اختلال هماهنگی رشدی چیست؟

کودکان به طور معمول توانایی نشستن، ایستادن، راه رفتن و صحبت کردن را در سنین قابل پیش بینی به دست می‌آورند. وقتی آنها در دستیابی به این نقاط عطف تأخیر داشته باشند، ممکن است به دلیل یک مشکل رشدی باشد. اختلال هماهنگی رشدی یا  DCD  یکی از این شرایط است.

DCD عدم هماهنگی بین نیات ذهنی شما و توانایی شما برای وادار کردن بدن به انجام آن نیات است. برای مثال، ممکن است فکر کنید، “من باید بند کفشم را ببندم.” با این حال، مغز شما دستورالعمل بستن کفش را به درستی به دست و پای شما ارسال نمی‌کند. مغز شما می‌داند که چگونه کفش‌ها را ببندد، اما دستان شما نمی‌توانند دستورات مغزتان را دنبال کنند. همین اتفاق زمانی می‌افتد که بخواهید بدوید، بپرید، بنویسید، دکمه‌های پیراهن را ببندید و بسیاری از کارهای دیگر که اکثر مردم آن را بدیهی می‌دانند.

افراد مبتلا به DCD عموماً هوش طبیعی دارند. با این حال، DCD گاهی اوقات “سندرم کودک دست و پا چلفتی” نامیده می‌شود و ممکن است باعث شود دیگران فکر کنند که افراد مبتلا به این بیماری ناتوان یا کم هوش هستند زیرا نمی‌توانند وظایف اساسی را انجام دهند. این وضعیت را می‌توان یک اختلال دوران کودکی در نظر گرفت، اما اثرات DCD تا بزرگسالی ادامه دارد. در ادامه با این اختلال و راه‌های بهبود آن آشنا خواهید شد.

فهرست مطالب

علائم اختلال هماهنگی رشدی چیست؟

علائم DCD می‌تواند بلافاصله پس از تولد ظاهر شود. نوزادان ممکن است در یادگیری نحوه مکیدن و بلعیدن شیر دچار مشکل شوند. کودکان نوپا ممکن است در یادگیری غلت زدن، نشستن، خزیدن، راه رفتن و صحبت کردن کند باشند.

با ورود به مدرسه، علائم این اختلال بیشتر قابل توجه است. علائم DCD شامل موارد زیر است:

  • راه رفتن ناپایدار
  • مشکل در پایین رفتن از پله‌ها
  • انداختن اشیا
  • برخورد به دیگران
  • مشکل در بستن بند کفش، پوشیدن لباس و سایر فعالیت‌های مراقبت از خود
  • مشکل در انجام فعالیت‌های مدرسه مانند نوشتن، رنگ آمیزی و استفاده از قیچی

افراد مبتلا به DCD ممکن است با آگاهی از مشکلشان، از فعالیت‌های ورزشی یا اجتماعی کناره‌گیری کنند. با این حال، ورزش کم می‌تواند منجر به ضعف عضلات و افزایش وزن شود. حفظ مشارکت اجتماعی و شرایط بدنی خوب، برای غلبه بر چالش‌های DCD ضروری است.

اختلال هماهنگی رشدی در dsm 5

تشخیص DCD دشوار است زیرا ممکن است علائم با علائم سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود. راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویرایش پنج , DSM-V چهار معیار را فهرست می‌کند که برای تشخیص DCD باید رعایت شوند:

  • کودک در رسیدن به نقاط عطف حرکتی تاخیر نشان می‌دهد.
  • این وضعیت به طور قابل توجهی با فعالیت‌های زندگی روزمره و یا عملکرد تحصیلی تداخل دارد.
  • علائم در اوایل زندگی کودک شروع می‌شود.
  • مشکلات مربوط به مهارت‌های حرکتی با ناتوانی ذهنی، اختلال بینایی یا اختلالات مغزی بهتر توضیح داده نمی‌شوند.
اختلال هماهنگی رشدی در dsm 5

