برای برخی از شما ممکن است سوال شده باشد که رشد و توسعه فردی چیست ، رشد فردی یک فرآیند مادام العمر است. توسعه فردی روشی است که افراد می‌توانند مهارت‌ها و ویژگی‌های خود را ارزیابی کنند، اهداف خود را در زندگی در نظر بگیرند و اهداف خود را به منظور تحقق و به حداکثر رساندن پتانسیل خود تعیین کنند. در توسعه شخصی، توسعه مهارت های فردی، توسعه توانمندی های فردی، توسعه قابلیت های فردی همه و همه مدنظر است.
روانشناسی توسعه فردی می‌گوید، اگرچه رشد اولیه زندگی و تجربیات اولیه در خانواده، مدرسه و غیره می‌تواند به شکل گیری ما به عنوان بزرگسال کمک کند، رشد شخصی نباید در طول زندگی متوقف شود. تعریف توسعه فردی نگاه به درون و تمرکز بر راه‌هایی برای بهتر کردن خود است. رشد شخصی خودآگاهی، عزت نفس شما را افزایش می‌دهد، مهارت‌های شما را افزایش می‌دهد و آرزوهای شما را برآورده می‌کند.
فهرست مطالب
توسعه فردی چیست؟
ایده‌های زیادی پیرامون توسعه فردی و مفهوم آن وجود دارد که یکی از آنها فرآیند خودشکوفایی آبراهام مازلو است. مازلو (1970) می‌گوید میزان توانایی افراد برای توسعه شخصی بستگی به برآورده شدن نیازهای خاصی دارد و این نیازها سلسله مراتبی را تشکیل می‌دهند. تنها زمانی که یک سطح از نیاز ارضا شود می‌توان سطح بالاتری را توسعه داد. هرم مازلو در پنج سطح مطرح شد و بعدها با اصلاحاتی هفت سطح در نظر گرفته شد.
- در سطح اول در انتهای این سلسله مراتب، نیازهای فیزیولوژیکی اولیه برای غذا، نوشیدنی، رابطه جنسی و خواب، یعنی اصول اولیه بقا وجود دارد.
- دوم نیاز به ایمنی و امنیت در هر دو مفهوم فیزیکی و اقتصادی است.
- سوم اشاره به این موضوع دارد که می‌توان برای ارضای نیاز به عشق و تعلق پیشرفت کرد.
- سطح چهارم نیاز به احترام به خود و دریافت احترام از دیگران است و به رفع نیاز به عزت نفس اشاره دارد. این سطحی است که بیشترین ارتباط را با «خودتوانمندسازی» دارد.
- سطح پنجم به نیاز به دانستن و فهمیدن مربوط می‌شود. این سطح شامل ایده‌های انتزاعی‌تر مانند کنجکاوی و جستجوی معنا یا هدف و درک عمیق‌تر است.
- ششم به نیازهای زیبایی شناختی زیبایی، تقارن و نظم مربوط می‌شود.
- در نهایت در سطح هفتم، در بالای سلسله مراتب مازلو، نیاز به خودشکوفایی است.
مازلو (1970، ص 383) می‌گوید هر فرد فضای بی حد و حصری برای رشد دارد. خودشکوفایی به تمایل به خودشکوفایی و نیاز به دستیابی به پتانسیل کامل به عنوان یک انسان منحصر به فرد اشاره دارد. برای مزلو، مسیر خودشکوفایی شامل تماس با احساسات، تجربه زندگی کامل و با تمرکز کامل است.
برای توسعه فردی چه کنیم؟
برای مدیریت توسعه فردی خود باید چند قدم بردارید.
- چشم انداز توسعه فردی
توسعه شخصی می‌تواند به سادگی برای سرگرمی باشد. با این حال، بسیاری از ما اگر هدفی از این کار داشته باشیم، ایجاد انگیزه برای یادگیری و پیشرفت در خود آسان‌تر است. چشم انداز شما از توسعه شخصی یک ایده روشن از اینکه می‌خواهید در چند ماه یا چند سال کجا باشید و چرا را شامل می‌شود.
