حیوان درمانی یا پت تراپی یک تعامل هدایت شده بین یک فرد و یک حیوان آموزش دیده است. هدف از درمان با حیوان خانگی کمک به فرد برای بهبود یا مقابله با یک مشکل سلامتی یا اختلال روانی است. به پت تراپی، درمان با کمک حیوانات نیز می‌گویند، پت تراپی به خدمات مختلفی اطلاق می‌شود که از حیوانات برای کمک به افرادی با شرایط خاص جسمی یا روانی استفاده می‌شود.
حیوانات ممکن است بتوانند آسایش را فراهم کنند، اگر کسی در خطر است به دیگران هشدار دهند یا حتی اقدامات مستقیمی برای کمک به وضعیت یک فرد در زمان نیاز انجام دهند. پت تراپی باید تقویت شود اما جایگزین درمان‌های دیگر نشود.
حیوان درمانی مبتنی بر مفهومی به نام پیوند انسان و حیوان است که تمایل افراد به تعامل و ارتباط با حیوانات را توصیف می‌کند. این پیوند می‌تواند حالت آرامش بخشی را در فرد ایجاد کند. سگ‌ها و گربه‌ها بیشتر در درمان حیوانات خانگی استفاده می‌شوند. با این حال، ماهی، خوکچه هندی، برخی از پرندگان، اسب و برخی حیوانات دیگر نیز می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. نوع حیوان انتخابی به اهداف درمانی و برنامه درمانی فرد بستگی دارد.
پت تراپی در بیشتر موارد تنها گزینه درمانی نیست، اما برای برخی افراد می‌تواند انتخاب خوبی باشد. در این مقاله با پت تراپی و مزایا و خطرات آن بیشتر آشنا خواهید شد.
فهرست مطالب
مزایای پت درمانی چیست؟
تعامل با یک حیوان خانگی می‌تواند به بسیاری از مسائل جسمی و روانی کمک کند. می‌تواند باعث کاهش فشار خون و بهبود سلامت کلی قلب و عروق، آزاد شدن اندورفین‌هایی که اثر آرام بخش دارد، کاهش درد و کاهش استرس شود و بهبود وضعیت روانی کلی شما را به همراه داشته باشد.
درمان با حیوانات خانگی را می‌توان به روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار داد. اهداف تعریف شده بخش مهمی از درمان هستند و پیشرفت شما در جلسات ساختاریافته ثبت و پیگیری می‌شود.
اهداف برنامه درمانی پت تراپی شامل موارد زیر است:
- بهبود مهارت‌های حرکتی و حرکت مفاصل
- بهبود حرکت کمکی یا مستقل
- افزایش عزت نفس
- افزایش ارتباطات کلامی
- توسعه مهارت‌های اجتماعی
- افزایش تمایل برای شرکت در فعالیت‌ها
- بهبود تعامل با دیگران
- انگیزه دادن به ورزش
سایر مزایای پت تراپی عبارتند از:
- شما را شادتر می‌کند، افسردگی را کاهش می‌دهد و دیدگاه شما را نسبت به زندگی بهبود می‌بخشد
- کاهش تنهایی و انزوا با دادن یک همراه
- کاهش کسالت
- کاهش اضطراب به دلیل اثرات آرام بخش آن
- کمک به کودکان برای یادگیری مهارت‌های همدلی و پرورش
- بهبود رابطه بین شما و درمانگر و موفقیت بیشتر درمان
خطرات پت تراپی چیست؟
در حالی که حیوان درمانی برای برخی از افرادی که مشکلات سلامتی خاصی دارند مفید است، ممکن است برای همه مناسب نباشد. برخی از افراد به حیواناتی که معمولاً در درمان نقش دارند حساسیت دارند. برخی ممکن است از حیوان ترس داشته باشند، آنها ممکن است این نوع درمان را انتخاب نکنند زیرا باعث استرس بیشتر می‌شود. در برخی موارد، شخص خیلی سریع به حیوان وابسته می‌شود و این احساس می‌تواند منجر به کاهش رضایت فرد از درمان شود.