علائمی که والدین باید جدی بگیرند

کودک مبتلا به اختلال هماهنگی رشدیDCD ممکن است ترکیبی از چندین مشکل در درجات مختلف داشته باشد که عبارتند از:

  • تعادل ضعیف
  • هماهنگی حرکتی درشت ضعیف
  • وضعیت بدنی ضعیف
  • مشکل در پرتاب و گرفتن توپ
  • آگاهی ضعیف از وضعیت بدن در فضا
  • حس جهت‌گیری ضعیف
  • مشکل در پریدن، پرش یا دوچرخه سواری
  • حساس به لمس
  • سردرگم است که از کدام دست استفاده کند
  • عدم تحمل مسواک یا کوتاه کردن ناخن و مو
  • آهسته یاد می‌گیرند لباس بپوشند یا غذا بخورند
  • مشکل در خواندن، نوشتن
  • مشکلات گفتاری ( کندی در یادگیری صحبت کردن و گفتار ممکن است نامنسجم باشد)
  • فوبیا یا رفتار وسواسی و بی‌حوصلگی

کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی

کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی می‌توانند هوش متوسط یا بالاتر از حد متوسط داشته باشند اما اغلب از نظر رفتاری نابالغ هستند. آنها در مدرسه سخت تلاش می‌کنند تا با رفتارهای پذیرفته شده اجتماعی سازگار شوند، اما اغلب در خانه عصبانی می‌شوند. ممکن است درک منطق و دلیل برای آنها مشکل باشد. 

همه کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی همه این مشکلات را ندارند. بسیاری از والدین می‌گویند که فرزندانشان برخی از این مشکلات را دارند، اما اگر فرزند شما به اختلال هماهنگی رشدی مبتلا باشد، چه تشخیص داده شده باشد یا نه، ممکن است مجموعه‌ای از این مشکلات را مشاهده کرده باشید. هیچ درمان قطعی برای اختلال هماهنگی رشدی وجود ندارد، اما هر چه زودتر مداخله شود، شانس بهبودی بیشتر خواهد بود. بسیاری از مهارت‌هایی که ما بدیهی می‌دانیم هرگز برای کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی خودکار نمی‌شوند، بنابراین باید این مهارت‌ها را به آنها آموزش داد. کاردرمانگران، فیزیوتراپیست‌ها و کمک‌ها در مدرسه همگی می‌توانند به این کودکان در مقابله یا غلبه بر بسیاری از مشکلاتی که با آن روبرو هستند، کمک کنند.

دیسپراکسی یا DCD

اختلال هماهنگی رشدی در کودکان که در ایرلند و بریتانیا به نام دیسپراکسی نیز شناخته می‌شود، یک اختلال رایج است که بر هماهنگی حرکتی ظریف یا درشت در کودکان و بزرگسالان تأثیر می‌گذارد. این وضعیت به طور رسمی توسط سازمان‌های بین المللی از جمله سازمان بهداشت جهانی به رسمیت شناخته شده است. 

اختلال هماهنگی رشدی از سایر اختلالات حرکتی مانند فلج مغزی و سکته متمایز است. 

کودکان در مراقبت از خود، نوشتن، تایپ کردن، دوچرخه سواری و بازی و همچنین سایر فعالیت‌های آموزشی و تفریحی با مشکل مواجه می‌شوند. بسیاری از این مشکلات تا بزرگسالی ادامه خواهند داشت و در عین حال با یادگیری برخی از مهارت‌های زندگی مستقل، رانندگی و مدیریت تحصیل و اشتغال نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. مجموعه‌ای از مشکلات همزمان وجود دارد که می‌تواند تأثیرات منفی جدی بر زندگی روزمره داشته باشد، از جمله مشکلات عاطفی اجتماعی، چالش‌های برنامه‌ریزی و سازماندهی و همچنین مشکلات مدیریت زمان، که همگی بر کار و تحصیلات بزرگسالان تأثیر می‌گذارد. در پاسخ به ناهمگونی گیج‌کننده متخصصان در یک نشست بین‌المللی اجماع چند رشته‌ای در سال 1994 موافقت کردند که از اصطلاح اختلال هماهنگی رشدی (DCD) استفاده کنند. داده‌های موجود در حال حاضر برای اجازه دادن به تعریف واضح از پارامترهای مشکلات هماهنگی حرکتی در کودکان کافی نیست. به نظر می‌رسد درجات مختلفی از شدت و همبودی وجود داشته باشد. 