- برنامه ریزی برای توسعه فردی
زمانی که مشخص کردید می‌خواهید کجا باشید، می‌توانید برنامه‌ریزی کنید که چگونه به آنجا برسید. تهیه یک برنامه توسعه شخصی ضروری نیست، اما فرآیند برنامه‌ریزی را واقعی‌تر می‌کند.
- شروع فرآیند بهبود
راه‌های مختلفی وجود دارد که از طریق آنها می‌توانید یاد بگیرید و پیشرفت کنید. مانند برخی از تکنیکهای خاص یادگیری برخی از روش‌های یادگیری. انواع مختلف فرآیند یادگیری ممکن است برای افراد خاص موثرتر باشد.
- ثبت توسعه فردی شما
اغلب ایده خوبی است که پیشرفت شخصی خود را یادداشت کنید. با یادداشت کردن پیشرفت‌های کلیدی در یادگیری و پیشرفت خود، می‌توانید موفقیت‌های خود را در تاریخ بعدی تا حدی پیش بینی کنید. این بازتاب ممکن است به شما کمک کند تا در آینده مهارت‌های بیشتری بیاموزید.
- بررسی و بازنگری برنامه‌های توسعه شخصی
برای یادگیری مؤثرتر، مهم است که در مورد تجربه خود تأمل کنید و آنچه را که از آن آموخته اید در نظر بگیرید. بررسی منظم برنامه‌های توسعه فردی و فعالیت‌های توسعه‌تان تضمین می‌کند که فعالیت‌های شما همچنان شما را به سمت اهدافتان سوق می‌دهد.
توسعه فردی شامل چه مواردی می شود؟
همانطور که پیشتر گفتیم به گفته مازلو، نیازهای اساسی شما باید برآورده شوند تا به حداکثر پتانسیل خود برسید. به عبارت دیگر رسیدن به خودشکوفایی به این معنی است که ما به بالاترین سطوح خودآگاهی، اعتماد به نفس، رشد شخصی و خودآگاهی رسیده‌ایم. مانند سلسله مراتب نیازهای مازلو، ما شاهد پنج حوزه مختلف توسعه فردی هستیم. اهداف مختلف توسعه شخصی می‌توانند در دسته های مختلفی قرار گیرند.
1) ذهنی
ورزش دادن به مغز و حفظ تناسب ذهنی برای رشد شخصی بسیار مهم است. این امر به چند روش زنده می‌شود: مربیگری، فرصت‌های یادگیری و رشد شغلی. به عنوان مثال، گذراندن دوره نویسندگی خلاق برای تقویت عضلات خلاق ذهنی.
رشد ذهنی می‌تواند هر چیزی از کارگاه‌ها، جلسات آموزشی یا حتی استراحت باشد. استراحت به همان اندازه ورزش ذهنی مهم است. همانطور که آمادگی ذهنی شما بهبود می‌یابد، انعطاف‌پذیری، نوآوری و خودآگاهی شما نیز بهبود می‌یابد.
2) اجتماعی
ارتباطات و روابط اجتماعی نیز برای هر پیشرفت شخصی ضروری است. به هر حال، خودسازی یک پیگیری انفرادی نیست. انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند، ما برای یادگیری و رشد به این ارتباط نیاز داریم و از ارتباطات اجتماعی، مهارت‌های مهمی به دست می‌آوریم. مانند مهارت‌های ارتباطی، حل مسئله، ایجاد رابطه، و توانایی دریافت (و دادن) بازخورد. ما همچنین از اطرافیان و تجربیات آنها یاد می‌گیریم.
3) معنوی
رشد و توسعه شخصی چه مذهبی باشید چه نباشید می تواند در معنویت به وجود بیاید. مهم است که بدانیم دین و معنویت مترادف نیستند.
معنویت به این معناست که شما در حال سرمایه‌گذاری برای درک عمیق‌تر خود در دنیای اطرافتان هستید. این به شما کمک می‌کند خود را بشناسید و ارزش‌های خود را کشف کنید.
