چند سال پیش، گروهی متشکل از 15 کودک که به عنوان پناهجویان، از خاورمیانه و آفریقا آمده بودند، پرچم‌هایی با رنگ آبی، صورتی و سفید را در هوا تکان می‌دادند. صحنه‌ای جذاب و به شدت نمادین ایجاد شده بود. آن‌ها روی هر پرچم، احساس، فکر یا خاطره‌ای منفی را نوشته بودند. درحالی که پرچم‌ها را تکان می‌دادند، در حرکتی هماهنگ آن‌ها را به هوا رها کردند.
سپس در همان نزدیکی نشستند. اندکی بعد، پرچم‌هایی را که مبارزات و سختی‌های جمعی آن‌ها را بر دوش می‌کشید، از روی زمین جمع کردند. بعد از جمع‌آوری پرچم‌ها، آن‌ها را در سطل زباله‌ای انداخته و به نشانه خداحافظی برای آن‌ها دست تکان دادند!
این کودکان به عنوان بخشی از برنامه تحقیقاتی تیم پژوهش و در فرایند رقص درمانی حضور داشتند. این تحقیقات جهت بررسی رویکردهای مبتنی بر بدن، برای بهبود سلامت روان در افرادی که به عنوان پناهنده اسکان داده شده بودند، در حال انجام بود.
در سال 2017، آزمایشگاه این تیم پژوهشی- کلینیک تحقیقاتی استرس، تروما و اضطراب – آزمایش‌های درمان‌های حرکتی را برای کمک به خانواده‌های پناهنده دچار آسیب، آغاز کرد. در فرایند انجام این تحقیقات، محققان پی بردند که حرکت و جنب و جوش، نه تنها بیانگر وضعیت عمومی افراد می‌باشد، بلکه راهی برای درمان و مدیریت مادام العمر استرس ارائه می‌دهد.
“رقص و حرکت درمانی، یک رویکرد خود توانمندسازی متمرکز بر ذهن و بدن می‌باشد و برای بهبود مشکلات سلامت روان به کار می‌رود.” دیوید دالتون
به طور متوسط سالانه حدود 60 هزار کودک در کشورهای غربی، به عنوان پناهنده اسکان داده می‌شوند. در حال حاضر، بحران ناشی از خروج آمریکا از افغانستان، مجدداً توجه را به نیازهای پناهندگان جلب کرده است. آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد، تخمین زده است که در 40 سال گذشته، 6 میلیون افغان کشورشان را ترک کرده و اکنون موج جدید ده‌ها هزار نفری افغان‌ها، به دلیل حضور حکومت طالبان، در حال ترک کشورشان هستند.
پژوهشگر این حوزه اینطور گزارش می‌دهد:
“من یک متخصص مغز و اعصاب هستم که در حوزه تغییرات ناشی از تروما در سیستم عصبی در حال رشد جوانان، تخصص دارم. مطالعات من متمرکز بر بررسی هنرهای خلاق و درمان‌های مبتنی بر حرکت، برای درمان استرس و اضطراب می‌باشد. غریزه جنب و جوش و حرکت دادن بدن، به قدمت بشریت می‌باشد. اما راهبردهای مبتنی بر حرکت، مانند رقص درمانی به تازگی در حوزه درمانی سلامت روان، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
به عنوان یک رقصنده، من همیشه احساسات غیرکلامی ابراز شده از طریق حرکت را فوق العاده بهبودبخش می‌دانستم – به ویژه هنگامی که در دوران دبیرستان و دانشگاه، اضطراب و افسردگی قابل توجهی را تجربه می‌کردم. اکنون با انجام تحقیقات در حوزه علوم اعصاب، به تعداد زیادی از محققانی ملحق می شوم که برای جمع‌آوری شواهد مرتبط با مداخلات مبتنی بر جنبش و حرکت، در حال تلاش هستند.”
ذهن و بدن!
در طول همه گیری کووید19، شیوع اضطراب و افسردگی در جوانان دو برابر شد. در نتیجه، بسیاری از افراد به دنبال راهکارهای جدید، برای مقابله و کنترل آشفتگی هیجانی هستند.
در کنار همه‌گیری ویروس کرونا، اختلافات و تعارضات در سراسر جهان و همچنین تغییرات آب و هوایی و بلایای طبیعی، منجر به افزایش بحران جهانی پناهندگان گردیده است. افزایش پناهندگان مستلزم منابعی برای اسکان، تحصیل، شغل، سلامت جسمی و مهم‌تر از همه سلامت روانی می‌باشد.
علاوه بر این، در طول همه گیری ویروس کرونا، کودکان و افراد با سنین متفاوت، کم تحرک بوده و با کاهش غنی سازی محیطی روبه‌رو هستند. گزارش‌ها حاکی از این است که اضطراب و مشکلات مرتبط با سلامت روان، در این دوران افزایش یافته است. بنابراین عدم توجه به سلامت روان، باعث بدتر شدن اوضاع می‌گردد. برای مثال نشانه‌های هیجانی و جسمانی اختلالات روانی، مانند درد و خستگی مفرط، منجر به ناراحتی و اختلال قابل توجه در عملکرد افراد می‌شوند. در نتیجه انجام مداخلاتی که فعالیت بدنی و عوامل مرتبط با خلاقیت را ارائه دهند، بسیار ضروری بوده و مفید واقع می‌شوند. هنرهای خلاق و مداخلات مبتنی بر جنبش و حرکت، می‌تواند در کاهش این علائم و نشانه‌ها بسیار موثر واقع شود.