برخی از کودکان فقط یک شکل نسبتاً جزئی از ناهماهنگی حرکتی دارند، در حالی که در برخی دیگر با ناتوانی‌های یادگیری، کمبود توجه و سایر مشکلات همراه هستند. مداخله می‌تواند مفید باشد اگر در سال‌های اول زندگی آغاز شود، زیرا مغز به طور چشمگیری در حال تغییر است و ارتباطات و توانایی‌های جدید در حال کسب است.

عوامل خطر اختلال هماهنگی رشدی چیست؟

از عوامل خطر اختلال هماهنگی رشدی در کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • تولد نارس، قبل از هفته سی و هفتم بارداری.
  • تولد با وزن کم
  • داشتن سابقه خانوادگی اختلال هماهنگی رشدی، اگرچه دقیقاً مشخص نیست که کدام ژن ممکن است در این بیماری دخیل باشد.
  • مصرف الکل یا داروهای غیرقانونی توسط مادر در دوران بارداری

آیا اختلال هماهنگی رشدی ژنتیکی است؟

علل اختلال هماهنگی رشدی به خوبی شناخته نشده است، اما محققان بر این باورند که این امر نتیجه تاخیر در رشد مغز است. افراد مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی معمولاً هیچ مشکل پزشکی دیگری ندارند که بتواند این اختلال را توضیح دهد. در برخی موارد، اختلال هماهنگی رشدی می‌تواند همراه با سایر اختلالات، مانند اختلال بیش فعالی کمبود توجه یا اختلالاتی که باعث ناتوانی ذهنی می‌شود، رخ دهد. در عین حال وجود سابقه خانوادگی در ایجاد این اختلال تأثیر دارد ولی نمی‌توان به طور قطعی ژنتیکی بودن آن را بیان کرد.

اسامی دیگر اختلال هماهنگی رشدی

اختلال هماهنگی رشدی با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود از جمله:

  • سندرم کودک دست و پا چلفتی
  • مشکلات یادگیری حرکتی
  • اختلال پردازش حسی

مشکلات ثانویه حاصل از اختلال هماهنگی رشدی

  • اعتماد به نفس پایین
  • مسائل مربوط به سلامت روان
  • مشکلات اجتماعی
  • مشکلات خاص یادگیری

آیا اختلال هماهنگی رشدی قابل درمان است؟

درمانگر باید محدودیت‌های فرد را بشناسد و بداند که اختلال هماهنگی رشدی با کدام فعالیت تداخل دارد، در واقع این اختلال در بسیاری از زمینه‌های زندگی مانند عملکرد تحصیلی، ادغام اجتماعی یا تفریح تداخل می‌کند و به سایر شرایط پزشکی یا روانی اجتماعی مرتبط نیست. درمانگر باید کمک کند تا شرایط بهبود یابد وگرنه درمان قطعی وجود ندارد.

اختلال هماهنگی رشد چگونه درمان می‌شود؟

اختلال هماهنگی رشدی با یک برنامه دراز مدت آموزش، فیزیوتراپی، کاردرمانی و آموزش مهارت‌های اجتماعی درمان می‌شود، البته نه به معنای حذف کامل اختلال، تا به شما در سازگاری با این اختلال کمک کند. 

تربیت بدنی می‌تواند به شما در ایجاد هماهنگی، تعادل و ارتباط بهتر بین مغز و بدن کمک کند. ورزش‌های انفرادی مانند شنا یا دوچرخه سواری فرصت‌های بهتری را برای ایجاد مهارت‌های حرکتی نسبت به ورزش‌های گروهی ارائه می‌دهند. 

