smiling young brunette caucasian girl gestures six with fingers looking at camera isolated on white background with copy space


انواع مختلفی از هیجان ها وجود دارد که بر نحوه زندگی و تعامل ما با دیگران تأثیر می‌گذارد. گاهی اوقات ممکن است به نظر برسد که تحت کنترل این هیجان ها هستیم. انتخاب‌هایی که انجام می‌دهیم، اقداماتی که انجام می‌دهیم و تصوراتی که داریم همگی متأثر از هیجان هایی است که در هر لحظه تجربه می‌کنیم.

روانشناسان همچنین سعی کرده اند انواع مختلف هیجانات را که افراد تجربه می‌کنند، شناسایی کنند. چند نظریه مختلف برای دسته بندی و توضیح هیجاناتی که افراد تجربه می‌کنند، پدید آمده است.

هیجان های اساسی

در طول دهه 1970، روانشناس پل اكمن شش هیجان اساسی را كه به نظر او در همه فرهنگ‌های بشری تجربه شده بود، شناسایی كرد. هیجاناتی که او تشخیص داد شادی، غم، تنفر، ترس، تعجب و خشم بود. او بعدا لیست هیجانات اساسی خود را گسترش داد و شامل مواردی مانند غرور، شرم و خجالت شد.

ترکیب هیجانات

رابرت پلوچیک، روانشناس، نقل قولی از چرخه هیجانات ارائه داد. که چیزی شبیه به چرخه رنگ بود. هیجان ها را می‌توان با یکدیگر ترکیب کرد تا هیجانات متفاوتی را ایجاد کند، درست مانند ترکیب رنگ‌ها برای ایجاد رنگ‌های دیگر.

بر اساس این نظریه، هیجانات اساسی‌تر چیزی شبیه به اجزای سازنده عمل می کنند. هیجانات پیچیده‌تر، گاهی ترکیبی از این هیجانات اساسی‌تر هستند. به عنوان مثال، هیجانات اساسی مانند شادی و اعتماد را می‌توان برای ایجاد عشق ترکیب کرد.

یک مطالعه در سال 2017 نشان می‌دهد که هیجانات اساسی‌تری نسبت به آنچه قبلاً تصور می‌شد وجود دارد. در مطالعه منتشر شده در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم، محققان 27 دسته مختلف هیجانات را شناسایی کردند.

با این حال، محققان دریافتند که به جای اینکه این هیجان ها  کاملاً متمایز باشند، مردم این هیجانات را در امتداد یک شیب تجربه می‌کنند. بیایید نگاهی دقیق تر به برخی از انواع اساسی هیجانات بیندازیم و تأثیر آن‌ها بر رفتار انسان را بررسی کنیم.

شادی

از بین انواع مختلف هیجانات، شادی چیزی است که مردم برای آن بیشتر تلاش می‌کنند. شادی اغلب به عنوان یک حالت احساسی دلپذیر تعریف می‌شود که با احساس قناعت، لذت، رضایت و بهزیستی مشخص می‌شود.

تحقیقات درباره شادی از دهه 1960 در تعدادی از رشته‌ها، از جمله شاخه روانشناسی معروف به روانشناسی مثبت‌گرا، به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. این نوع هیجانات گاهی اوقات از طریق‌های زیر بیان می‌شوند:
 1. حالات صورت: مانند لبخند زدن
 2. زبان بدن: مانند یک حالت آرام
3. تن صدا: شیوه ای خوش بینانه و دلپذیر برای صحبت کردن

در حالی که شادی به عنوان یکی از هیجان های اساسی انسان در نظر گرفته می‌شود، چیز‌هایی که ما فکر می کنیم باعث ایجاد شادی می‌شوند به شدت تحت تأثیر فرهنگ هستند. به عنوان مثال، در فرهنگ غرب تمایل دارند تأکید کنند که دست‌یابی به موارد خاصی مانند خرید خانه یا داشتن شغل پردرآمد باعث خوشبختی می‌شود.

واقعیت‌هایی که در واقع به شادی کمک می‌کند اغلب بسیار پیچیده‌تر و بسیار شخصی‌تر است. مردم مدت هاست معتقدند که شادی و سلامتی با‌هم ارتباط دارند و تحقیقات از این ایده حمایت کرده اند که شادی می‌تواند در سلامت جسمی و روانی نقش داشته باشد.

شادی با پیامد‌های مختلفی از جمله افزایش طول عمر و افزایش رضایت زناشویی مرتبط بوده است، و برعکس، ناراحتی با انواع پیامدهای ضعیف سلامتی مرتبط است.

به عنوان مثال استرس، اضطراب، افسردگی و تنهایی با مواردی مانند کاهش ایمنی، افزایش التهاب و کاهش امید به زندگی مرتبط است.

غم

غم نوع دیگری از هیجانات است که اغلب به عنوان یک حالت عاطفی گذرا تعریف می شود که با احساس ناامیدی، اندوه، ناامیدی، بی علاقگی و خلق و خوی تضعیف شده مشخص می‌شود.

