­کنند.