حیوانات در برنامه‌های پت تراپی معمولاً از نظر رفتار، خلق و خو (منظور عدم حمله حیوان به بیمار است) و سلامت (عدم وجود عفونت) غربالگری می‌شوند. صاحب و نگهدارنده حیوان نیز باید تحت آموزش و ارزیابی قرار گیرد تا از تجربه مثبت اطمینان حاصل شود. آسیب انسانی ممکن است در هنگام استفاده از حیوانات نامناسب رخ دهد. حیوانات هم در صورت برخورد نامناسب دچار آسیب یا آزار می‌شوند.
پت تراپی برای چه کسانی مناسب است؟
پت تراپی می‌تواند برای موارد زیر مفید باشد:
- افرادی که تحت شیمی درمانی هستند.
- ساکنین در مراکز مراقبت طولانی مدت
- افرادی که با نارسایی مزمن قلبی در بیمارستان بستری شده‌اند.
- جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه
- کودکانی که اقدامات فیزیکی یا دندانی انجام می دهند.
- قربانیان سکته مغزی و افرادی که برای بازیابی مهارت‌های حرکتی تحت فیزیوتراپی قرار می‌گیرند.
- افراد مبتلا به اختلالات سلامت روان
- افراد مبتلا به اوتیسم
در طی یک عمل پزشکی، اگر حیوان خانگی حضور داشته باشد، افراد ممکن است اضطراب کمتری داشته باشند. در توانبخشی، افراد انگیزه بیشتری برای بهبودی و تمرین درمانی در هنگام کار با حیوان خانگی دارند. افرادی که دارای ناتوانی‌های حسی هستند گاهی می‌توانند راحت‌تر با یک حیوان ارتباط برقرار کنند. این امر تعامل بیشتر با درمانگر را به همراه خواهد داشت.
حیوان درمانی در اوتیسم
یکی از زمینه‌هایی که پت تراپی می‌تواند مفید باشد و شواهد علمی برای آن وجود دارد، اختلال اوتیسم است. پت تراپی به عنوان یک درمان به تنهایی برای اوتیسم در نظر گرفته نمی‌شود اما می‌تواند درمان مکمل باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهد که نگهداری از حیوانات در افراد مبتلا به اوتیسم می‌تواند باعث بهبود رشد حسی، مهارت‌های اجتماعی بهتر، مهارت‌های ارتباطی زودتر، برقراری ارتباط چشمی، بهبود مدیریت احساسات و کاهش استرس در مواجهه با همسالان شود. برخی مطالعات نشان می‌دهد افراد اوتیستیک در مجاورت سگ‌ها خلق و خوی بهتری از خود نشان می‌دهند. همچنین اسب درمانی یا هایپوتراپی در افزایش دایره لغات و کاهش رفتارهای تکراری در افراد اوتیستیک نقش دارد.
پت تراپی چگونه به سود فرد عمل می‌کند؟
پت تراپی با ایجاد موارد زیر در جهت بهبود زندگی فرد کمک کننده خواهد بود:
- ایجاد راحتی و کاهش سطح درد را به همراه دارد.
- بهبود حرکت یا مهارت‌های حرکتی دیده خواهد شد.
- توسعه مهارت‌های اجتماعی یا رفتاری رخ خواهد داد.
- افزایش انگیزه نسبت به فعالیت‌هایی مانند ورزش یا تعامل با دیگران در افراد دیده می‌شود.
- کاهش اضطراب و استرس را به همراه دارد.
- کاهش احساس ترس یا نگرانی در افراد تحت حیوان درمانی مشاهده می‌شود.
- افزایش احساس حمایت اجتماعی در فرد دیده می‌شود.
- ایجاد انگیزه، تحریک و تمرکز می‌کند.
مطالعه‌ای در سال 2019 نشان داد که استفاده از سگ‌ها اثربخشی درمان‌های سلامت روان را در میان نوجوانان بهبود می‌بخشد. مطالعات مربوط به استفاده از اسب‌های درمانی و سگ‌ها نشان داده‌اند که حیوان درمانی می‌تواند به کاهش علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز کمک کند.
برخی از افرادی که به دلیل اختلال مصرف مواد در حال توانبخشی هستند، هنگام کار با حیوان به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند و احساس خوشبختی بیشتری دارند.
