تحقیقات اخیر اومدن ادراک افراد از کنترل و علل مختلف مرگ و تأثیرشون بر رفتارهای سلامتی رو بررسی کردن؛ یعنی توی یک کلام هدفشون اینه ببینن چقدر اینکه شرایط تحت کنترلمون باشه روی رعایت کردنامون تاثیر میذاره. تهشم به این رسیدن:
«این باور که خطر ابتلا به سرطان خارج از کنترل ماست، ممکنه رفتارهای سالم رو از بین ببره».
سرطان و مرگ‌های قابل اجتناب
مرگ و میر قابل اجتناب به مرگ‌هایی اطلاق میشه که یا از طریق راهبردهای مؤثر بهداشت عمومی قابل پیشگیری باشن یا از طریق مداخلات به موقع و مؤثر مراقبت‌های بهداشتی قابل درمان.
اگرچه علل بی‌شماری وجود داره که ممکنه منجر به مرگ قابل اجتناب بشه؛ اما چیزی که اینجا برامون مهمه اینه:
«با بهبود رفتارهای سلامتی میشه از بخش بزرگی از مرگ و میر اجتناب کرد». همین نشون میده که یکی از استراتژی‌های کلیدی در مبارزه با سرطان، تشویق مردم به زندگی سالم‌تره.
باورها در مورد کنترل
تحقیقات نشون میدن که بررسی ادراکمون از کنترل خطر ممکنه به اطلاع‌رسانی مداخلات با هدف بهبود رفتارهای سلامت کمک کنه. به عنوان مثال، احساس کنترل کم روی چیزی که ممکنه باعث مرگ بشه، پیش‌بینی‌کننده سرمایه‌گذاری کمتری روی سلامتیه.
با توجه به رابطه بین باورها در مورد کنترل و رفتارهای بهداشتی، شناسایی علل مرگ که به طور گسترده غیرقابل کنترل هستن ممکنه به درک تفاوت‌ها در رفتارهای سلامتی افراد کمک کنه. مثلا کسایی که معتقدن خطر مرگ ناشی از سرطان خارج از کنترلشونه، به دلیل شرایط محیطی یا سابقه پزشکی خانوادگی، امکان داره انگیزه کمتری برای انجام رفتارهای دقیقی داشته باشن که میتونه به کاهش خطر کمک کنه.
مشخص کردن علل خاص مرگ که معمولاً غیرقابل کنترل هستن، و همچنین منشأ این باورها، به سیاستگذاران کمک می‌کنه تا مداخلات ساختاری با هدف ایجاد سبک زندگی سالم‌تر ایجاد کنن.
باورها در مورد سرطان
پژوهشی در دانشگاه نورثومبریا اخیراً با مصاحبه با شرکت‌کنندگان از شمال شرق انگلستان، باورهای مربوط به کنترل علل مختلف مرگ رو بررسی کرد. اونا متوجه شدن که اگرچه مرگ بر اثر بیماری قلبی به طور گسترده‌ای قابل کنترل توصیف میشه، اما مرگ بر اثر سرطان به طور کلی یک خطر غیرقابل کنترله. کسایی که احساس می‌کردن خطر ابتلا به سرطان تحت کنترله، بیشتر به این باور اشاره داشتن که می‌تونیم با سیگار نکشیدن از سرطان ریه جلوگیری کنیم. با این حال، خطر مرگ به دلیل سایر سرطان‌ها عمدتاً به دلیل بدشانسی تلقی می‌شد.
سرطان و رفتارهای بهداشتی
محققان به این نتیجه رسیدن که معمولاً هیچ بحثی در مورد سلامت و سبک زندگی یا عوامل خارجی علت مرگ در اثر سرطان‌های خاص وجود نداره، و این نشان میده که مدیریت خطر سرطان از طریق زندگی سالم ممکنه نقطه توجه همه نباشه.
این امر تحقیقات قبلی را برجسته می‌کنه و نشون‌دهنده این هستن که مسیرهای علّی بین رفتارها و سرطان‌های خاص اغلب برای افراد آشکار نیستن. به عنوان مثال، راهی که در آن سیگار احتمال داره منجر به سرطان ریه بشه رو میشه به راحتی درک کرد. برای فرد واضح به نظر میرسه که تنفس یک ماده مضر میتونه متعاقباً منجر به آسیب ریه بشه. با این حال، درک ارتباط بین الکل و سرطان سینه ممکنه کمتر برای فرد برجسته باشه. نوشیدن یک نوشیدنی الکلی ارتباط مستقیمی با سینه زن نداره و درک ارتباط این رفتار با خطر را دشوارتر می‌کنه.
محققان پیشنهاد کردن که با توجه به این واقعیت که تعیین مسیرهای علّی برای انواع خاصی از سرطان دشواره، سیاست‌های بهداشت عمومی باید بر خطرات سرطان عمومی و نه خاص تمرکز کنن. آگاه کردن مردم از عوامل کلیدی رژیم غذایی مرتبط با خطر کلی سرطان (چاقی و الکل) ممکنه به تشویق عادات سالم‌تر بدون نیاز به افراد برای مفهوم‌سازی پیوندهای علّی پیچیده بین رفتارهای خاص و خطر کمک کنه. تغذیه سالم‌تر و نوشیدن کمتر الکل، اهداف روشنی رو برای رفتارهای بهبودیافته فراهم می‌کنه که ممکنه به افزایش باورها در مورد کنترل کمک کنه، به‌ویژه در مواردی که درجه بالایی از عدم اطمینان در مورد محرک‌های سرطان وجود داشته باشه.
معرفی نویسنده: مبینا مقدم
کارشناسی روانشناسی رو از دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی گرفتم. در حال حاضر در مقطع کارشناسی ارشد روانشناسی سلامت از دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه ایران مشغول به تحصیلم.
تولید محتوای علمی روانشناسی همیشه بخش جدانشدنی و مورد علاقه من بوده که این روزها برای تحقق بخشیدن بهش، قلم می‌زنم و می نویسم.
No comment