اگر اختلال هماهنگی رشدی دارید، ورزش روزانه ضروری است تا بدن و مغز خود را آموزش دهید تا با هم کار کنند و خطر چاقی را کاهش دهید. کاردرمانی می‌تواند به شما در تسلط بر فعالیت‌های روزانه کمک کند. کاردرمانگران تکنیک‌های زیادی برای کمک به افراد در انجام کارهای دشوار می‌دانند. کاردرمانگر شما همچنین می‌تواند با مسئولان مدرسه همکاری کند تا تغییراتی را که به موفقیت شما در مدرسه کمک می‌کند، مانند استفاده از رایانه به جای تکالیف دست‌نویس، شناسایی کند.

چه درمانی برای درمان اختلال هماهنگی رشدی استفاده می ‌شود؟

در گام اول درمان اختلال هماهنگی رشدی ، کاردرمانی است. کار درمانی به بچه‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی را به دست آورند و یاد بگیرند که کارهای اساسی را که برای مدرسه و زندگی روزمره مورد نیاز است، انجام دهند. این کارها شامل مواردی مانند نوشتن، تایپ کردن، بستن بند کفش و لباس پوشیدن است. یک کاردرمانگر روی جنبه‌های مختلف کنترل حرکتی کار می‌کند که شامل  مهارت‌های حرکتی ظریف،  مهارت‌های حرکتی درشت، حرکات پیچیده‌تر است.

یک کاردرمانگر با انجام یک ارزیابی برای تعیین نقاط ضعف کودک شروع می‌کند. درمانگر تکنیک‌ها و فعالیت‌هایی را برای رفع این نقاط ضعف ارائه می‌دهد. روش‌های متعددی وجود دارد که کاردرمانگر می‌تواند به کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی کمک کند تا کارهای خاص را بیاموزند و مهارت‌های خود را بهبود بخشند. کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی همچنین می‌توانند فیزیوتراپی را برای کمک به بهبود عضلات ضعیفی که برای فعالیت‌های حرکتی مورد نیاز هستند، دریافت کنند. فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود تعادل و هماهنگی نیز کمک کند. این امر انجام برخی از کارهای اساسی روزمره زندگی و مدرسه را برای کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی آسان‌تر می‌کند.

آیا دارو می تواند به درمان اختلال هماهنگی رشد کمک کند؟

هیچ دارویی برای اختلال هماهنگی رشدی وجود ندارد. با این حال، درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند به بهبود مهارت‌های حرکتی کمک کند اما درمان مستقیم برای از بین رفتن اختلال هماهنگی رشدی نیست.

چگونه والدین می توانند به کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی کمک کنند؟

والدین کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی می‌توانند با اقدام به موقع و در سال‌های اولیه زندگی فرزندشان بزرگ‌ترین کمک را به وی کنند. در ادامه مسیر حفظ روحیه و ایجاد انگیزه بسیار مفید خواهد بود. فرزند بیمار باید با کوچک‌ترین موفقیت‌ها تشویق دریافت کند و هرگز توانایی وی برای ادامه مسیر زیر سؤال نرود. دادن اعتماد به نفس به این کودکان و همراهی آنها در درمان و در طی کردن این مسیر سخت و طاقت فرسا مهم‌ترین کاری است که والدین بر عهده دارند.

کلام پایانی

متأسفانه گاهی والدین با برخوردهایی مواجه می‌شوند که روحیه خود برای اقدام به درمان کودکشان را از دست می‌دهند.  حتی اگر این اتفاق نیوفتد حضور یک روانشناس در مراحل مختلف در کنار والدین می‌تواند در حفظ سلامت روانشان کمک کننده باشد. توجه به حرف افراد غیر متخصص و ترس از قضاوت دیگران می‌تواند سمی برای شما و فرزندتان باشد. در اولین برخورد با موقعیتی که شما را به شک وجود اختلال هماهنگی رشدی می‌اندازد حتماً با متخصص اطفال کودک خود مطرح کنید و برای درمان در سال‌های اولیه زندگی اقدام نمایید.

تصویر معرفی نویسنده: پریسا ایازی

معرفی نویسنده: پریسا ایازی

من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.

No comment

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *