اصطلاح «سهگانه تاریک» به سه ویژگی شخصیتی منفی – خودشیفتگی، ماکیاولیسم و روانپریشی – اشاره داره که برخی از ویژگیهای منفی بینشون مشترکه. این سازه و مفهوم توسط محققین Delroy L. Paulhus و Kevin M. Williams در سال 2002 ابداع شد.
- خودشیفتهها: خودبزرگبین، اهمیت افراطی به خود، محق و حسود.
- روانپریشها: فقدان بازداری، سطحی، فریبنده و بیرحم.
- ماکیاولیستها: سرد، بدبین، فریبنده و حیلهگر.
آشنایی بیشتر با ماکیاولیستها
ماکیاولیسم یک تشخیص سلامت روان نیست؛ بلکه یه ویژگی شخصیتیه که فردی دستکاریکننده و حیلهگر رو توصیف میکنه. این افراد، دیگران رو برای رسیدن به منافع و اهداف شخصی خودشون فریب میدن. اسمش رو از فیلسوف و نویسنده قرن شونزدهم، نیکولو ماکیاولی گرفتن. برخی شواهد نشون میدن که از بین ویژگیهای تاریک، ماکیاولیسم بیشترین ارتباط رو با هوش بالا داره. اگه یه روانشناس به شخصی به عنوان “High Mach” اشاره کنه، به این معنیه که او به شیوهای بسیار حیلهگرانه، فریبنده و دستکاریکننده رفتار میکنه.
سهگانه تاریک شخصیت در اینترنت
اون چیزی که توی این شخصیتها مشترکه، تمایل به ارزشگذاری بیش از حد روی خودشون و بیارزش کردن دیگرانه. علاوه بر این، این شخصیتها معمولاً با رفتارهای ناسازگارانه یا ناپسند اجتماعی ارتباط دارن؛ برای مثال، دخالت تو زندگی دیگران، استفاده از حیله و کنترلگری برای جلوگیری از ترک شریک زندگی، رابطههای جنسی بدون تعهد، تعقیب اینترنتی (cyberstalking)، و رفتار کاری غیراخلاقی. با این وجود، این رفتارهای دستکاریکننده و حیلهگرانه میتونن در زمینههای خاصی سازگار باشن. به عنوان مثال، دو جنبه روانپریشی – تسلط و خونسردی – در میان استخدامشدگان پلیس رایجه. به طور مشابه، افراد خودشیفته بیشتر از بقیه به ارتقا و انتصاب به مناصب رهبری تمایل دارن.
جای تعجب نیست که افرادی با ویژگیهای شخصیتی تاریک سعی میکنن، اعضای دنیای مجازی رو هم فریب بدن؛ بنابراین، یه سوال مهم اینه که این افراد در مورد اینترنت چه فکری میکنن و خودشونو توی فضای مجازی چطوری نشون میدن.
توی یه مطالعه با 322 نمونه (191 نفر مرد و میانگین سنی کل نمونه 33) این مسئله رو بررسی کردن. نتایج نشون داد که افراد ماکیاولیسم و روانپریش تمایل دارن نسخههای سازگار و غیراصیل خودشونو به صورت آنلاین ارائه کنن. به طور خاص، به نظر میرسه این افراد «به مزایای محیطهای آنلاین توجه میکنن، احتمالاً به این دلیل که امکاناتی مانند افزایش ناشناس بودن و کنترل بیشتر بر زمان و سرعت تعاملات را ارائه میدن، به این معنی که تمایلات ضداجتماعی اونا با پیامدهای جزئیتری همراه میشه».
علاوه بر این، افراد ماکیاولیسم معتقد بودن که اینترنت به اونا آزادی بیان میده. در واقع، ماکیاولیستها ممکنه استدلال کنن که «محیطهای آنلاین فرصتی بدون ریسک برای ابراز وجود ارائه میدن؛ چون میتونن رفتار خودشونو با انعطافپذیری تنظیم کنن و خطر کمتری برای زیر سؤال بردن اصالتشون وجود داشته باشه» و به اهداف و منافع شخصی خودشون برسن.
خودشیفتگی با خودنمایی به شکلی اصیل همبستگی داشت. شاید به این دلیل که انگیزه اصلی خودشیفتهها با انگیزههای ابزاری روانپریشان و ماکیاولیستها متفاوته. خودشیفتهها کمتر تمایل به دستکاری دیگران برای به دست آوردن پول دارن، و بیشتر میخوان در مرکز توجه باشن و به رسمیت شناخته بشن، و دیدگاههای خودبزرگبینانشون مورد تحسین و تایید قرار بگیرن. به طور کلی، خودشیفتهها احساس میکنن که محیطهای آنلاین برای ابراز وجود کردنشون مناسب نیست. یکی از دلایل احتمالی اینه که افراد خودشیفته به ناشناسی که تعاملات آنلاین ارائه میده نیاز ندارن. همونطور که اشاره شد، اونا میخوان شناخته و تحسین بشن. محیطهای زندگی واقعی، در مقایسه با محیطهای آنلاین، تأیید و شناسایی فوری بیشتری رو بهشون میده و اونا رو از عزت نفس شکنندهشون نجات میده.
معرفی نویسنده: مبینا مقدم
کارشناسی روانشناسی رو از دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی گرفتم. در حال حاضر در مقطع کارشناسی ارشد روانشناسی سلامت از دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه ایران مشغول به تحصیلم.
تولید محتوای علمی روانشناسی همیشه بخش جدانشدنی و مورد علاقه من بوده که این روزها برای تحقق بخشیدن بهش، قلم میزنم و می نویسم.
No comment