دزدی عمل برداشتن چیزی است که به شما تعلق ندارد. وقتی کلمه “دزدی” را می‌شنویم، اغلب به این فکر می‌کنیم که شخصی وارد خانه ما شده یا دزدی که سعی دارد محصولات گران قیمت را از یک فروشگاه قاچاق کند. در حالی که دزدی می‌تواند دزدی جنایی غیر صادقانه باشد، می‌تواند نتیجه کنترل ضعیف تکانه یا اختلالات اجباری اعتیادآور نیز باشد.
کلپتومانیا یا دزدی بیمارگون یکی از دلایل دزدی است که بسیاری آن را فراموش می‌کنند. این نوع دزدی در مورد یک اجبار روانی به جای میل به سود یا به دست آوردن چیزی مادی یا مالی است.
کلپتومانیا ناتوانی مکرر در مقاومت در برابر میل به سرقت وسایلی است که معمولاً فرد مبتلا واقعاً به آنها نیاز ندارد و معمولاً ارزش کمی دارند. کلپتومانیا یک اختلال نادر اما جدی در سلامت روان است که در صورت عدم درمان می‌تواند باعث ناراحتی زیادی برای فرد و عزیزانش شود.
کلپتومانیا نوعی اختلال کنترل تکانه است. اختلالی که با مشکلات مربوط به خودکنترلی عاطفی یا رفتاری مشخص می‌شود. اگر اختلال کنترل تکانه دارید، در مقاومت در برابر وسوسه یا انگیزه انجام عملی که برای شما یا شخص دیگری مضر است، مشکل دارید. نام طبقه مورد نظر در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که کلپتومانیا در آن قرار می‌گیرد، طبقه اختلالات اخلالگر، کنترل تکانه و سلوک است.
بسیاری از افراد مبتلا به کلپتومانیا در خجالت پنهانی زندگی می‌کنند، زیرا می‌ترسند به دنبال درمان سلامت روان باشند. اگرچه هیچ درمانی برای کلپتومانیا وجود ندارد، درمان با دارو یا روان درمانی ممکن است در پایان دادن به چرخه دزدی اجباری کمک کننده باشد. در جهت آشنایی با بیماری کلپتومانیا این مقاله در ماروم تهیه شده است.
فهرست مطالب
کلپتومانیا چیست؟
اختلال جنون دزدی یک اختلال روانی است که با یک انگیزه کنترل نشده و وسواسی برای دزدی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اختلال جنون دزدی معمولاً این ویژگی‌ها را نشان می‌دهند:
- بر خلاف دزدان معمولی مغازه، افراد مبتلا به کلپتومانیا به طور اجباری برای نفع شخصی، برای انتقام یا برای شورش دزدی نمی‌کنند. آنها دزدی می‌کنند فقط به این دلیل که میل آنقدر قوی است که نمی‌توانند در برابر آن مقاومت کنند.
- دوره‌های کلپتومانیا عموماً خود به خود و معمولاً بدون برنامه‌ریزی، بدون نقش فردی دیگر و ناگهانی رخ می‌دهند.
- اکثر افراد مبتلا به کلپتومانیا از مکان‌های عمومی مانند فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها سرقت می‌کنند. برخی ممکن است از دوستان یا آشنایان خود سرقت کنند، مثلاً در یک مهمانی.
- اغلب، اقلام دزدیده شده برای فرد مبتلا به اختلال جنون دزدی ارزشی ندارد و فرد می‌تواند آن را بخرد.
- اقلام دزدیده شده معمولاً دور ریخته می‌شوند و هرگز استفاده نمی‌شوند. اقلام همچنین ممکن است اهدا شوند، به خانواده یا دوستان داده شوند، یا حتی مخفیانه به محلی که از آنجا دزدیده شده اند بازگردانده شوند.
اصرار به دزدی ممکن است بیاید و برود یا در طول زمان با شدت کمتر یا بیشتر رخ دهد.
علائم اختلال جنون دزدی
برای پاسخ به اینکه سندروم کلپتومانیا چیست و معرفی سندروم کلپتومانیا باید با نشانه‌های آن آشنا شوید، که به شرح زیر است:
- ناتوانی در مقاومت در برابر اصرارهای قدرتمند برای سرقت اقلامی که به آنها نیاز ندارید. یک انگیزه قوی برای سرقت اشیایی که شخص واقعاً به آنها نیاز ندارد.