4) عاطفی
رشد فردی عاطفی اغلب با هوش هیجانی همراه است. در ساده‌ترین حالت، هوش هیجانی توانایی درک احساسات است. فراتر از احساسات، درک این است که چگونه آن احساسات، افکار و اعمال ما را شکل می‌دهند. تجربیات به رشد شخصی عاطفی کمک می‌کند. کمی در زندگی خود جستجو کنید در طول سفر زندگی تا امروز چه تجربیاتی شما را به فردی که امروز هستید تبدیل کرده است؟ وقتی در مورد سفر خود فکر می‌کنید، چه چیزی یاد گرفته‌اید؟
اگر به سفر خود نگاه می‌کنید و توسعه فردی را شناسایی می‌کنید، احتمالاً در این مسیر رشد عاطفی را تقویت کرده‌اید. این به اینکه بفهمید احساسات و افکار شما چه نقشی در زندگی شما ایفا کرده است به هوش هیجانی شما مربوط است.
5) فیزیکی
بدن سالم، ذهن سالم را تغذیه می‌کند. بین سلامت جسمانی، روانی و عاطفی شما پیوندی ذاتی وجود دارد.
این جنبه از رشد شخصی بر سلامت جسمانی متمرکز است مانند تغذیه، خواب، ورزش و حرکت. وقتی خود فیزیکی شما تغذیه می‌شود، احتمالاً ذهن شما نیز از آن فواید بهره می‌برد. راه‌هایی را در نظر بگیرید که می‌توانید این حوزه از رشد شخصی را ایجاد کنید و به احساس بدن و ذهن خود توجه داشته باشید.
مزایای توسعه فردی چیست؟
در پس توسعه فردی مزایای بسیاری وجود دارد. رشد شخصی آسان نیست، اما مزایای آن، سفر را ارزشمند می‌کند. گاهی در این مسیر نیاز به حضور یک مربی است. یک مربی که بتواند در هموارتر شدن مسیر کمک کند و در جهت افزایش خودآگاهی و عزت نفس همراه ما باشد. رشد شخصی مستلزم نگاه کردن به افکار، احساسات، عادات و واکنش‌های خود است. این موضوع نیاز به توجه و آگاهی دارد که شما به عنوان یک فرد در وضعیت فعلی چه کسی هستید. اما همچنین شما را به چالش می‌کشد که به آینده، به جایی که می‌خواهید بروید نگاه کنید. شما با سرمایه گذاری روی خود، خودآگاهی و به طور پیش فرض عزت نفس خود را افزایش می‌دهید.
- افزایش آمادگی ذهنی: تناسب ذهنی نیاز به کار دارد. بسیاری از جنبه‌های توسعه فردی به ایجاد آمادگی ذهنی قوی کمک می‌کند. با افزایش آمادگی ذهنی، تأثیر موجی از مزایای مثبت را خواهید دید. داده‌ها در مورد تأثیر آمادگی ذهنی نشان می‌دهد افرادی که آمادگی ذهنی قوی دارند بهره‌وری بیشتری دارند، کمتر دچار بیماری روانی می‌شوند و خلاق و نوآورتر هستند.
- انعطاف پذیری بیشتر: با پیشرفت شخصی، انعطاف پذیری بیشتری به دست می‌آورید. این نیز یکی دیگر از علائم مثبت آمادگی ذهنی قوی است. سرمایه‌گذاری بر روی رشد شخصی شما به معنای سرمایه‌گذاری در توانایی شما برای بازگشت پس از سختی است.
- دانش بیشتر و مهارت‌های آموخته شده: اغلب اوقات، توسعه فردی با دانش و مهارت‌های آموخته شده بیشتر همراه است. این مسأله می‌تواند به روش‌های مختلف زنده شود. برای مثال، ممکن است دوره‌هایی را در بازاریابی دیجیتال بگذرانید که به شما کمک می‌کند مهارت‌های مورد نیاز برای پیشرفت شغلی خود را به دست آورید. ممکن است در کلاس‌های هنر یا سفال ثبت نام کنید، که به شما کمک می‌کند در زمینههای کاملاً متفاوت زندگی خود مهارت کسب کنید.
- بهبود روابط شخصی و حرفه ای: یکی دیگر از مزایای توسعه شخصی بهبود روابط شخصی و حرفه‌ای است. این حوزه زمانی شکوفا می‌شود که روی رشد شخصی خود سرمایه‌گذاری کنید، به ویژه در جنبه‌های عاطفی و اجتماعی.