چرا رقص و حرکت درمانی؟
حرکات بدن، به خودی خود دارای مزایای زیادی است. از جمله کاهش استرس ادراک شده، کاهش التهاب در بدن و حتی ارتقاء سلامت مغز. در حقیقت، محققان پی برده‌اند که بخش زیادی از ارتباطات روزانه ما، غیر کلامی است و علاوه بر این، خاطرات هولناک و زخم‌های روانی، در قسمت‌های غیر کلامی مغز، رمزگذاری یا ذخیره می‌شوند.
ما همچنین می‌دانیم که استرس و تروما تمام وجود فرد را درگیر می‌کند. بنابراین و با توجه به اهمیت حرکات بدنی در ارتباطات روزانه و خاطرات هولناک، منطقی است که از طریق شیوه‌های مناسب، می‌توانیم از حرکت و جنب و جوش، برای بیان داستان، جسمی سازی و آزادسازی هیجانات و کمک به افراد برای پیشروی در زندگی استفاده کنیم.
جلسات رقص و حرکت درمانی، بر تقویت خلاقیت و سازگاری تأکید می‌کند و از این طریق به افراد کمک می‌کند تا انعطاف پذیری شناختی، خود تنظیمی و خودهدایتی را بهبود بخشند. تقویت خلاقیت و سازگاری از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا تحقیقات نشان می‌دهد که تجربیات اولیه زندگی و نحوه یادگیری کودکان برای مقابله با مشکلات، می‌تواند تاثیر ماندگاری بر سلامت آن‌ها در بزرگسالی داشته باشد.
بر اساس گزارش ثبت شده از سلامت روان کودکان حاضر در “موسسه ذهن کودک”، 80 درصد از کودکانی که مبتلا به اختلالات اضطرابی هستند، درمان مناسب و لازم را دریافت نمی‌کنند. این امر ممکن است به دلیل موانعی مانند در دسترس نبودن درمانگر، سواد فرهنگی، هزینه و ترس از انگ زدن ناشی از مشکلات سلامت روانی باشد.
محققان در طی تحقیقات، دریافتند که رقص و حرکت درمانی و سایر برنامه‌های گروهی مرتبط با سلامت رفتاری، می‌توانند به پر کردن شکاف‌های مهمی در سلامت روان افراد و جامعه کمک نمایند. به عنوان مثال، راهبردهای مرتبط با حرکت درمانی را می‌توان در ترکیب با خدماتی که افراد قبلاً دریافت می‌کردند، استفاده کرد. یعنی می‌توانند آن‌ها را به صورت گزینه‌ای قابل دسترس و مقرون به صرفه، در محیط مدرسه و اجتماع ارائه دهند. رقص و حرکت درمانی همچنین می‌تواند مهارت‌های مقابله‌ای و تکنیک‌های آرام‌سازی را آموزش دهد. این مهارت‌ها به گونه‌ای خواهند بود که پس از آموختن نیز، می‌توانند برای یک عمر باقی بمانند.
آیا رقص درمانی موثر است؟
تحقیقات پژوهشگران نشان می‌دهد که رقص و حرکات درمانی، می‌تواند منجر به تقویت احساس خودکارآمدی در کودکان و توانایی تنظیم هیجاناتشان گردد و آن‌ها را در غلبه با موانع توانمند سازد.
همانند یوگا و مدیتیشن، رقص و حرکت درمانی بر تنفس عمیق از طریق دیافراگم تمرکز دارد. این حرکت تنفسی آگاهانه، عصب واگ را که عصبی بزرگ بوده و تعدادی از فرایندهای بیولوژیکی بدن را هماهنگ می‌کند، تحت فشار قرار داده و آن را فعال می‌سازد. محققان با بررسی کودکان، این شکل تنفس و فرایند فعال شدن اعصاب را پدیده‌ای ابرقدرت می‌نامند. هر زمان که کودکان نیاز به آرامش داشته باشند، می‌توانند نفسی عمیق کشیده و با درگیر نمودن عصب واگ، بدن خود را به حالتی آرام و آسوده برگردانند.
همینطور تجزیه و تحلیل 23 مورد از تحقیقات بالینی، نشان داد که رقص و حرکت درمانی می‌تواند یک روش موثر و مناسب برای کودکان، بزرگسالان و بیماران مسنی باشد که دامنه وسیعی از علائم گوناگون را تجربه می‌کنند (از جمله بیماران روانی و افرادی که دارای اختلالات رشدی هستند). پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که برای افراد سالم و بیمار، رقص و حرکت درمانی در کاهش شدت اضطراب، در مقایسه با سایر علائم، بیشتر موثر بوده است. علاوه بر این، کاهش علائم اختلال استرس پس از سانحه و اضطراب در جوانان پناهنده، از جمله نتایجی است که تحقیقات به عنوان مزایای رقص و حرکت درمانی به دست آورده اند.
امیدوار کننده ترین شواهد برای رقص و حرکت درمانی فراتر از کلمات می‌باشد! تاثیرات عمیقی از این رویکرد طی پژوهش‌ها ارائه شده است. در پایان کودکانی را به یاد بیاورید که در روند انجام این پژوهش‌ها، با رها کردن پرچم‌های خود، با احساسات و خاطرات منفی‌شان وداع کرده و به دنبال آغاز زندگی جدیدی بودند.
بنیاد روانشناسی ماروم از شما همراهان عزیز درخواست می‌کند تا بیشتر از قبل، به فعالیت‌های بدنی کافی و مناسب خود و اطرافیانتان توجه داشته باشید.
No comment