- احساس افزایش تنش، اضطراب یا برانگیختگی منجر به سرقت
- احساس لذت، تسکین یا رضایت در هنگام دزدی
- احساس گناه وحشتناک، پشیمانی، نفرت از خود، شرم یا ترس از دستگیری پس از سرقت
- بازگشت تمایلات و تکرار چرخه کلپتومانیا
- دزدی برای بروز خشم یا انتقام و یا به دنبال هذیان و توهم انجام نمی‌شود.
- دزدی با اختلال سلوک، دوره مانیک و یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی بهتر توجیه نمی‌شود.
افراد مبتلا به اختلال جنون دزدی اغلب انواع دیگری از اختلال را تجربه می‌کنند که بر خلق و خو، اضطراب و کنترل تکانه تأثیر می‌گذارد. احساساتی مانند احساس گناه، پشیمانی و استرس که یک دزد تجربه می‌کند، می‌تواند بیماری‌های همراه موجود را تشدید کند یا باعث بروز آنها شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر نمی‌توانید دست از دزدی بردارید، به دنبال مشاوره پزشکی باشید. بسیاری از افرادی که ممکن است مبتلا به کلپتومانیا باشند، نمی‌خواهند به دنبال درمان باشند، زیرا می‌ترسند دستگیر یا زندانی شوند. با این حال، یک متخصص بهداشت روان معمولا سرقت‌های شما را به مقامات گزارش نمی‌دهد.
برخی از افراد به دلیل ترس از گرفتار شدن و عواقب قانونی به دنبال کمک پزشکی هستند. یا قبلاً دستگیر شده‌اند و قانوناً ملزم به درمان هستند.
اگر یکی از عزیزانتان دچار کلپتومانیا باشد باید چکار کنید؟
اگر مشکوک هستید که یکی از دوستان نزدیک یا یکی از اعضای خانواده ممکن است مبتلا به کلپتومانیا باشد، به آرامی نگرانی‌های خود را با فرد مورد علاقه خود در میان بگذارید. به خاطر داشته باشید که کلپتومانیا یک وضعیت سلامت روانی است، نه یک نقص شخصیتی، بدون سرزنش یا اتهام به فرد مورد علاقه خود نزدیک شوید.
شاید تاکید بر این نکات مفید باشد:
- شما نگران هستید زیرا به سلامت و رفاه عزیزتان اهمیت می‌دهید.
- شما نگران خطرات دزدی اجباری هستید، مانند دستگیر شدن، از دست دادن شغل یا آسیب رساندن به یک رابطه ارزشمند.
- می‌دانید که در بیماری جنون دزدی، میل به دزدی ممکن است آنقدر قوی باشد که نمی‌توان در مقابل آن مقاومت کرد.
- درمان‌هایی در دسترس هستند که ممکن است به کاهش میل به دزدی و زندگی بدون اعتیاد به دزدی و شرم کمک کنند.
اگر برای آماده شدن برای این گفتگو با فرد مبتلا به کلپتومانیا به کمک نیاز دارید، با روانشناس خود صحبت کنید. او می‌تواند به شما کمک کند تا راهی برای طرح درست نگرانی‌هایتان بدون ایجاد احساس تدافعی یا تهدید در فرد بیمار، پیدا کنید.
علل زیستی کلپتومانیا
علت اختلال جنون دزدی مشخص نیست. چندین نظریه نشان می‌دهد که تغییرات در مغز ممکن است ریشه کلپتومانیا باشد. تحقیقات بیشتری برای درک بهتر این علل احتمالی مورد نیاز است، اما کلپتومانیا ممکن است با موارد زیر مرتبط باشد:
- مشکلات مربوط به یک ماده شیمیایی طبیعی مغز (انتقال دهنده عصبی) به نام سروتونین. سروتونین به تنظیم خلق و خو و احساسات کمک می‌کند. سطوح پایین سروتونین در افراد مستعد رفتارهای تکانشی رایج است.
- جنون دزدی ممکن است باعث آزاد شدن دوپامین (انتقال دهنده عصبی دیگر) شود. دوپامین باعث ایجاد احساسات لذت بخش می‌شود و برخی افراد بارها و بارها به دنبال این احساس پاداش هستند.
- هوس‌ها توسط سیستم اپیوئیدی مغز تنظیم می‌شوند. عدم تعادل در این سیستم می‌تواند مقاومت در برابر اصرار را سخت‌تر کند.
- صدمات مغزی یا ضربه به سر
عوامل روانی زمینه ساز اختلال جنون دزدی
اختلال جنون دزدی غیرشایع در نظر گرفته می‌شود. با این حال، برخی از افراد مبتلا به کلپتومانیا هرگز به دنبال درمان نمی‌روند، یا به سادگی پس از دزدی‌های مکرر زندانی می‌شوند، بنابراین برخی از موارد کلپتومانیا ممکن است هرگز تشخیص داده نشود. کلپتومانیا اغلب در سنین نوجوانی یا در جوانی شروع می‌شود، اما می‌تواند در بزرگسالی یا بعد از آن نیز شروع شود. زنان به نسبت 3 به 1 به مردان برتری دارند.
عوامل خطر اختلال جنون دزدی شامل موارد زیر است:
- سابقه خانوادگی: داشتن یک خویشاوند درجه یک، مانند والدین یا خواهر و برادر، مبتلا به کلپتومانیا، اختلال وسواس فکری-اجباری، یا اختلال مصرف الکل یا سایر مواد ممکن است خطر ابتلا به کلپتومانیا را افزایش دهد.
- داشتن یک بیماری روانی دیگر: افراد مبتلا به کلپتومانیا اغلب دارای یک بیماری روانی دیگر مانند اختلال دوقطبی، اختلال اضطراب، اختلال خوردن، اختلال مصرف مواد یا اختلال شخصیت هستند.
- آسیب روانی: به ویژه تروما در سنین پایین، ممکن است در ایجاد اختلال جنون دزدی نقش داشته باشد. اختلال در عملکرد خانواده همچنین می‌تواند باعث دزدی کودکان شود، که می‌تواند زمینه را برای تمایلات دزدی به همراه با سایر اختلالات خلقی یا اعتیاد فراهم کند.
عوارض اختلال کلپتومانیا
در صورت عدم درمان، کلپتومانیا می‌تواند منجر به مشکلات شدید عاطفی، خانوادگی، کاری، حقوقی و مالی شود. به عنوان مثال، شما می‌دانید که دزدی اشتباه است، اما احساس می‌کنید قدرتی در مقاومت در برابر انگیزه دزدی ندارید، بنابراین با احساس گناه، شرم، نفرت از خود و تحقیر به شدت درگیر خواهید بود و یا به جرم دزدی دستگیر خواهید شد.
سایر عوارض و شرایط مرتبط با کلپتومانیا شامل موارد زیر است:
- سایر اختلالات کنترل تکانه، مانند قمار اجباری یا خرید
- سوء مصرف الکل و مواد
- اختلالات شخصیت
- اختلالات اشتها
- افسردگی
- اختلال دو قطبی
- اضطراب
- افکار خودکشی، اقدام به خودکشی و خودکشی موفق
پیشگیری از اختلال کلپتومانیا
از آنجایی که علت کلپتومانیا مشخص نیست، هنوز مشخص نیست که چگونه می‌توان با قطعیت از آن پیشگیری کرد. دریافت درمان به محض شروع دزدی اجباری ممکن است به جلوگیری از بدتر شدن کلپتومانیا و جلوگیری از برخی عواقب منفی کمک کند.
روش درمان کلپتومانیا
درمان کلپتومانیا به تنهایی بسیار دشوار است، بنابراین دریافت کمک پزشکی برای اکثر کسانی که آن را تجربه می‌کنند یک ضرورت است. درمان معمولاً شامل ترکیبی از روان درمانی و داروها است که می‌تواند محرک‌ها و علل را برطرف کند.
1- روان درمانی: درمان شناختی-رفتاری به شناسایی رفتارها و افکار منفی و جایگزین کردن رفتار مثبت کمک می‌کند. سایر تکنیکهای درمانی می‌تواند خانواده درمانی، زوج درمانی یا روان درمانی باشد.
درمان شناختی رفتاری بیشتر برای درمان کلپتومانیا استفاده می‌شود. با این نوع درمان، درمانگر به شما کمک می‌کند یاد بگیرید که رفتارهای مضر را متوقف کنید و به شناختی که باعث آنها می‌شود رسیدگی کنید. در شناخت درمانی، درمانگر شما ممکن است از موارد زیر استفاده کند:
- حساسیت زدایی سیستماتیک: که در آن تکنیکهای آرام سازی را تمرین می‌کنید تا یاد بگیرید که میل به دزدی را کنترل کنید.