مطالعه‌ای دیگر نشان داد که درمان با کمک سگ در خانه سالمندان به کاهش علائم افسردگی کمک می‌کند. این تحقیق نشان می‌دهد که سگ‌ها به تسهیل تعامل اجتماعی و ایجاد پاسخ‌های عاطفی مثبت کمک می‌کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تایید مزایای حیوان درمانی ضروری است.
آیا پت تراپی می‌تواند جایگزین درمانی دیگر شود؟
حیوان درمانی یک درمان مکمل است و مبنایی برای درمان هیچ بیماری نیست و فقط باید درمان دیگر را تقویت یا تکمیل کند. حیوان درمانی جایگزینی برای سایر اشکال درمانی مانند روان درمانی یا فیزیوتراپی نیست. این شکل از درمان ممکن است برای همه مناسب نباشد. افرادی که به خوبی به حیوان درمانی پاسخ نمی‌دهند یا علاقه‌ای به آزمایش آن ندارند، ممکن است در مورد گزینه‌های دیگر بپرسند.
جایگزین‌ها همیشه بسته به شرایط فرد متفاوت خواهد بود. در صورت استفاده از حیوان درمانی، موفقیت درمان با حیوانات خانگی بستگی به ایجاد اهداف و انتظارات واقع‌بینانه و تحقق آن اهداف دارد. شما و درمانگرتان این اهداف را در ابتدای درمان تعیین خواهید کرد. همچنین در مورد چگونگی رسیدن به آن اهداف و مدت زمان لازم صحبت خواهید کرد. درمانگر پیشرفت شما را زیر نظر خواهد داشت و به شما کمک می‌کند در مسیر رسیدن به اهداف خود بمانید. اگر پیشرفت شما کندتر یا سریعتر از حد انتظار باشد، ممکن است برنامه درمانی شما را تغییر دهند.
پت تراپی در ایران
حیوان درمانی در ایران به عنوان یک درمان روانشناسی کمتر به صورت مستقیم استفاده می‌شود اما در سال‌های اخیر بیشتر رواج پیدا کرده است. بخصوص در دوران کرونا با توجه به احساس تنهایی بیشتر که بسیاری از افراد تجربه کردند، تمایل افراد برای نگهداری از حیوان خانگی بیشتر شد. به طور کلی پت تراپی در روانشناسی در دنیا به عنوان یک درمان همراه و مکمل درمان اصلی، نه به عنوان درمانی به تنهایی و کاملا مستقل برای درمان اختلالات روانی، استفاده می‌شود.
کلام پایانی
درمان با حیوانات خانگی می‌تواند به کودکان و بزرگسالان با انواع مشکلات جسمی و روانی کمک کند. می‌تواند استرس، اضطراب و افسردگی را کاهش دهد و مثبت اندیشی و اجتماعی شدن را افزایش دهد. البته همانطور که پیشتر در این مقاله هم گفته شد موارد خطر در استفاده از حیوان درمانی باید در نظر گرفته شود.
حیوان درمانی شامل جلسات منظم بیمار با حیوانات آموزش دیده حرفه‌ای است. هدف این نوع از درمان، کمک به افراد برای مقابله با اختلالات جسمی و روانی است. پزشکان یا متخصصان سلامت روان ممکن است حیوان درمانی را برای شرایط مختلف با اهداف متفاوتی برای هر فرد توصیه و اجرا کنند. برخی از افراد ممکن است از پت تراپی لذت نبرند یا دلایل دیگری برای اجتناب از آن داشته باشند و می‌توانند از بین درمان‌های جایگزین انتخاب کنند. هرکسی که به پت تراپی فکر می‌کند باید با یک پزشک یا متخصص سلامت روان که در این زمینه تجربه و دانش کافی دارد، در مورد این فرآیند و چگونگی بهره‌مندی از آن صحبت کند.
معرفی نویسنده: پریسا ایازی
من کارشناسی روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد رو روانشناسی عمومی خوندم. علاقمند به حوزه مدیریت استرس و مراقبه هستم.
حدود ۱۵ سال سابقه کار در زمینه آموزش و کاربرد انواع تکنیکهای ریلکسیشن،مدیتیشن و مایندفولنس دارم.
در حال حاضر به عنوان درمانگر در زمینه‌‌های درمان انواع اختلالات اضطرابی، مشاوره نوجوان و بهبود روابط والدین و فرزند، مشاوره پیش از ازدواج فعال هستم.
No comment