مانند سایر هیجانات، غم و اندوه چیزی است که همه افراد گاه به گاه آن را تجربه می‌کنند. در برخی موارد، افراد می‌توانند دوره‌های طولانی و شدید غم را تجربه کنند که می تواند به افسردگی تبدیل شود. اندوه را می توان به طرق مختلف بیان کرد، از جمله: گریه، خلق و خوی تضعیف شده، بی حالی، سکوت، کناره گیری از دیگران و …

نوع و شدت غم بسته به علت اصلی آن متفاوت است و نحوه برخورد افراد با چنین احساساتی نیز می‌تواند متفاوت باشد.

غم اغلب می تواند افراد را به سمت مکانیسم‌های مقابله ای مانند اجتناب از دیگران، خوددرمانی و افکار منفی سوق دهد. چنین رفتارهایی در واقع می‌توانند احساس غم و اندوه را تشدید کرده و مدت احساسات را طولانی‌تر کنند.

ترس

ترس یک احساس قوی است که می‌تواند نقش مهمی در بقا داشته باشد. هنگامی که با نوعی خطر روبرو می‌شوید و ترس را تجربه می‌کنید، چیزی را که به عنوان واکنش مبارزه یا فرار شناخته می شود، پشت سر می‌گذارید.

ماهیچه‌های شما سفت می‌شوند، ضربان قلب و تنفس شما افزایش می‌یابد و ذهن شما هوشیارتر می‌شود و بدن شما را آماده می‌کند که یا از خطر فرار کرده یا بایستد و بجنگد. این پاسخ به شما اطمینان می‌دهد که آمادگی لازم برای مقابله موثر با تهدیدات محیط خود را دارید. بیان این نوع احساسات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

  1. حالت‌های صورت: مانند گشاد شدن چشم ها و عقب کشیدن چانه
  2. زبان بدن: سعی در جهت پنهان شدن از تهدید یا فرار
  3. واکنش‌های فیزیولوژیکی: مانند تنفس سریع و ضربان قلب بالا

البته همه ترس را به یک شکل تجربه نمی‌کنند. برخی از افراد ممکن است نسبت به ترس حساس‌تر باشند و موقعیت‌ها یا اشیاء خاصی ممکن است باعث ایجاد این احساس شوند.

ترس پاسخ هیجانی به تهدید فوری است. ما همچنین می‌توانیم واکنش مشابهی در مورد تهدید‌های پیش‌بینی شده یا حتی افکار خود در مورد خطرات احتمالی ایجاد کنیم، و این چیزی است که ما عموماً آن را اضطراب می‌پنداریم. به عنوان مثال، اضطراب اجتماعی شامل ترس پیش‌بینی شده از موقعیت های اجتماعی است.

قرار گرفتن مکرر در معرض شی یا موقعیت ترس می‌تواند منجر به آشنایی و سازگاری شود که می تواند احساس ترس و اضطراب را کاهش دهد.

اضطراب را کاهش دهد.

نفرت

نفرت یکی دیگر از شش هیجان اصلی اولیه است که توسط اکمن توصیف شده است. نفرت را می‌توان به طرق مختلف نشان داد، از جمله:

  1. زبان بدن: دور شدن از موضوع انزجار
  2. واکنش‌های فیزیکی: مانند استفراغ یا خارش
  3. حالت‌های صورت: مانند چروک بینی و پیچ خوردن لب بالا

این احساس دافعه می‌تواند ناشی از چیز‌های زیادی باشد، از جمله طعم، بینایی یا بوی نامطبوع. محققان معتقدند که این احساس در واکنش به غذاهایی که ممکن است مضر یا کشنده باشند ایجاد شده است. به عنوان مثال وقتی مردم غذاهایی را که بد شده اند بو می‌کنند یا می چشند، نفرت یک واکنش معمولی است.

بهداشت ضعیف، عفونت، خون، پوسیدگی و مرگ نیز می‌تواند باعث واکنش ناپسندی شود. این ممکن است راه بدن برای اجتناب از مواردی باشد که ممکن است بیماری‌های قابل انتقال را حمل کنند.

همچنین وقتی افراد مشاهده می‌کنند که رفتار‌های ناپسند، غیراخلاقی یا شرورانه ای از خود نشان می‌دهند، انزجار اخلاقی را تجربه می‌کنند.

خشم

خشم می‌تواند هیجانی بسیار قوی باشد که با احساس خصومت، آشفتگی، سرخوردگی و تضاد با دیگران مشخص می‌شود. مانند ترس، خشم یا عصبانیت می‌تواند در مبارزه یا واکنش بدن شما نقش داشته باشد.