توسعه فردی نوجوانان
با توجه به حساس بودن سن نوجوانی و تلاش نوجوان برای کسب استقلال و احترام، برای هدایت او به سمت توسعه فردی والدین باید بسیار محتاط عمل کنند. در هنگام گفتگو با نوجوان احترام او را حفظ کنید، در خواست‌های خود را با منطق و توضیح از او بخواهید، او را تشویق به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی کنید، او را تشویق به دنبال کردن علایقش کنید، گوش شنوا برای صحبت‌هایش باشید، در تصمیم‌های مهم خانواده حتما نظر او را هم در نظر بگیرید، هرگز او را مسخره نکنید، رفتارهای خوبش را تشویق کنید. با در نظر گرفتن موارد گفته شده شما به فرزند خود در جهت توسعه فردی کمک کرده‌اید.
توسعه فردی کودکان
فردی در نوجوانی و بزرگسالی باید اتفاق بیوفتد تصوری کاملا اشتباه است. یادگیری مهارت‌های زندگی مانند برقراری ارتباط مؤثر، مدیریت زمان، برنامه‌ریزی و نظم و… در کودکی بسیار اهمیت دارد و در واقع شرایط را فراهم می‌کند تا کودک راحت‌تر وارد جامعه‌های بزرگتر مانند مدرسه شود و بتواند توانایی‌های بالقوه خود را بالفعل کند.
عوامل توسعه فردی
نه عامل اساسی و اثرگذار برای توسعه فردی عبارتند از:
- تحصیلات
- مهارت
- روابط
- پول
- عادات خوب
- مثبت نگری
- داشتن تصویر مثبت از خود
- خلاقیت
- ویژگی‌های شخصیتی (مانند خویشتن داری)
در قوانین توسعه فردی نیز شما باید در درجه اول خود را باور داشته باشید و اهدافتان را شناسایی کرده باشید سپس در جهت رسیدن به اهداف و توسعه مهارت‌های فردی پیش بروید. در این مسیر خویشتن‌داری بسیار اهمیت دارد تا در سختی‌ها و ناامیدی‌ها دست از تلاش نکشید.
مهارت های توسعه فردی کدامند؟
چک لیست‌های متعددی برای مهارت‌های توسعه فردی وجود دارد و اثرگذارترین آنها شامل مهارت حل مسأله، مهارت ارتباط مؤثر، داشتن تفکر انتقادی، مدیریت زمان، مدیریت پول، خلاقیت، توانایی برنامه‌ریزی، مهارت کنترل رفتار تکانشی، مهارت کنترل خشم، مهارت نه گفتن، مهارت مدیریت استرس، مهارت غلبه بر خجالت است.
تکنیک های توسعه فردی
تمرینات توسعه فردی بسیاری وجود دارند. برخی از راهکار های توسعه فردی عبارتند از:
- مطالعه زیاد داشته باشید.
- به دنبال خودشناسی و شناخت استعدادها و علایق خود باشید.
- خویشتن داری و تاب آوری را در خود تقویت کنید.
- از تمرین‌های تن آرامی استفاده کنید.
- زمان و پول خود را مدیریت کنید.
- اهدافتان را به تعویق نیاندازید.
- برنامه‌ریزی کنید.
- اهداف واقع‌بینانه انتخاب کنید.
- خوشبینی را در خود تقویت کنید و از یک روانشناس کمک بگیرید.
سخن پایانی
توسعه فردی در روانشناسی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که می‌تواند زندگی یک فرد را کاملاً متحول کند. تلاش برای رشد شخصی گامی مهم در زندگی است و در برخی موارد افراد در این مسیر نیاز به راهنمایی دارند. توسعه شخصی باید در ابعاد و جنبه‌های مختلف باشد و فرآیندی بسیار مفصل است. در نهایت کسی که مسیر توسعه شخصی را به درستی طی کرده باشد از نیازهای سطوح پایین‌تر گذشته و به آخرین سطح یعنی خودشکوفایی رسیده است. اگر شما هم تمایل دارید استعدادهای خود را بشناسید و به اهدافتان در زندگی برسید حتما با متخصصین برتر ماروم در ارتباط باشید.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینههای درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
No comment