- حساس سازی پنهانی: که در آن تصور می‌کنید در حال دزدی و سپس مواجهه با پیامدهای منفی مانند دستگیری هستید.
2- دارو: داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی، تثبیت کننده‌های خلق و خو، ضد تشنج ها یا آنتاگونیست‌های گیرنده مواد افیونی می‌توانند به آرام کردن تکانه‌ها کمک کنند.
3- گروه‌های خودیاری: دریافت حمایت برای کمک به غلبه بر میل غیر قابل کنترل به دزدی می‌تواند کمک کننده باشد.
درمان مداوم و احتیاط برای جلوگیری از عود کلپتومانیا لازم است. اگر تحت درمان خوب عمل کرده‌اید و تمایل به دزدی را تجربه کرده‌اید، در اسرع وقت با درمانگر یا گروه پشتیبانی خود قرار ملاقات بگذارید.
اختلال جنون دزدی در کودکان در مقابل بزرگسالان
دلایل متعددی وجود دارد که کودکان ممکن است دزدی کنند و به ندرت از سر ضرورت انجام می‌شود. گاهی اوقات بچه‌های بزرگتر برای نشان دادن شجاعت یا شوخ طبعی دزدی می‌کنند و سعی می‌کنند همسالان را تحت تاثیر قرار دهند. در برخی موارد، آنها حتی این کار را برای نمایش دادن یا جلب توجه انجام می‌دهند.
طبق آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا، زمانی که دزدی در کودکان بزرگتر مداوم باشد، ممکن است نشان دهنده مشکلات رشد رفتاری یا عاطفی باشد. این مسأله می‌تواند ناشی از زندگی ناپایدار در خانه یا عوامل ژنتیکی باشد که می‌تواند باعث ایجاد چنین مشکلاتی شود. کودکانی که مشکلات دائمی با دزدی دارند، اغلب در اعتماد به دیگران مشکل دارند و ممکن است این رفتار را به گردن دیگران بیاندازند.
کلپتومانیا در بزرگسالان
بزرگسالان معمولاً دلایل بسیار متفاوتی برای دزدی نسبت به کودکان دارند. بزرگسالان بیشتر از کودکان به دلیل نیاز مالی دزدی می‌کنند. گاهی اوقات نیز بزرگسالان به دلیل استحقاق دزدی می‌کنند. اینها اغلب دزدی‌های بسیار بسیار جزئی هستند، مانند دزدیدن جعبه‌های دستمال کاغذی یا روپوش مخملی (و حتی تشک) از اتاق هتل، یا یک منگنه از محل کار. فرد ممکن است احساس کند که به اندازه کافی برای اتاق هتل پول می‌پردازد، یا آنقدر سخت کار کرده است که برداشتن چیزی مثل یک منگنه حقش باشد.
کلپتومانیا نیز یکی از دلایل دزدی در بزرگسالان است. که البته باعث سرقت اقلام کوچک و بی‌اهمیت می‌شود و شخصی که آن را دزدیده به آن نیازی ندارد.
سخن پایانی
تفاوتی بین دزدی معمولی و دزدی بیمارگون وجود دارد: «دزدی معمولی (چه برنامه ریزی شده یا تکانشی) عمدی و با انگیزه سودمندی شی یا ارزش پولی آن انجام می‌شود، در حالی که در جنون دزدی، «شکست مکرر در مقاومت در برابر انگیزه‌های دزدی وجود دارد». حتی اگر اقلام برای استفاده شخصی یا ارزش پولی آنها مورد نیاز نباشد. افراد مبتلا به کلپتومانیا معمولاً تکانشی و به تنهایی دزدی می‌کنند، در حالی که بیشتر سرقت‌های مجرمانه از قبل برنامه ریزی شده است و ممکن است شخص دیگری را درگیر کند.
به هر حال با همه توضیحاتی که داده شد این اختلال به عنوان یک اختلال مشخص شناخته شده ولی نادر است و می‌تواند دردسرهای زیادی برای فرد و اطرافیانش ایجاد کند. اگر خواننده این مقاله هستید و علائم مطرح شده را در خود می‌بینید به درمانگر خود اعتماد کنید و موضوع را با وی مطرح کنید.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
No comment