وقتی تهدیدی احساس خشم ایجاد می‌کند، ممکن است تمایل داشته باشید که از خطر دوری کرده و از خود محافظت کنید. خشم اغلب از طریق راه های زیر نشان داده می‌شود:

  1. حالت‌های صورت: مانند اخم یا چشمک زدن
  2. زبان بدن: مانند اتخاذ موضع قوی یا روی گردانی
  3. تن صدا: مانند تند صحبت کردن یا داد زدن
  4. واکنش‌های فیزیولوژیکی: مانند تعریق یا قرمز شدن
  5. رفتار‌های تهاجمی: مانند ضربه زدن ، لگد زدن یا پرتاب کردن اجسام

در حالی که عصبانیت اغلب به عنوان یک هیجان منفی تلقی می‌شود، گاهی اوقات می‌تواند چیز خوبی باشد. این می‌تواند برای روشن شدن نیاز‌های شما در یک رابطه سازنده باشد و همچنین می‌تواند شما را برای اقدام و یافتن راه حل برای مواردی که شما را آزار می‌دهد، آماده کند.

با این حال، عصبانیت زمانی می‌تواند مشکل‌ساز شود که بیش از حد باشد یا به طریقی ناسالم، خطرناک یا مضر برای دیگران بیان شود. خشم کنترل نشده می‌تواند به سرعت به تجاوز، سوء استفاده یا خشونت تبدیل شود.

این نوع احساسات می‌تواند پیامد‌های روانی و جسمی داشته باشد. عصبانیت کنترل نشده می‌تواند تصمیمات منطقی را دشوار کند و حتی می‌تواند بر سلامت جسمی شما نیز تأثیر بگذارد.

عصبانیت با بیماری های قلبی عروقی و دیابت ارتباط دارد. همچنین با رفتارهایی مرتبط است که خطرات سلامتی مانند رانندگی پرخاشگرانه، مصرف الکل و سیگار کشیدن را در پی دارند.

تعجب

غافلگیری یکی دیگر از شش نوع اساسی هیجان های انسان است که توسط اکمن توصیف شده است. غافلگیری معمولاً بسیار مختصر است و با یک واکنش فیزیولوژیکی وحشتناک در پی چیزی غیر منتظره مشخص می‌شود.

این نوع احساسات می‌تواند مثبت، منفی یا خنثی باشد. به عنوان مثال، یک شگفتی ناخوشایند ممکن است شامل این باشد که شخصی از پشت درخت بیرون بیاید و شما را بترساند. یا یک نمونه از یک شگفتی دلپذیر می‌تواند ورود به خانه باشد تا دریابید که نزدیک‌ترین دوستان شما برای جشن تولد شما جمع شده اند. غافلگیری اغلب با ویژگی‌های زیر نشان داده می‌شود:

  1. حالت‌های صورت: مانند بالا بردن ابرو‌ها ، پهن شدن چشم‌ها و باز کردن دهان
  2. واکنش‌های فیزیکی: مانند پرش به عقب
  3. واکنش‌های شفاهی: مانند فریاد زدن یا نفس‌های تند کشیدن

غافلگیری نوع دیگری از هیجانات است که می‌تواند باعث مبارزه یا فرار شود. هنگام وحشت، افراد ممکن است دچار ترشح آدرنالین شوند که به بدن برای آماده شدن برای مبارزه یا فرار کمک می کند.

شگفتی می‌تواند تأثیرات مهمی بر رفتار انسان داشته باشد. به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده است که مردم تمایل دارند به طور نامتناسب به وقایع شگفت انگیز توجه کنند.

به همین دلیل است که رویداد‌های شگفت انگیز و غیرمعمول در اخبار بیشتر از دیگران در حافظه متمایز می‌شوند. تحقیقات همچنین نشان داده است که افراد بیشتر تحت تأثیر بحث‌های شگفت انگیز قرار می‌گیرند و از اطلاعات شگفت انگیز بیشتر می‌آموزند.

انواع دیگر هیجانات

شش هیجان اساسی که توسط اکمن شرح داده شده ، تنها بخشی از انواع مختلف هیجانات است که افراد قادر به تجربه آن‌ها هستند. نظریه اکمن نشان می‌دهد که این هیجانات اصلی در همه ی فرهنگ‌ها در سراسر جهان وجود دارند.

با این حال ، نظریه‌های دیگر و تحقیقات جدید به بررسی انواع مختلف هیجانات و نحوه طبقه بندی آن‌ها ادامه می‌دهند. اكمن بعداً تعدادی از هیجانات دیگر را به لیست خود اضافه كرد، اما پیشنهاد كرد كه برخلاف شش هیجان اولیه خود، همه آن‌ها را نمی‌توان لزوماً از طریق حالات چهره رمزگذاری كرد. برخی از احساساتی که بعداً او شناسایی کرد شامل موارد زیر بود: تحقیر، قناعت، خجالت، گناه، افتخار در موفقیت، تسکین، رضایت، شرمندگی و  …

مروری بر آنچه گفتیم...

هیجانات نقش مهمی در نحوه زندگی ما دارند، از تأثیرگذاری بر نحوه تعامل با دیگران در زندگی روزمره تا تأثیرگذاری بر تصمیماتی که می‌گیریم. با درک برخی از انواع مختلف هیجان‌ها، می‌توانیم درک عمیق تری از نحوه ابراز این احساسات و تأثیر آنها بر رفتارمان به‌دست آوریم.

No comment

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *