دلایل خودکشی چیست؟ راه‌های پیشگیری از خودکشی

وقتی خبر خودکشی می‌شنوید هیچ وقت به دلایل خودکشی افراد فکر کرده‌اید؟ چرا افراد به نقطه‌ای می‌رسند که تصمیم می‌گیرند به طور عمدی به زندگی خود خاتمه دهند؟ خودکشی یا خودکشی کامل عمل موفقیت آمیزی است که باعث مرگ عمدی شخص می‌شود. اقدام به خودکشی تلاشی برای گرفتن جان است که گاهی به مرگ ختم نمی‌شود. خودکشی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است و میزان خودکشی کامل در مردان بیشتر از زنان است. خودکشی دومین عامل مرگ و میر افراد 15 تا 34 ساله است. اما فارغ از اینکه آمار و ارقام چه می‌گویند مسأله مهم‌تر این است که بدانیم اصلا چرا این اتفاق می‌افتد و دلایل خودکشی چه هستند؟

در مقاله‌ای قبلا در ماروم به روانشناسی خودکشی پرداختیم، در این مقاله در پی آن هستیم تا دلایل خودکشی را دقیق‌تر بررسی کنیم و با اقدامات لازم برای جلوگیری از این واقعه تلخ آشنا شویم.

فهرست مطالب

دلایل عمده خودکشی چیست؟

مهم‌‎‌ترین دلایل خودکشی شامل اختلالات روانپزشکی، ژنتیک، سوء مصرف مواد و موقعیت‌های خانوادگی و اجتماعی است. دسترسی به سلاح و سایر روش‌های خودکشی در برخی کشورها نیز خطر را افزایش می‌دهد.

اختلالات روانی

اختلالات روانی یکی از دلایل خودکشی است. تخمین‌ها حاکی از آن است که تا 90 درصد افرادی که خودکشی می‌کنند از نوعی اختلال روانپزشکی رنج می‌برند. خطر خودکشی برای افرادی که از اختلالات روانی رنج می‌برند پس از پذیرش درمان به شدت کاهش می‌یابد. اختلالات روانی با بیشترین شیوع خطر خودکشی مرتبط با آنها عبارتند از اختلال افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلالات شخصیت، اختلال استرس پس از سانحه و اختلالات خوردن. افرادی که از اختلال افسردگی اساسی و اختلال دوقطبی رنج می‌برند در بالاترین میزان خطر خودکشی قرار دارند و خطر خودکشی در این افراد 20 برابر می‌شود. در رتبه دوم سوء مصرف مواد و الکل به عنوان عامل خطر برای خودکشی قرار دارد. مصرف هروئین و کوکائین نیز یک عامل خطر رایج برای خودکشی است.

ژنتیک

تصور می‌شود که ژنتیک یکی دیگر از دلایل خودکشی است. به طوری که سابقه خانوادگی خودکشی و اختلالات روانی و سومصرف مواد با افزایش خطر خودکشی همراه است. همچنین قرار گرفتن در معرض خودکشی (مثلاً تماشای خودکشی یکی از اعضای خانواده یا یافتن جسد او) نیز می‌تواند خطر خودکشی را افزایش دهد.

مسائل خانوادگی – اجتماعی - اقتصادی

مشکلات خانوادگی – اجتماعی- اقتصادی نیز از دلایل خودکشی هستند. بیکاری، بی‌خانمانی، فقر، سوء استفاده جنسی در دوران کودکی، انزوای اجتماعی، از دست دادن عزیزان می‌توانند احتمال خودکشی را افزایش دهند. در واقع گذشته فرد در صورت تجربه کردن یک تروما و حل نشدن آن می‌تواند در خودکشی نقش پررنگی داشته باشد. از دلایل خودکشی می‌توان اختلافات خانوادگی و تنش‌های درون خانواده را نام برد و ممکن است از دلایل خودکشی در نوجوانان باشد. اختلاف شدید طبقاتی نیز از دلایل خودکشی برخی از افراد است و می‌تواند به عنوان یکی از علت های خودکشی جوانان در نظر گرفته شود.

دلایل خودکشی در ایران و آمار آن

دلایل خودکشی در ایران و آمار آن

  • مردان چهار برابر بیشتر از زنان در معرض خودکشی هستند، احتمالاً به این دلیل که از روش‌های خشن‌تری استفاده می‌کنند در حالی که زنان بیشتر از دارو برای خودکشی استفاده می‌کنند.
  • زنان بیشتر به فکر خودکشی هستند.
  • زنان چهار برابر بیشتر از مردان اقدام به خودکشی می‌کنند.

در ایران آمار خودکشی منجر به فوت طبق بیان سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران 6.2 به ازای هر 100 هزار نفر است و با توجه به اینکه مرگ‌های مشکوک توسط پزشکی قانونی بررسی می‌شود آمار تقریبا واقعی است. اما اقدام به خودکشی نمی‌تواند آمار دقیقی داشته باشد. در دنیا این آمار 12 تا 14 نفر به ازای هر 100 هزار نفر است در سال‌های اخیر روش‌های خشونت آمیز بیشتر شده و آمار خودکشی صعودی بوده و بین جمعیت 20 تا 40 سال بیشتر اتفاق می‌افتد. از دلایل خودکشی در ایران می‌توان به سه عامل مهم علاوه بر عوامل دیگر اشاره کرد:

  1. کاهش خانواده گسترده و کاهش ارتباطات با اقوام، دوستان و همسایگان می‌تواند یکی از دلایل خودکشی و زمینه ساز آن باشد.
  2. زندگی آپارتمان
  3. حجم بالای تولید اخبار منفی در ایران  که متاسفانه توسط رسانه‌ها هر روز به آن دامن زده می‌شود و بخصوص نسل جوان را به سمت ناامیدی و نداشتن هدف برای آینده سوق می‌دهد.

مراکز جلوگیری از خودکشی

در اغلب کشورها شماره‌هایی برای زمان‌های بحرانی که فرد نیاز به مشاوره دارد، در نظر گرفته شده است. یکی از این شرایط بحرانی اقدام به خودکشی است. شاید به نظر برسد که فردی با قصد خودکشی چرا باید با چنین مراکزی تماس بگیرد ؟! در وجود همه ما حفظ حیات و علاقه به زندگی وجود دارد و حتی در شرایط بحرانی دوست داریم کسی ما را راضی کند تا بمانیم. در ایران صدای مشاور با شماره تماس 1480 و همچنین اورژانس اجتماعی با شماره 123 که البته 24 ساعته پاسخگو است، دو گزینه برای تماس در این شرایط بحرانی هستند.

پیشگیری از خودکشی

جلوگیری از خودکشی اهمیت بسیار زیادی دارد و به همین دلیل 10 سپتامبر روز جهانی پیشگیری از خودکشی نامگذاری شده است. راه های پیشگیری از خودکشی بر اساس عوامل خطر بیمار و دلایل خودکشی است. درمان‌ها علاوه بر پیشگیری از افکار و اعمال خودکشی، با توجه به شرایط زمینه‌ای تجویز می‌شوند. اگر از اختلال روانی رنج می‌برید، ابتدا یک برنامه درمانی برای درمان این عارضه اجرا می‌شود. یکی از رایج‌ترین روش‌های پیشگیری از خودکشی، روان‌درمانی است  و رویکردهای رفتار درمانی شناختی (CBT)  و رفتار درمانی دیالکتیکی DBT)) بیشتر از سایر رویکردها مؤثر است.

رفتار درمانی شناختی

درمان شناختی رفتاری یک گزینه درمانی رایج برای افرادی است که از انواع اختلالات روانی رنج می‌برند. در این رویکرد روان درمانی روش‌های جدیدی برای مقابله با استرس و تجارب استرس‌زای زندگی به شما آموزش داده می‌شود. به این ترتیب، وقتی افکار خودکشی به وجود می‌آیند، می‌توانید آن افکار را تغییر دهید و به روشی متفاوت  با آنها کنار بیایید.

رفتار درمانی دیالکتیکی

رفتار درمانی دیالکتیکی در کمک به فرد برای شناخت احساسات یا اعمال مخرب یا ناسالم استفاده می‌شود. در همین راستا، این روش درمانی تکنیک‌هایی را در مورد نحوه برخورد با موقعیت‌های دشوار یا مشکل‌ساز معرفی می‌کند. تحقیقات بیشتری در مورد روان درمانی مرتبط با پیشگیری از خودکشی مورد نیاز است، زیرا مشخص شده است که رفتار درمانی دیالکتیکی شیوع اقدام به خودکشی را کاهش می‌دهد، اما تاثیری بر خودکشی‌های موفق نشان نداده است.

دارو درمانی

داروها همچنین می‌توانند به عنوان یک روش پیشگیری از خودکشی تجویز شوند. با این حال، در این روش اختلاف نظر وجود دارد، زیرا بسیاری از داروهای مورد استفاده در درمان اختلالات روانی عارضه جانبی افزایش خطر خودکشی را دارند. برخی داروهای ضد افسردگی به ویژه خطر افزایش بالقوه افکار و رفتار خودکشی را دارند. اما این خطر ممکن است به سن بستگی داشته باشد. این موضوع هشداری است برای اینکه اگر در بیماری افکار خودکشی مشاهده شد باید حتما توسط متخصص پیگیری شود و به صرف تجویز دارو بیمار به حال خود رها نشود. در چنین مواردی نقش اعضای خانواده که توسط متخصص باید آگاه شوند، بسیار اهمیت دارد.

علت فکر خودکشی در کودکان

بسیاری از مردم بر این باورند که کودکان بلوغ رشدی لازم برای انجام افکار خودکشی را ندارند زیرا تصور ناقصی از مرگ دارند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که در حدود سن 9 سالگی، بسیاری از کودکان درک کاملی از مرگ و خودکشی دارند. در آمارها برای کشورهای مختلف از سن 10 سالگی موارد خودکشی دیده می‌شود.کودکان ممکن است مرگ را به عنوان گزینه‌ای برای پایان دادن به درد عاطفی خود بدون درک کامل نهایی اعمال خود در نظر بگیرند.

علائم هشدار دهنده برای خودکشی کودک

علائم هشدار دهنده در کودکان می‌تواند به صورت زیر باشد:

    تغییر در رفتار معمول

  • نادیده گرفتن علایق شخصی قبلی
  • خواب دیدن یا نگرانی در مورد مرگ
  • افزایش مشکلات در مدرسه
  • ابراز بی‌علاقگی عمومی نسبت به تمامی فعالیت‌ها

   بالا رفتن ریسک پذیری

  • دویدن در خیابان
  • بالا رفتن از ساختمان‌ها یا درختان بلند
  • خوردن مواد غیرخوراکی

    علائم متعدد افسردگی

  • تجربه غم و اندوه طولانی مدت و یا گریه مکرر
  • مشکلات تمرکز در مدرسه
  • از دست دادن علاقه به علایق قبلی
  • نداشتن انرژی برای مشارکت
  • داشتن بی‌خوابی یا کابوس‌های مکرر
  • پاسخ ندادن به سؤالات، یا تأخیر طولانی در پاسخ
  • شکایت از دردهای فیزیکی که با بیماری تایید شده‌ای مرتبط نیست.
  • تجربه اضطراب و ترس‌ها یا فوبیاهای متعدد
  • مکالمه‌ای که نشان دهنده افکار یا برنامه‌های خودکشی است.

چگونه برای پیشگیری با کودک در مورد خودکشی صحبت کنیم؟

هنگام صحبت با کودک در مورد خودکشی موارد زیر مهم است:

  • نسبت به خلق و خوی کودک حساس باشید و هر تغییری را در طول مکالمه متوجه شوید.
  • آهسته صحبت کنید، از عجله کردن در گفتگو بپرهیزید.
  • در کنار گفتار، از زبان بدن آنها آگاه باشید.
  • لحن باز و بدون قضاوت را حفظ کنید.
  • از زبان واضح و مستقیم استفاده کنید.

اگر فکر می‌کنید خطر خودکشی قریب‌الوقوع است، مطمئن شوید که کودک تنها نمی‌ماند و تا زمانی که با یک متخصص همراه شود با او بمانید و با او اینگونه صحبت کنید:

  • نگرانی‌های خود را ذکر کنید. «روز پیش متوجه شدم که گفتی نمی‌خواهی اینجا باشی چون مادرت دیگر در خانه زندگی نمی‌کند. به نظر می‌رسد در حال حاضر زندگی برای تو سخت است. از حالت برایم بگو، حالت خوبه؟”
  • به پاسخ آنها برای ابراز ناامیدی و سرزنش خود توجه کرده و گوش دهید، “تقصیر من است که مادر خانه را ترک کرد” یا ” من واقعاً خوب نیستم.”
  • شما مجبور نیستید راه حل ارائه دهید. فقط گوش کنید. اگر پس از شنیدن پاسخ کودک نگران هستید، بیشتر کاوش کنید. از او در مورد موقعیت یا احساساتش بپرسید. سپس، اگر هنوز نگران هستید که ممکن است به خودکشی فکر کند، مستقیماً از او بپرسید: “آیا تا به حال آنقدر ناراحت شدی که می‌خواستی بمیری؟” یا “آیا به آسیب رساندن یا کشتن خود فکر می‌کنی؟”

اگر کودکی افکار خودکشی را بیان می‌کند، به مراقبان او اطلاع دهید و اطمینان حاصل کنید که کودک به حمایت‌های درمانی متصل است.

عوامل خطر و دلایل خودکشی در نوجوانان

عوامل خطر و دلایل خودکشی در نوجوانان

دلایل خودکشی که به ویژه کودکان را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهند عبارتند از:

  • سابقه خانوادگی خودکشی، افسردگی یا مصرف مواد
  • اقدام به خودکشی قبلی
  • افسردگی، اضطراب یا سایر بیماری‌های روانی درمان نشده
  • درک ناقص از مرگ
  • آسیب به خود
  • دسترسی به وسایل خودکشی
  • مشکلات یادگیری یا عدم موفقیت در مدرسه
  • قرار گرفتن در معرض آسیب های جسمی، عاطفی یا جنسی
  • محیط خانه ناپایدار (کودک خود را به خاطر شرایطش سرزنش می‌کند)
  • تجربیات منفی مدرسه
  • از دست دادن قابل توجه مانند مرگ والدین، دوست نزدیک یا حیوان خانگی

عوامل حفاظتی برای پیشگیری از خودکشی درنوجوانان

برخی از عوامل محافظتی که می‌توانند تاب آوری را در کودکان تقویت کنند در زیر آمده است:

  • روابط مثبت با خانواده و…
  • عزت نفس بالا
  • نگاهی امیدوارانه
  • مهارت حل مسئله
  • محیط امن
  • تجربه مثبت در مدرسه و زندگی
  • توانایی بیان نیازها، احساسات و افکار خود
  • موفقیت در مدرسه، ورزش و …
  • مشارکت در جوامع مذهبی

با موارد زیر می‌توان تاب آوری کودک را در خانه افزایش داد:

  • فعالانه گوش دادن، درک، و اعتبار بخشیدن به آنچه می‌گویند.
  • به کودک بیاموزید که اشتباهات فرصتی برای یادگیری است.
  • شناسایی و تأیید نقاط قوت کودک
  • تشویق کودکان به درخواست کمک در صورت نیاز

سخن پایانی

خودکشی اتفاقی است که علاوه بر نابود شدن فرصت یک انسان برای زندگی، اثرات مخرب خود را بر بازماندگان شاید برای سالها و گاهی برای همیشه خواهد گذاشت. هر یک از ما باید آگاه باشیم که اگر خودمان یا عزیزمان هر یک از علائم مطرح شده در این مقاله را داشت حتما پیگیر ملاقات با یک متخصص باشیم و جلوی یک فاجعه را بگیریم. جملاتی مثل دوست دارم بمیرم، هیچ کس حرفم را نمیفهمد و… را جدی بگیرید. ما در ماروم افتخار همکاری با متخصصین برجسته و با تجربه‌ای در این زمینه داریم در صورت احساس نیاز با ما در تماس باشید.

معرفی نویسنده: پریسا ایازی

معرفی نویسنده: پریسا ایازی

من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.

نظر شما درباره خودکشی و دلایل آن چیست؟ آیا شما هم تجربه خودکشی داشته‌اید؟ از تجربیات خود برای ماروم بنویسید.
حال خوب و آروم با ماروم
درخواست مشاوره

No comment

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *